Kurtaj işleminin neden olabileceği riskler kısaca şu şekilde sıralanabilir: Kanama, servikste zedelenme, rahim delinmesi, kurtajdan sonra parca kalması, enfeksiyon, kasık ağrısı, kurtajda kullanılan anesteziye bağlı riskler, kan uyuşmazlığı, rahim icinde yapışıklık
Gebeliği sonlandırma metoduna ve gebelik haftasına bağlı olarak kurtaj riskleri değişiklik gosterir.
1-Medikal kurtaj: Dokuz haftaya kadar olan gebeliklerde kullanılan ilaclar ile gebeliğin sonlandırılmasıdır. Ulkemizde erken gebelik doneminde istenmeyen gebelikleri sonlandırmak icin Sağlık Bakanlığı onaylı kurtaj hapları bulunmamaktadır.
2-Vakum ile kurtaj: Suction curattage olarak da adlandırılan bu yontem riski en az olan kurtaj yontemidir.
3-Dilatasyon yaparak kurtaj işlemi: Servikal dilatasyon (rahim ağzını buji denilen aletlerle genişletme) yaparak forceps ya da diğer enstrumanlar kullanılarak yapılan kurtaj işlemi. DxC olarak da bilinen bu yontem kurtaj sırasında en fazla risklerle karşılaşılan yontemdir. Mumkunse ikinci yontemi kullanmak kurtaj risklerini yok denecek kadar azaltmaktadır.
Oncelikle şunu vurgulamak gerekir ki; kurtaj, ozellikle tecrubeli ellerde yapıldığı takdirde coğu zaman fazla bir risk taşımaz. Bu nedenle risk oluşmadığı takdirde kurtaj işlemi ilerde gebe kalma şansını etkilemez. Fakat kurtaj, tecrubeli ellerde buyuk bir titizlikle yapılmadığı taktirde nadir de olsa cok tehlikeli sonucları olan cerrahi bir işlemdir.
Sekiz haftanın altında olan gebeliklerde kurtaj riski oldukca duşuk olmasına rağmen, ilerlemiş gebelik haftalarında yapılan kurtajlarda riski giderek artmaktadır. Kurtaj işleminde en cok karşılaşılan riskler aşağıda sıralanmıştır:
Kanama: Her 1000 kurtajdan birinde işlem sırasında aşırı kanamaya rastlanır. Kurtaj başarı ile tamamlanmışsa, icerde hic gebelik materyali kalmamışsa kurtajdan sonra kanama duracaktır, kanamanın cok az miktarda bir sure daha devam etmesi normaldir. Bu durumdan emin olmak icin kurtajdan sonra işlem sonlandırılır sonlandırılmaz, ultrasonografi ile rahim kavitesi kontrol edilmeli, rahim icinde hic gebelik materyali kalmadığından emin olunmalıdır. Buna rağmen hastada ozel durumlar varsa (kan sulandırıcı tedavi, kan sulandırıcı vitamin alması, kanama pıhtılaşma bozukluğu olması, kanamayı artıran hematolojik rahatsızlıkların olması vs), kurtajdan sonra rahim ici cok temiz olsa bile kanama kesilmez. Bu durumda hastanın ozelliğine gore kanama durdurucu en uygun tedavi belirlenmelidir. Ozellikle buyuk gebeliklerde ya da plasenta ve zarların yapışık olduğu olu gebelik, mol gebeliği gibi durumlarda cok şiddetli durdurulamayan kanama olması halinde cerrahi olarak rahmin alınması bile gerekebilir. Kurtajdan once ayrıntılı bir anamnez alınmalı, bu sırada hastanın gecirdiği hastalıklar, kullandığı ilaclar vs oğrenilmeli ve kurtaj sonrasında yaşanabilecek riskler belirtilmeli, bu konular kurtaj onay formunda da yazılı olarak belgelenmeli ve hastanın imzalı onayı alınmalıdır.
Rahim ağzı servikste hasar: Kurtaj yapılırken kullanılan aletler ya da servikal dilatasyon (genişletme) gerektiğinde kullanılan bujilere bağlı olarak rahim ağzı servikste yırtıklar, kesiler ortaya cıkabilir. Bu durum 1000 kurtajda ortalama 10 vakada gorulur. Kurtaj sırasında eğer serviks hasar gorurse, bu durum gelecek gebeliklerde ikinci trimesterde duşuklere neden olan servikal yetmezlik olarak karşımıza cıkabilir.
Rahim delinmesi: Kurtaj sırasında rahim kas tabakasının delinmesi nadir de olsa karşılaşılan bir durumdur. Rahim delinmesi halinde hem kanama kontrolu yapılmalı, hem de barsaklara ve komşu organlarahasar verilip verilmediği cok iyi değerlendirilmelidir. Gerekirse laparoskopi yapılarak rahme komşu barsak yapıları, mesane gibi cevre dokular tek tek dikkatlice gozden gecirilmeli ve kanama kontrol altına alınmalıdır.
Kurtajdan sonra parca kalması: Kurtaj cok başarılı gecmezse, fetus ya da zarlardan bir kısmı uterus icinde kalırsa zamanla enfeksiyon, kotu koku olur ve gec komplikasyon olarak rahim icinde yapışıklık (Asherman sendromu) ortaya cıkar. Bu arada uterusa hicbir kurtaj ya da cerrahi işlem yapılmadığı halde bugunku bilgilerimizle sebebi tespit edilemeyen rahim icinde spontan yapışıklıklar olduğunun da bilinmesi gerekir.
Enfeksiyon: Kurtajdan sonra enfeksiyona engel olmak icin, ozellikle vajinal enfeksiyonu olan ya da kurtaj sırasında vajinasından kotu koku gelen hastalar icin mutlaka koruyucu antibiyotik tedavisi onerilmelidir. Bir enfeksiyon tedavi edilmediği taktirde pelvik inflamatuar hastalık adını verdiğimiz ureme organlarının (tupler, rahim, overler, pelvik periton) tamamını kapsayan hastalıklar ortaya cıkabilir. Boyle bir hastalık halinde ilerde rahim icinde de yapışıklıklar olacağından (Asherman sendromu), infertilite (kısırlık) problemi ya da dış gebelik gibi istenmeyen durumların ortaya cıkması olasıdır.
Kasık ağrısı: Kurtajdan hemen sonra bir sure kasıklarda ağrı hissetmek hatta ağrı ile birlikte bulantı- kusma hissi olması normaldir. Rahim icinde bulunan gebelik materyali alındığı icin rahim kaslarının kasılması (boylece kanama da duracaktır) gayet normaldir, bu durum hastaya izah edilmeli, gerekirse ek bir ağrı kesici daha yapılmalıdır.
Kurtaj sırasında anesteziye bağlı riskler: Kurtaj sırasında ağrı duymamak icin lokal ya da sedoanaljezi kullanılır. Anestezi icin kullanılan ilaclara bağlı bulantı, kusma, tansiyon duşmesi gibi istenmeyen yan etkiler ortaya cıkabilir. Anesteziye bağlı cok ciddi hayatı tehdit eden komplikasyon nadir olup 5000 de 1 hastada gorulur. Bu komplikasyonlara karşı hazırlıkla olunmalı; iyi bir anamnez alınmalı, hastanın onceden bilinen allerjisi olan ilaclar kullanılmamalıdır. Verilen ilaclara karşı allerji geliştiği taktirde antiallerjik ilaclar el altında bulundurulmalı ve derhal gererkli tedbirler alınmalıdır.
Rh-immunoglobulin tedavisi: Anne ve fetusun Rh faktorleri farklı olabilir. Bu faktorler eritrosit yuzeyinde bulunan genetic meteryaldir. Kurtaj işleminden sonra daha sonraki gebeliklerde kan uyuşmazlığı sorunu olmaması icin yeterli dozda Anti Rh immunoglobulin enjeksiyonu yapılmalıdır.
Kurtaj işleminin sonraki gebelikler uzerindeki olumsuz etkileri:
Cok sayıda kurtaj olmak ve kurtaj sırasında komplikasyonlarla karşılaşmak, ilerde gebe kalmakta ve gebelik sırasında sorunlara neden olmaktadır. Cok sayıda riskli kurtajları olan kimseler ilerde gebe kaldıklarında karşılaşabilecekleri riskler şoyle sıralanabilir:
- Doğumda plasentanın ayrılmasında guclukler (plasenta increata, percreata vs.)
- Gebelik sırasında vajinal kanama.
- Duşuk doğum ağırlıklı bebek
- Erken doğum
- Servikal yetmezlik nedeniyle ikinci trimesterde duşuk
Sonuc: Kurtaj işleminden sonra hafif pelvik ağrı az miktarda vajinal kanama olabilir, fakat bu semptomlar giderek duzelir ve genellikle kurtajdan bir sure sonra gunluk iş ve gucune geri donulmesi konusunda bir engel kalmaz. Eğer şiddetli ağrı, uzun suren kesilmeyen kanama olursa doktorunuz ile temasa gecmeniz gerekir. Kurtajdan sonra enfeksiyon riski ile karşılaşmamak icin hijyene cok dikkat etmek, ic camaşırı sık sık değiştirmek, temiz petler kullanmak, kanama duruncaya kadar ve rahim toparlanıncaya kadar iki- uc hafta cinsel ilişkide bulunmamak gerekir. Eğer kurtaj kadın psikolojisini etkilemişse mutlaka psikolojik destek de almalıdır.
Kurtaj tecrubeli ve ehil ellerde yapıldığı, steriliteye cok dikkat edildiği, işlemden sonra rahim icinde parca kalıp kalmadığının ultrasonografi ile kontrol edildiği ve doktorun onerilerine dikkat edildiği taktirde, işlem sırasında tehlikeli durumlar ile karşılaşmak oldukca nadir bir olaydır. Makale Yazım Tarihi: 02.03.2016
Op. Dr. Kutlugul Yuksel
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı



[h=2]Ankara Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]