Mutluluk sevgi, tatmin, zevk, eğlence gibi istek ve eğilimlerin tam bir uyumu ve doyumu sonucunda yaşanan bir durumdur. Kısaca yaşama verdiğimiz olumlu tepkilerin duygusudur. Ceşitli biyolojik, psikolojik, dini ve felsefi yaklaşımlar mutluluk ve mutluluk kaynaklarını tanımlanmaya ve belirlemeye calışmışlardır.
Biyolojik Yaklaşım: Evrimsel bakış acısı, mutluluk ya da yaşam kalitesinin ne olduğunun anlaşılması icin alternatif bir yaklaşım onermektedir. Burada odaklanılan soru şudur: İnsan beynindeki hangi ozellikler, zihnin olumlu ve olumsuz durumları ayırt etmesine izin vermektedir ve bu ozellikler nasıl hayatta kalma ve coğalma yeteneklerini geliştirmektedir. Bu soruların cevapları, mutluluğun ne olduğunu ve insanlara sunulan bu zihinsel kapasitenin sınırlarını genişletmek icin en uygun yontemlerin belirlenmesine yardımcı olacaktır.
Yapılan araştırmalarda bazı araştırmacılar, tipik dış uyaranların yarattığı “anlık zevkleri” vurgularken bazı araştırmacılar ise mutluluğun yaklaşık %50’sinin genlere bağlı olduğunu savunmaktadırlar. Tek yumurta ikizleriyle yapılan bir araştırmada farklı evlerde buyumuş olsalar bile mutluluklarının %50 oranında ilişkili olduğu bulunmuştur. Yaklaşık % 10-15’i sosyoekonomik durum, evli olup olmama, sağlık, gelir, seks gibi olculebilir diğer yaşam değişkenlerin bir sonucudur. Geriye kalan % 40 ise bilinmeyen faktorlerin ve bireylerin bilincli olarak mutlu olmak icin yaptıkları eylemlerin sonucudur. Bu eylemler kişiden kişiye değişebilmektedir. Orneğin dışa donuk biri icin fazla sayıda insanla iletişim icinde olmak olabilirken başka bir insan icin egzersiz yaparak, anlık iyi olma durumunu yukseltebilmektedir.
İnsan ilişkileri ve mutluluk: Yapılan araştırmalarda sosyal ilişkiler ve mutluluk arasında anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Hatta sosyal ilişkilerin yarattığı mutluluk bir kişiden diğerine bulaşmaktadır. Yaklaşık 5000 kişiyi 20 yıl boyunca izleyen bir araştırmada, arkadaş, eş, kapı komşusu ve kardeşlerle kurulan yakın ilişkilerin yarattığı mutluluğun, ilişkilerin yarattığı mutsuzluktan daha tutarlı bir şekilde yayıldığı saptanmıştır. Genel olarak calışmaların sonucları mutluluğun bir virus gibi yayıldığını duşundurmektedir.
Yaş ve mutluluk: Konuyla ilgili Amerika’da yapılan calışmada daha yaşlı Amerikalıların daha genc olanlara gore daha mutlu oldukları gorulmuştur. Yaşlı bireyler daha fazla sağlık sorunları yaşasalar bile genel olarak yaşamlarında daha az sorun bildirmişlerdir. Genc erişkinler ise daha fazla ofke, kaygı, depresyon, mali zorluklar, sorunlu ilişkiler ve kariyer sorunu bildirmişlerdir.
Dinsel İnanclar: Yapılan araştırmalarda dindar insanların daha mutlu ve daha stressiz olduğu bulunmuştur. Ancak bunun dini etkinliklere katılımın sağladığı sosyal ilişkiler ve destek, inanclar gereği bazı şeylere dikkat etmek (alkol ve madde bağımlılığının daha az olması), iyimserlik ve gonulluluk gibi psikolojik sosyal etkinlikler, dunyada bulunma nedeni gibi psikolojik etmenler, stresle başa cıkmak gibi oğrenilmiş davranışlar nedeniyle mi. yoksa dini inanclardan mı kaynaklandığı net değildir.
Ekonomik durum: Ekonomik ozgurluk ile mutluluk arasında kuvvetli bir ilişki bulunurken sosyal guvenlik ile mutluluk arasında ilişki bulunmamıştır. Sosyalist Doğu Avrupa ulkeleri Batıdakilere gore hatta aynı yoksulluk duzeyindeki ulkelere gore daha mutsuz bulunmuşlardır.
Diğer etmenler: Aileye sahip olup olmamanın mutluluk uzerine etkilerini inceleyen araştırmaların sonucları celişkilidir. Mutluluk ayrıca sosyal ve ekonomik yetersizlikleri “mantığa burundurme ya da acıklama” yeteneğiyle de ilişkilidir. Bir araştırmada insanların fiziksel şeylerden ziyade deneyimlere para harcadıktan sonra daha mutlu oldukları bulunmuştur. Başka bir calışmada ise hayal kurmak yerine şimdiki ana odaklanan insanların daha mutlu oldukları gorulmuştur.
Daha mutlu olmanın yolları: Mutluluğu yakalamanın yolları her birimiz icin farklıdır. Beklentilerimiz, tutkularımız, yaşam deneyimlerimiz hatta kişiliğimiz yaşamımızdaki mutluluğu etkilemektedir. Kimileri icin mutluluk iyi bir kariyer iken kimileri icin ise mutlu bir evlilik ya da ilişkidir.
Mutluluk tanımınız ne olursa olsun yaşamda mutluluğu yakalamada etkinliği kanıtlanmış bazı yontemler bulunmaktadır. Aşağıdaki onerileri kendi yaşamınıza ya da gereksinimlerinize gore uyarlayabilirsiniz. Uyguladıkca bu yontemler yaşamınızda pozitif değişimler yapacak ve yaşamınız daha mutlu, eğlenceli ve barışcıl olacaktır.
Bakış acısını değiştirmek: Mutluluk farklı gozlerle bakmayı ve farklı bir hissedişi gerektirir. Bazılarımız bardağın yarısı boş derken bazılarımız ise bardağın yarısının dolu olduğunu gorur. Trafikte sıkışıp kalmışken, zamanı gun icinde yaşayabileceğiniz guzellikleri duşunmek, cozmeye calıştığınız bir soruna odaklanmak ya da buyuk fikirleriniz icin beyin fırtınası yapmak icin kullanabilirsiniz. Market kasasında ilerlemeyen bir kuyrukta beklerken, bir gezi dergisini karıştırıp, tatil planlarını yapabilirsiniz. Kimi zaman yaşamın bizi dışladığını hissedebiliriz ancak yaşadığımız durumla ilgili olarak yeni bir cerceve cizebiliriz. Boyle yaptığımızda, gun sonunda yaşamınızda daha fazla barış ve mutluluk olduğunu fark edeceksiniz. Neyin doğru olduğunu fark etmeye başlamak ve gozlerinizin onunde dunyanın değişmeye başladığını gormek icin zaman ayırın.
Teşekkur etmek: Sahip olduğunuz guzellikleri duşunmek icin biraz zaman ayırın. Siz istediğiniz hicbir şeyi elde edemediğinizi duşunseniz bile sizin icin ozel ve değerli olan bir şeyler mutlaka vardır. Bu eviniz, aileniz, cocuklarınız, işiniz ya da sahip olduğunuz kişisel bir ozellik olabilir. Gun icinde “teşekkur ederim” kelimesini kac kez kullanıyorsunuz. Sahip olduğunuz şeyler icin yaşama teşekkur edin. Eğer gun icinde yaptığınız ilk şey “teşekkur etmek” ise daha sonrakiler kendiliğinden olacaktır. Minnettarlığı oğrenmek, neşe ve mutluğun size akmasını sağlayacaktır.
Cocukluğunuzu hatırlamak: Nasıl oyunlar oynadığınızı hatırlıyor musunuz? Burada sozunu ettiğimiz golf ya da tenis gibi oyunlar değildir. Cocukken oynadığınız ip atlama, tahta sopadan yapılmış atlara binme, saklambac vb gibi oyunlardır. Mutluluğu korumanın bir yolu da cocukken oynadığınız oyunları hatırlamaktır.
Varoluş amacınızı keşfedin: Sorunlu durumlar karşısında bile mutlu olabilmenin bir diğer yolu da yaşam amacınızı keşfetmek ve bunu yerine getirmektir. Aileniz, arkadaşlarınız, iş yerinize hatta topluma neler sunmak icin dunyadasınız?
Kibar Olmak: Kibar davranışlar, duygu durumda anlamlı bir yukselme yaratır ve işleri daha iyi yapmak icin arzu uyandırmaktadır. Kendinize ve başkalarına karşı nazik olduğunuzda yaşamdaki mutluluk ve coşku daha ust seviyelere taşınmaktadır. Ayrıca nezaket gercekten bulaşıcıdır.
Arkadaşlarla vakit gecirmek: Zengin bir sosyal yaşam ve romantik ilişkiler tek başına sevinci ifade etmemektedir ancak mutluluk uzerinde onemli etkileri bulunmaktadır. Arkadaşlarınızla vakit gecirmeyi oğrenin ve dostlukları yaşamınızda oncelik haline getirmeyi alışkanlık haline getirin.
İcten vermek: İnsanların bircoğu vermeden almak ya da once verip sonra almak istedikleri icin mutsuz olmaktadırlar. Aslında hediye alan kişi icin değil veren kişi icin hediyedir. Bu nedenle sevginizi, ilginizi, bilginizi ve neye ihtiyac duyuyorsanız onu cekinmeden verin.
Her dakikanın tadını cıkarın: Anda olmak, anı yaşamaktır. İnsanlar genellikle ya gecmişte olanlara ya da gelecekte olacaklara odaklanmakta, “burada ve şimdi”yi gozden kacırmaktadırlar. Her anın tadını cıkardığınızda yaşamınızdaki mutluluğun tadına varırsınız.
Yardım etmek: Mutlu olmanın bir diğer yolu da başkalarına yardım etmektir. Yardımın her zaman maddi olması da gerekmemektedir. Bu guzel bir soz soylemek, ilgi gostermek, yardımcı olmak, teşekkur etmek, iyilik yapmak olabilir. İnsanların yuzlerindeki gulumseme ve mutluluğu gormek, gun boyunca kendinizi neşeli hissetmenizi sağlayacaktır.
Dinlenmek: Kimi zaman hepimiz dinlenebilmek icin, donakalmış, dondurulmuş, bastırılmış zamanlara ihtiyac duyarız. Yaşam hepimiz icin cok zor ve hızlıdır. Takvimdeki yapraklar gibi zaman da kendi doğal sureci icinde ilerlemektedir ve biz hızını kontrol edemiyoruz. Yorgunluk, stres, tukenmişliği bu gun icin hissetmiyor olabilirsiniz ama ya onlar size yerleşmeye başlamış iseler bunun icin en iyi cozum dinlenmektir.
Guvenmek: Guvensiz, surekli sorgulayan, her an bir tehdit altındaymış gibi yaşayan insanlar kendilerini mutsuz hissetmeye başlamaktadırlar. İnsanları surekli bir tehdit unsuru olarak algılamak yerine, onlara guvenmeyi oğrenmek kendinizi daha mutlu hissetmenizi sağlayacaktır.
Hareket etmek: Hızlı tempo bir yaşam tarzı değil duygunun, zihnin bir hali ya da taşkınlığın bir aşamasıdır. Kişiyi farkında olmadan zorlamaktadır. Egzersiz konusunda ise hicbir sorun ya da fiziksel zorlama yoktur. Egzersiz duygu durumu yukseltir, daha pozitif tutumlar geliştirir, benlik saygısı ve guveni artırır. Gercekten de mutluluğu artırmanın bir yolu da hareket etmektir.
Gulumsemek: Somurtkan, karamsar, mutsuz olmayı gorev edinmiş insanlardan uzak durun cunku bir sure sonra sizin mutluluk yeteneğinizi de baltalayabilirler. Bazen gercekten gulmek yerine yuzumuze sahte gulucukler yerleştiririz. Ancak boyle yaptığımızda, gercek kendimiz ve dostca olmayız. Ama yuzumuzde gercekten mutlu bir ifade varsa ilerleyebiliriz. Araştırmalar, gulumseyen ve mutlu gorunen insanların gercekten mutlu olduklarını gostermiştir. Ayrıca mutluymuş gibi davranmanın da yaşamda mutlu olmanın yolunu actığını bildirmişlerdir.
Hedef belirlemek: Yaşamda amaclarımızın olmaması ya da amaclarımıza ulaşmak icin ozel bir caba harcamamamız, kendimizi sıkışmış ya da etkisiz hissetmemize neden olmaktadır. Kişisel yaşantısında, ilişkilerinde, kariyerinde hedefleri olmayan insanlar ile olan insanlar arasında tutku ve coşku farkı vardır. Hedeflerine ulaşmak icin cabalayan insanlar mutluluktan ucarlar.
Kendinize guvenin: Bazı davranışlarınız başkaları tarafından onaylanmayabilir. Herkesin bakış acısının farklı olacağını bilerek, başkalarını memnun etmek icin cabalamayın. Aynı şekilde davranışlarınız icin takdir de beklemeyin. Sadece kendi ic sesinizi dinleyin. Kendinizle ilgili en doğru kararı bir tek siz verebilirsiniz.
Anlam bulmak: Bazı insanlar dini inanclar ya da ruhsallıktan anlam bulurken bazıları iş ya da ilişkilerinde bulmaktadır. Mutluluğunuzu artıracak anlamları bulmak icin dunyada bulunuş amacınızı duşunmek bile belki yaşantınıza mutluluk getirecektir.
Mukemmeliyetci olmamak: Mukemmele ulaşmak hicbir zaman gercekleşmeyecek bir durumdur cunku mukemmelin sınırı yoktur. İsteklerinize cevap verecek seceneklerle karşılaştığınızda seciminizi yapın, doğru secim miydi diye duşunmeyin ve mukemmele ulaşmaya calışmayın.
Akışa Bırakmak: Akış bir eğlence bicimidir, coşku ve mutluluk etkinliğinin icine girdiğimiz, sevgiden kendimizi kaybettiğimiz ve hala ayakta kalabildiğimiz bir durumdur. Bu akışı her birimiz kendi başımıza yaratabiliriz. Yaşamımızdaki gercek mutluluğu bulmak ve devam ettirmek icin akışın icine girmek ve kendimizi bırakmak gerekmektedir..
Guclu Yanlarımızı Kullanmak: Akışı sağlamanın bir yolu guclu ve temel değerlerimizi belirlemek ve bunları her gun kullanmaktır. Gecmişte guclu olan yanlarımızın farkına varıp bunları hayatımızın her alanına dahil edebiliriz.
Sabırlı ve hoşgorulu olmak: Hepimiz zaman zaman hatalar yapabilir ve bu hataları ısrarla tekrarlayabiliriz. Aynı şekilde diğer insanlarda bize karşı hata yapabilir ya da zor duruma duşurebilirler. Boyle durumlarda ofkelenip karşıdakinin kalbini kırabilirsiniz. Ancak bir sure sonra sakinleştiğinizde, pişmanlık duyup mutsuz olabilirsiniz. Ofkelendiğiniz şeylere hemen tepki vermek yerine sakinleştiğiniz zaman kendinizi uygun bicimde ifade edin
Fazla Zorlamamak: İlk kez gercekleştiğinde bize neşe ve mutluluk veren şeyler ikincide vermeyebilir. Cok iyi şeyler rutine bindiğinde ya da beklentiye donuştuğunde iyi olarak hissedilmeyebilmektedir. Kendinize mantıklı ve sağlıklı sınırlar belirleyin ve aşırıya kacmayın.


[h=2]Ankara Psikiyatri uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]