Beyin travmaları, onemli bir halk sağlığı problemidir. Genellikle trafik kazaları, duşmeler, darplar ve spor yaralanmaları sonucu gelişir. 45 yaş altı yetişkinlerde ve cocuklarda en sık hastaneye başvuru nedenleri arasındadır. Kafa travmaları, her zaman ağır travmalar tarzında olmamakta, bazen onemsiz gibi gorulen veya cok kısa sureli bilinc kaybına neden olup duzelen, yapılan tetkiklerde ciddi bir birincil hasarın gorulmediği hafif kafa travması olarak da sınıflandırılmaktadır. Son yıllarda bu konuda yapılan calışmalarda; Tekrarlayan travmaların beyinin yuksek fonksiyonlarında hasar oluşturabileceği ve zeka fonksiyonlarını etkileyebileceği iddia edilmektedir. Burada dikkate edilmesi gereken tek tek ufak travmalar değil surekli ve yenileyen travmalardır. Ayrıca hepimizin tecrubesi hic bir cocuktan duşemeden buyumez. Burada ayrımı iyi yapmak gerekir. Okul oncesi donem cocuklarında duşmeler ve kafa travmaları anne ve babaların sık karşılaştı sorunlardır. Bu donemi 2 yaş oncesi ve 2-7 yaş arası olarak ikiye ayırarak incelemek doğru olur.
İki yaş oncesi donemde bebeğimiz daha yeni yurumeye başlamış, beyinin ve kasların fonksiyonları henuz oluşmuş ve olgunlaşma devam etmektedir. Yatarken, otururken ve yururken kendini koruma, tehlikelerden uzak durma yetisine ve reflekslerine sahip değildirler. Yaşına uygun olarak, yattığı yerde donebilir, emekleyebilir, oturabilir, destek alarak veya almadan yuruyebilir. Bunları yaparken yattığı, oturduğu yerden duşebilir, yururken dengesini kaybedip yada ayağı takılıp duşebilir. Bu yaş grubunda baş yetişkinlere oranla cok buyuk, kafatası kemikleri daha yeterince olgun ve sert değildir, travma direk olarak beyin dokusunda hasar oluşturabilir. Buna karşılık doğa bu zayıflığı, beyinin elastikiyet ve esnekliğini ileri derecede artırarak azaltmaya calışmıştır. Bu yaş grubunda başa gelen darbelerde, kafatası sanki bir pinpon topu gibi davranıp coker ve sonra hemen eski halini alır, alttaki beyin dokusuda son derece elastik olduğu icin bunu en az hasarla atlatmaya calışır. Ancak tum bunlar belli snırlar icinde gercekleşir. Eğer tavma yeterince şiddetli ise, savunma mekanizmaları yeterli gelmez, kemik ve beyin dokusunda ceşitli duzeylerde hasar ve kanamalar ortaya cıkabilir.
Travma gecirmiş veya gecirdiğinden şuphe edilen bebekte, biz hekimler olarak bir takım işaretleri ararız. Cocuğun yaşı, duştuğu yukseklik, zemin, duşme hızı ilk planda travmanın ciddiyeti konusunda bir fikir oluşturur. İkinci aşamada bu olaydan sonra cocukta oluşan değişimler, bilinc kaybı, uyku hali, kusma veya normal olmayan her şey bizim dikkatimiz ceker. Ucuncu aşamada muayene ve gerekirse radyolojik bulgular bizi sonuca goturur. Her zaman ilk 24 ve 48 saat onemlidir ve başlangıcta cocuk tamamen normal olsa da sonradan yeni bulgular ortaya cıkabilir. Bu nedenle travma sonrası 24-48 saat cocuğun ya ailesi tarafından yada gereğinde hastanede hekim tarafından takibini ve bu sure sonunda tekrar kontrolu oneririz.
Pratik olarak boyle bir olayla karşılaşıldığında, eğer cocukta normal dışı kusma, uyku hali veya bilinc kaybı varsa, gozle gorulur bir şişlik, morarma mevcuttsa ve kasılma nobeti olmuşsa, travmanı şiddetine bakılmaksızın hızla hekime goturulemesi gerekir. Bilinci kapanmış cocuklarda başın arkaya yatırılıp, dilin bir kaşık arkası ile bastırılması cok onemli olan hava yolunu acık tutacak son derece faydalı bir işlemdir. Şiş olan yere soğuk tatbiki hem kanamayı hemde şişliği azaltır. Bu sırada zaman en buyuk duşmandır ve hızlı ama panik yapmadan davranmak gerekir.
Bu tur travmalardan korunmak icin :
1- Evde cocoğun başına kadar olan mesafedeki sert, keskin, sivri ve kenarları olan eşyaların uzaklaştırlması veya cevrelerinin yumuşak lastik veya sunger ile kaplanması,
2- Zeminin yukşak ve kalın halı benzer malzemelerle ortulmesi,
3- Cocuğun tırmanıp uzeriden duşebileceği eşayaların orneğin sandalyalerin kapatılması,
4- Yatağının yanlarında koruma bariyerlerinin olması veya yatağın yere yakın yapılması
5- Mumkun olduğu kadar cocukların gozetim altında kalması,
6- Yururken bilek dahil elinde tutulması
gibi onlemler faydalı olacaktır. İki ve 7 yaş arası duşmeler cocukların daha hareketli, kas yapılarının daha guclu olması nedeni ile bebeklik cağı duşmelerinden daha farklıdır. Bu donemler de balkon, pencere, ağac gibi yerlerden duşmeler daha sıktır ve ic organ hasarları ile eklem kırık ve cıkıklarıda olabileceği daha ciddi sonuclanırlar. Kafatası kemikleri bu yaş grubunda artık sertleştiği ve esnekliğini kaybettiği icin kırık, catlak, cokme ve beyin dokusunda hasar riski artmıştır. Bebeklerden farklı olarak kendilerini daha iyi ifade ettikleri icin takipleri daha rahattır. Travmanın şiddeti, travma sonrası donem, klinik bulgular ve takip bebeklerde olduğu gibidir. Bu yaş grubunda yukarıda onlemlere ek olarak;
1- Kapı ve pencelerin acık tutulmaması, onlerinde uzerine cıkabileceği eşya ve diğer malzemelerin uzaklaştırlması,
2- Bisiklet ve benzeri aracları kullanırken kask, dizlik ve disrseklik kullanması, uygun olacaktır.

[h=2]Antalya Beyin Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]