Nevrotizm aslında tek bir tanımdan ibaret değildir. Kişinin surekli kaygı duymasının ya da sık sık duygu değişimi yaşamasının altında farklı nedenler ve ortaya cıkan farklı belirtiler olduğu icin bazı alt turler uzerinden tanımlanmaktadır. Ne olursa olsun cozumsuz olmadığını ve bir şekilde tedavinin mumkun olduğunu unutmamanız gereken nevrotizm nedir, nevrotik kişilik ozellikleri nelerdir gelin tum detaylarıyla inceleyelim.
Temelden başlayalım, nevrotizm nedir? Nevrotiklik olarak da adlandırılan nevrotizm, bir tur kişilik bozukluğudur. Nevroz ile karıştırılmamalıdır cunku nevroz, kişinin fobi gibi bazı temel korkulara ya da bazı ozel durumlara karşı gosterdiği nevrotik tepkidir. Nevrotizm ise artık bu tepkilerin kişinin hayatının bir parcası yani kişilik ozelliği haline geldiği durumlardır.
Nevrotizm tanısı konulan kişilerin hayatının merkezinde buyuk bir kaygı vardır ve yaşamları bu kaygının etrafına kurulu temeli sağlam olmayan bir yapı olduğu icin sık sık ani duygu değişimleri yaşamaktadırlar. Kalıtsal nedenlere bağlı olarak ortaya cıkan nevrotizm, ozellikle buyume cağında maruz kalınan cevresel faktorler nedeniyle tam bir kişilik ozelliği haline gelmektedir.
Nevrotizmin temelindeki nevroz ceşitleri: Bunaltı nevrozu Fobik nevroz Histerik nevroz Obsesif kompulsif nevroz Depresif nevroz
Bunaltı nevrozu: Kişinin yaşadığı kaygı durumu surekli hale geldiyse ve psikolojik olan bu durum artık fiziksel belirtiler gosteriyorsa temelinde bunaltı nevrozu yatmaktadır. Kaygı durumunda gorulen kalp carpıntısı, goğus sıkışması, nefes zorluğu ve aşırı terleme bunaltı nevrozuna ornektir.
Fobik nevroz: Fobik nevroz, kişinin bir fobiye karşı duyduğu aşırı korku durumudur. Bu durumu nevrotik kişilik bozukluğu haline getiren ise ortada herhangi bir tehdit olmamasına rağmen kişinin kendisini surekli tehlikede hissederek korku duymasıdır.
Histerik nevroz: Histerik nevroz, bunaltı nevrozunun bir ust aşamasıdır. Histerik nevroz yaşayan kişi ortada herhangi bir sebep olmamasına rağmen duyduğu kaygı ve korku nedeniyle hareket etmekte gucluk cekerek elini, ayağını oynatamadığını soyler.
Obsesif kompulsif nevroz: Obsesif kompulsif nevroz durumu, kişinin kaygı ve korku hissini bir saplantı haline getirdiği durumlardır. Coğu zaman soz konusu kaygı ve korku kişinin geleceği ile ilgilidir. Obsesif kompulsif nevroz yaşayan kişi devamlı endişe dolu duşuncelerle boğuşur.
Depresif nevroz: Distimi nevroz olarak anılan depresif nevroz durumu, kişinin artık neredeyse hayattan kopma noktasına geldiği bir durumdur. Depresif nevroz yaşayan kişinin kaygıları o kadar yuksektir ki artık yurumek, yemek yemek, konuşmak gibi temel eylemleri bile gereksiz gorur. Bu kişilerin yaşama isteği kaybolmuştur.
Peki nevrotik kişilik ozellikleri nelerdir? Dunyayı guvensiz bir yer olarak tanımlarlar. Surekli kaygı hissederler. Surekli korku hissederler. Surekli streslidirler. Her zaman en olumsuzu duşunurler. Geleceğe umutsuz bakarlar. Yaşadıkları durumlara karşı gosterdikleri tavırlar abartılır. Psikolojik sorunları fiziksel belirtiler gosterir noktaya gelebilir. Başkalarını suclama eğilimi gosterirler. En ufak bir tartışmada savunmaya gecerler. Guvensizdirler. Terk edilme korkusu yaşarlar. Karar vermekte zorluk yaşarlar. Cabuk heyecanlanırlar. Sosyal iletişimde cekingendirler. Bencil davranışlar sergilerler. Alkol ve uyuşturucu kullanabilirler. Daha hafif vakalarda tum bu sorunları avantaja donuşturebilirler. Nevrotik kişilik bozukluğu yaşayan kişilerde gorulen ortak ozelliklerden bazıları bu şekilde olsa bile bu ozellikler herkeste goruluyor demek doğru değildir. Nevrotizmin bazı dereceleri vardır. Yuksek dereceli vakalarda bazen tum bunlar gorulur ve kişinin hayatını olumsuz etkiler. Duşuk dereceli vakalarda ise daha az gorulur ve bazen avantaja donuşturulebilir.
Ornek vermek gerekirse yarın oğlene yetiştirilmesi gereken bir sunum var diyelim. Yuksek dereceli nevrotizme sahip olan kişi sunumun asla yetişmeyeceğini, yetişse bile kotu olacağını, kovulacağını, hayatta her zaman başarısız olduğunu duşunur. Duşuk dereceli nevrotizme sahip olan kişi ise bunlara benzer duşuncelere sahip olsa bile calışmasını aksatmaz ve kaygı duyduğu icin cok daha hassas calışarak kotu bir şey yaşamamak icin cok daha başarılı bir sunum hazırlar.
Nevrotizm neden olur? Kaygıların bir turlu kontrol altına alınamaması Korkuların bir turlu kontrol altına alınamaması Obsesif kompulsif bozukluklar Sosyal fobiler Bipolar bozukluk Travma sonrası stres bozukluğu Kaygı bozukluğu Nevrotizme yani bireyde gorulen nevrotik kişilik bozukluğuna neden olan durumlardan bazıları bu şekilde. Uzmanlara gore nevrotizmin temelinde kalıtsal faktorler yatar yani genetik bir rahatsızlıktır. Ancak kişinin ozellikle buyume doneminde maruz kaldığı cevresel faktorler bu riski daha da arttırır. Erken fark edilip mudahale edilmezse de buyuk bir sorun haline gelebilir.
Nevrotik kişilik bozukluğu tedavi edilebilir mi? Bazı uzmanlara gore nevrotizm tanısı konulmuş nevrotik kişilik bozukluğuna sahip olan bir kişi, hayatı boyunca bu psikolojik rahatsızlığı taşıyacaktır. Kesin bir tedavi mumkun olmasa bile en azından nevrotizm derecesi duşurulerek kişinin hayat kalitesi arttırılabilir. Hatta o kadar azalır ki coğu zaman hissedilmez hale bile gelebilir.
Yapmanız gereken ilk şey kaygılarınızı, korkularınızı ve endişelerinizi kabul etmektir. Evet ben bunları hissediyorum dedikten sonra tum bunları sevdiklerinizle paylaşın. Kişinin sırtında buyuk bir yuk olan bu duşunceler anlattıkca, paylaştıkca, konuştukca hafifleyecektir. Atacağınız diğer bir adım ise duşuncelerinizi değiştirmektir.
Evet kaygılarınız, korkularınız, endişeleriniz var ama unutmayın, eğer nevrotik kişilik bozukluğuna sahipseniz tum bunları duşuncelerinizle siz uretiyorsunuz. Bu nedenle saplantılı bir şekilde aynı şeyleri duşunmek yerine sizi rahatsız eden konuya farklı bir acıdan yaklaşarak zor da olsa duşunce yapınızı değiştirmeye calışın. Gunluk tutun, icinizi dokun. Eğer artık bu durum sizi ve cevrenizi etkileyecek hale geldiyse mutlaka bir uzmandan yardım alın.
Kişinin devamlı kaygı ve korku hissetmesi sonucu ortaya cıkan bir kişilik bozukluğu olan nevrotizm nedir, nevrotik kişilik ozellikleri nelerdir gibi soruları yanıtlayarak konu hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaclıdır. Tum sağlık konularında olduğunu nevrotizm konusunda da en doğru ve size ozel bilgiyi uzman bir psikologdan almanız gerektiğini unutmayın.