Daha onceki yazımızda vitaminlerin ruh sağlığına olan etkilerinden bahsetmiştik. Bu yazı da temel bazı minerallerin ruh sağlığına etkisinden bahsedeceğim. Demir Demir denince halk arasında en cok eksikliğinin kansızlık yaptığı bilinir. Demirin beyindeki en onemli ozelliği normal noronal fonksiyon icin gerekli olmasıdır. Demir dikkat, bellek gibi bilişsel fonksiyonların normal gelişimi icin gerekli olan bir elementtir. Anne karnında gebeliğin son donemleri ve doğum sonrası demir eksikliği oğrenme ve hafıza bozukluklarına yol acmaktadır. Demir eksikliğinde, kansızlık gelişmeden once dikkat, hafıza ve konsantrasyonda azalma, apati, uykuya meyil, irritabilite, gibi semptomlar gelişmektedir. Norotransmitter sentezinde gorev alan enzimlerin demir icermektedir. Ayrıca hucrelerde mitokondriyal elektron transportu, Adrenalin metabolizması ve DNA sentezi gibi ceşitli biyokimyasal işlemlerde rol almaktadır. Oğrenme, tanıma ve hafızada en onemli rolu olan beyin bolgesi hipokampustur. Demir eksikliği olan deney hayvanlarında hippokampuse bağlı oğrenmede bozulma gorulmuştur. Demirin oksijen taşınması ve depolanmasında onemli rolu vardır. Embriyo da beyin gelişimi sırasında demir eksikliği olması da sinir hucrelerinin miyelinizasyonu olumsuz yonde etkilemektedir. Demir sinaptik plastisite de rol almaktadır. Boylece ogrenme, olgunlaşma, psikoterapinin işe yaraması gibi durumlar bu plastisite mekanizması ile olmaktadır.
Tum Psikiyatrik rahatsızlıklarda eğer demir eksikliği eşlik ediyorsa semptomlar daha şiddetli ve daha geniş yelpazede olmaktadır. Hekim sadece kan sayımı ile yetinmemeli serum demir duzeyi ve demir depolarını gosteren Ferritin dediğimiz tetkiki de istemelidir. Cunku kansızlık depolar boşaldıktan sonra başlamakta, oysa sinir sistemi etkileri demir eksikliği başlar başlamaz ortaya cıkmaktadır. Bir ornek vermek gerekirse huzursuz bacak sendromunda kansızlık olmasa dahi demir eksikliği gozlenmekte demir tedavisi ile demir depoları doldurulunca huzursuz bacak sendromu belirtileri buyuk oranda gecmekte bu yuzden ağır psikotrop ilac kullanmaya gerek kalmamaktadır. Serum demirinin normal olması kaydı ile Ferritin dediğimiz değerin 50 civarında olmasını isteriz. Bazı iltihaplı durumlarda demir duşuk olsa dahi ferritin yuksek olabilir bu yuzden iki değere birden bakmak gerekmektedir. Cinko Cinko beyinde bircok norotransmitterin yapısında ve reseptorlerinde etkindir. Sınırda cinko eksikliği kendini enfeksiyona yatkınlıkta artma, yara iyileşmesinde gecikme, koku ve tat duyusunda azalma, sivilce, egzama gibi cilt bozuklukları ile belli eder. Cilt, tırnak ve Sac cinko eksikliğine en hassas dokulardır. Ergenlik cağı cinkonun en duşuk olduğu donemdir. Ergenlik sivilcelerini buna bağlayanlarda vardır. Yeme bozuklukları, alkolizm, vejetaryenlik ve ağır zayıflama amaclı diyet yapanlarda cinko eksikliği gozlenmektedir. Cinko eksikliğinde dikkat edilmesi gereken husus demir ve cinkonun bir mıknatıs benzeri durum ile birbirlerinin emilimini bozduğudur. Cinko desteği verdiğimiz hastanın demir duzeylerini de takip etmemiz gerekmektedir. Magnezyum Vucutta yaygın bulunan elementlerdendir. Eksikliği bircok ciddi rahatsızlık yapmaktadır.
Son 50 yılda endustriyel tarım ve beslenme şekli magnezyum alımını azaltmıştır. Aynı zamanda toprakta ve besin kaynaklarındaki magnezyumda azalmaktadır. Eksikliğinde gorulen noropsikiyatrik durumlar Anksiyete bozuklukları, Alzhemier hastalığı, depresyon, fibromiyalji, insomnia, kas krampları, kas zayıflığı ve yorgunluğu, kronik yorgunluk sendromu, migren, multipl skleroz, otizm, Parkinson hastalığı, diabet ve tiroid bozukluklarıdır Magnezyum sinir sisteminin ve kasların gevşemesini sağladığı icin “Anti-stres minerali“ olarak da bilinir. Batı tipi beslenme magnezyum duşmanıdır. Rafine karbonhidrat, kafein, kola, sodyum, alkol, kalsiyum, diabet ve insulin kandaki Magnezyumu duşurmektedir. Santral sinir sistemi icin onem taşıyan mineraller kuşkusuz sadece bunlar değildir. Genellikle etkileri onemli olan ama sıklıkla gozden kacan elementleri yazmaya calıştım. Sodyum, potasyum, kalsiyum gibi ana mineraller ve bircok eser element beynin sağlıklı işleyişinde rol almaktadır.

[h=2]İstanbul Psikiyatri uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]