Sefer Sayısı: 1951 Kuyruk Numarası: TC-JGE
Havayolu: Turk Hava Yolları Ucak İsmi: Tekirdağ
Kaza Sebebi: Arızalı altimetre ve pilotaj hatası
Stall (Perdovites): Her ucağın dizaynına gore havada tutunma surati vardır. Eğer ucak hızı bu suratin altına duşerse, ucağın kanadında oluşan kaldırma kuvveti ucağın ağırlığını kaldıramaz ve stall meydana gelir. Yuksek irtifada duz ucuş sırasında olan stall'da ucak burun aşağı verilerek ve motor gucu artırılarak stall'dan kurtulabilir. Ancak stall sadece ucağın tutunma surati altına inmesiyle gercekleşmez. Ucaklarda AOA (Angle of Attack: Hucum acısı) denilen bir terim vardır. AOA, ucak airfoil yapısının yeryuzu ile yaptığı acı diyebiliriz. Yuksek Hucum Acısı stall'a neden olur. Ucaklar hucum acısını arttırdıkca hava akımı airfoil yapıyı takip edemez duruma gelir ve hava girdapları oluşmaya başlar. Bu durumda da ucak stall'a girer. F-16 ucağı duz ucuşta yavaş hızda 25 derece AOA da ucabilir. F-22 ise 60 derece AOA da ucabilir.
Bolge: Hollanda/Amsterdam Schiphol Havalimanı yakınları
Yolcu Sayısı: 128
Murettebat: 7
Olu Sayısı: 9
Soğuk bir Şubat gunuydu. Amsterdam Schiphol havalimanına inmek uzere havalanan Boeing 737 altimetresi arızalıydı. En son bakımı 22 Aralık 2008'de yapılan Boeing 737-800 yine de normal bir şekilde ucuyordu ve Amsterdam Schiphol Havalimanı'na yaklaşırken kule ile irtibata gecti. Piste yaklaşmaya başlarken stall denen durum meydana geldi ve ucak duşerek 3 parcaya bolundu.
Araştırma Raporu ve Neticesi
Hollanda Guvenlik Kurulu (Dutch Safety Board) Mayıs 2010 tarihinde kazayla iligli yaptığı araştırma raporunu yayınladı. Bu rapora gore kazanın temel nedeni ucak uzerindeki iki yukseklik gostergesinin farklı değerler gostermesi ve ozellikle yaklaşma esnasında otopilotun (autopilot) bu yukseklik farklılığından dolayı yanlış şekilde ucağın hızını otomatik guc verme/kesme sistemi (autothrottle) vasıtasıyla kesmiş olması ve pilotların bu durumu gec fark ederek zamanında mudahale edememesidir.
Aşağıda, tum bu incelemeler neticesinde, araştırmayı yapan kurulun ilgili taraflara yaptığı onerilerin bir kısmını bulabilirsiniz:
Teknik bakımdan:
Boeing firması yukseklik olcen sisteminin guvenilirliğini geliştirmelidir. ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA) ve Avrupa Havacılık Guvenliği Ajansı (EASA) bu autothrottle ve ucuş yonetim bilgisayarının (Flight Management System - FMS) yanlış yukseklik değerlerinden kaynaklanan durumlara karşı istenmeyen yanıtlar vermesini ve autothrottle ile ucuş yonetim bilgisayarının guvenilirliğini tasarım ozelliklerine gore yeniden artırılacak bicimde değerlendirilmelidir. Boeing, FAA ve EASA duşuk hızlarda kokpitteki ucuş ekibini sesli olarak ikaz edecek bir sesli uyarı sisteminin geliştirilmesi yonunde calışmalar yapmalı ve eğer bu calışmalar neticesinde sistemin efektif olduğu anlaşılırsa bunu tum ucaklarda uygulanmak uzere zorunlu hale getirmelidirler. Operasyonel bakımdan:
Boeing ucaklarında uygulanması gereken yaklaşmadaki tutunma kaybı (Approach to stall) prosedurunu autothrottle ve trimming (ayar vermek) kullanımına gore yeniden gozden gecirmelidir. Turk Sivil Havacılığı, Uluslararası Sivil Havacılık Birliği (ICAO), FAA ve EASA, havayollarının pilotlarına verdikleri eğitimlerdeki yaklaşma esnasındaki tutunma kaybı problemine karşı aldıkları eğitim iceriğini yeniden gozden gecirmeli ve buna gore revize etmelidirler. Ucağın kopan motoru:
Kaynaklar:
Vikipedi: Turk Hava Yolları'nın 1951 sefer sayılı ucuşu Ucakteknisyeni.com: Stall (Perdovites) nedir?