Kuş gribiGrip virusu nedir ?
Grip hastalığının etkeni İnfluenza virusudur. İnfluenza virusunun uc ceşidi vardır (İnfluenza A, B ve C ). Grip hastalığı sadece insanoğluna ozgu bir hastalık değildir, insanlar dışında domuzlar, inekler, kopekler, kuşlar, atlar, denizde yaşayan memeli hayvanlar da da aynı viruse bağlı grip hastalığı gorulur.

İnfluenza C virusu hafif gripal şikayetlere sebep olurken influenza A ve B virusleri grip salgınlarına neden olurlar.

İnfluenza A virusu dunya capında grip salgınlarına ve milyonlarca insanın olmesine neden olan virustur. İnfluenza A virusu uzerinde taşıdığı Hemaglutinin ( H ) ve Noraminidaz ( N ) proteinlerine gore tiplendirilir. İnfluenza A nın bilinen 15 H ve 9 N tipinden hepsi kuşlarda hastalık yaparken sadece H 1, H2 ve H3 tipi insanda hastalık yapar, diğerlerinin insanda hastalık ve salgın yaptığı gorulmemişti.

İnsan bağışıklık sistemi grip virusunu H ve N proteinlerini tanır ise viruse karşı savaşır ve virusu yok eder H ve N proteinlerini tanımıyorsa virusu yenmek icin gecen hazırlık suresinde virus insana cok hızlı ve cok ağır zararlar verebilir.
Grip virusu genetik yapısı ve ozellikleri sayesinde H ve N proteinlerinde her yıl kucuk değişiklikler yaparak insan bağışıklık sistemini atlatır ve grip salgınlarına neden olur.
İnfluenza A virusu her 25- 30 yılda bir H ve N proteinlerinde cok buyuk değişiklikler yaparak hic tanınmaz hale gelir ve tum dunyayı etkileyen ( pandemi ) grip salgınlarına yol acar. 20. Yuzyılda 1918, 1957, 1968 ve 1977 yıllarında bu şekilde 4 salgın olmuş 1918 grip salgınında yaklaşık 50 milyon kişi hayatını kaybetmiştir.
Ozet: influenza virusu kendisini değiştirebilen ve insanlar dahil bircok canlıda salgınlar şeklinde hastalık yaparak hayatını devam ettiren bir virustur. Bu virus milyonlarca yılda evrim gecirerek gelebileceği en iyi şekle gelmiştir. Hayat tecrubesi insanoğlundan cok daha fazladır. Sağlıklı insanlarda cok olumcul olmasada kalp akciğer bobrek hastalıkları vb şikayetleri olanlarda hızla olumcul seyreder. Normal insan grip virusleri 10 000 de 1-3 olumculdur buna rağmen dunya capındaki salgınlarda milyonlarca kişiyi oldurebilir. İşte bu yuzden yani insan oğlu icin oluşturduğu tehlike yuzunden dunya sağlı orgutu bu virusu takibe aldı birinci dunya savaşından sonra yaşanan salgın ve toplu olumler savaştan kat bi kat zararlıydı. Dunyanın yedi ulkesinde ana laboratuarlar ve tun dunyaya yayılmış toplam 120 laboratuvar ile tum şupheli hastalardan elde edilen ornekler incelenmeye başlandı ve virusun nasıl değiştiği tehlikeli değişimler icinde olup olmadığı, bir salgın hazırlığı yapıp yapmadığı takip edilmeye başlandı. Bu takibin en onemli sonucu dolaşımda olan virusların tespiti ve bunlara karşı aşı uretilebilmesi olmuştur.
Dunya sağlık orgutu her hafta influenza vakalarının incelenmeis ve virus hareketlerini bildiren bir rapor yayınlar .
Avian influenza A H5 N1 ise ( eğer bulaşabilirse ) insanlarda % 58 olumcul seyrediyor ve sağlıklı hastalıklı ayrımı yapmadan ciddi ve olumcul komplikasyonlara neden olabiliyor.
Kuş Gribi Virusu Nedir ?
İnfluenza A viruslerinin bilinen 15 ceşidinin hepsi kuşlarda grip yapar fakat bunlardan ozellikle iki tanesi H5 ve H7 tipleri kuşlar arasında cok hızlı yayılır ve cok olumcul seyreder bunlara Yuksek duzeyde patojen Kuş gribi virusu ( HPAI ) denir ve kumes hayvanları gibi evcil kuşlara bulaşırsa % 100 olumcul seyreder. Diğer influenza virusleride kuşlarda hastalık yapar fakat cok olumcul seyretdmez or: ınfluenza A H9, H 11 vb.
Kuş gribi ilk kez 1800 lu yılların sonunda italyada tespit edildi ( yani insan oğlu tarafından anlaşıldı ) fakat hep arada bir tur barajı olmuştu.
Yaban kuşları grip viruslerine daha direnclidir, olum oranı daha azdır.
İnfluenza A H5 N1 virusu genellikle kuşlarda hastalık yapan bir virustur ve kuşlarda grip yapan 15 influenza virusundan sadece biridir.
Genellikle kuş gribi virusleri insanlarda hastalık yapmazlardı yani arada bir tur barajı vardı. 1997 de HongKong da kuş gribi salgını sırasında hasta olan 3 kişide aynı virus ortaya cıkınca ( bunlardan 2 si oldu) bu Influenza A H5 N1 in niyetinin iyi olmadığı tur barajını kırarak insanoğlu icin cok tehlikeli bir salgına hazırlandığı anlaşıldı. Bir hafta icinde hong Kongdaki tum kanatlı kumes hayvanları itlaf edildi ve insanlar bir oh cekip kurtulduk dediler ??
O tarihten sonra H5N1 dışında kuş gribi vakaları tabiki oldu fakat ınfluenza A H5 N1 ile değil.
Tam kurtulduk derken 2002 sonlarında tam 6 ulkede birden Influenza A H5 N1 tekrar ortaya cıktı. Tum karantina onlemlerine ve itlaflara rağmen onu alınamadı.
Kuş gribi nasıl yayılır ?
Gocmen kuşlar ozellikle balıkcıllar ve yeşilbaşlı ordekler hem virusu cok uzaklara taşıyabilir ve dışkılarıyla bulaştırır hemde sadece cok hafif ve kısa sureli bir hastalık gecirirler. Bu kuşlar gribe daha dayanıklıdırlar ve virusun doğada canlı kalmasını sağlarlar. Virus kuş dışkısıyla etrafa ( suya ve toprağa ) yayılır. Dışkıyla bulaşan gubre, toz, toprak, alet, edevat, traktor, donanım, yem, yemlik, giyisi , kafes, ayakkabı vb. aracılığıyla bir ciflikten diğerine, gocmen kuşlar aracılığıyla da şehirler, ulkeler hatta kıtalar arası yayılması mumkun olmaktadır.
Virus yaban kuşlarının dışkılarıyla kumes hayvanlarına bulaşır. Kuş dışkısının 1 gramında 1 milyon kuşu hasta edecek kadar virus bulunur. Influenza A virusu duşuk sıcaklıkta uzun sure canlı kalır. Virus gubrede soğukta 3 ay, suda 22 derecede 4 gun ve 0 derecede 30 gunden fazla canlı kalır.
Kuş gribinin etkileri ?
Kumes hayvanları ( tavuk, hindi, ordek, kaz vb. ) influenza A H5 N1 virusuna karşı son derece hassastır. Virusun kumes hayvanları gibi evcil kuşlara yayılması son derece tehlikeli sonuclar doğurur. İnfluenza A H5N1 gribi kumes hayvanları arasında %100 olumcul seyreder. Kuşlar genellikle hastalığın başladığı gun icinde hızla olmeye başlarlar.

İnfluenza A H5 N1 virusu ozellikle gelişmekte olan ulkelerde kumes hayvancılığı endustrisi ve ciflik sahipleri uzerinde son derece yıkıcı etkiye sahiptir. Virus cok hızlı yayılır ve kontrol atına alınması cok guc olabilir.
İnsanda Kuş Gribi
Kuş gribi virusu genellikle insanları doğrudan hasta edemez ve insandan insana bulaşamaz. İnsanlardaki vakalar sınırlı sayıdadır ve kuş gribi salgınları sırasına hasta kuşlar ile cok yakın temas sonucu ortaya cıkmışlardır. İnsanlarda kuş gribi tipik grip bulgularıyla seyretmekte ( ateş, boğaz ağrısı, başağrısı, oksuruk vb. ), bununla beraber zature, organ yetmezlikleri, goz enfeksiyonu, pıhtılaşma bozuklukları daha sık gorulmektedir. İnsanlarda kuş gribi normal gribe oranla cok daha olumcul seyretmektedir. Bugune kadar tespit edilen 100 civarında vaka vardır ve bunların %73 u olumle sonuclanmıştır. Vaka sayısının bu kadar az olması virusun henuz insandan insana bulaşma kabiliyetinin olmamasındandır. İnfluenza virusleri genetik olarak hızla değişebilen viruslerdir ve kuş gribi virusu H5 N1 bir şekilde bu ozelliği kazanabilir.

2003 aralık ayından itibaren guney koreden başlayarak doğu asya ulkeleri, asya ulkeleri ortadoğu, rusya ve avrupa da salgınlar şeklinde hızla yayılan kuş gribi şu ana dek hic rastlanmamış bir durumdur.
Hem cok hızlı yayılabilen hem de insanlarda % 73 olum oranıyla hastalık yapabilen bir virusun insandan insana gecme ozelliği kazanması tum dunyada yuz milyonlarca insanın olmesine neden olacağı acıktır. İşte tum dunya da sağlık orgutlerini alarma geciren tehlikede budur.

Bir virusun salgın yapabilmesi icin neler lazım:
1. bu virusun iyi bir deposu olması lazım : gocmen kuşlar hem cok buyuk hemde cok yaygın bir depo gorevi goruyor bu depoyu temizlemek de neredeyse mumkun değil
2. bu virusun cok iyi bir yayılma ağı olması lazım: gocmen kuşlarda hasta oluyor fakat onlarda hastalık %100 olumcul değil sağ kalanlarda uzun sure dışkılarıyla virusu bulaştırıyor. Ayrıca ulkeler, kıtalar arası hızlı bir taşıma ağı oluşturuyorlar.
3. Kolay bulaşabilmesi lazım: kuşlar ve kanatlılar arsında hızla yayılabiliyor. Doğada uzun sure canlı kalabiliyor.
Virus insandan insana nasıl bulaşıyor? Virus uzerinde proteinler var. Bu proteinler virusun genleri tarafından kodlanıyor. Herhangi bir şekilde ağız- burun- goz mukozasına bulaşan virus mukoza hucre yuzeyine bu proteinle yapışıp hucre icine giriyor ve coğalmaya başlıyor.

İnsan grip virusleri bu şekilde bulaşıyor. İnsan grip virusunde yuzey proteini var kuş gribi virusunde yok. Eğer virusun yuzey proteini yoksa hucre icine girmesi zordur. Cok fazla virus yoğun şekilde alınırsa ( hasta kuşlarla yoğun temas vb ) mukoza hucresi virusu icine alır ve hastalık başlar. Eğer kuş gribi virusu insan gribi virusunden bu proteinin genini alırsa ( ki virusler arasında gen alışverişi cok sık ve cok kolay olur) işte ozaman insandan insana hızla yayılabilecek cok olumcul bir virusle karşı karşıya kalırız. İşte tum dunyanın korktuğu ve onlem almaya calıştığı şeyde budur.
Korunma ve kontrol
Kuş gribinin yayılmasını durdurmak ve hastalığı kontrol altına almak icin hastalıklı ve teması olan kuşların hızla imhası ve uygun şekilde ortadan kaldırılması, ciftliklerin dezenfeksiyonu ve karantinaya alınması gerekir. Maalesef bildiğimiz klasik karantina onlemleri ve hasta kuşların itlafı dışında alınabilecek daha etkili bir onlem halizhazırda yoktur. Virus 56 C de 3 saatte, 60 C de 30 dakikada olur. Yaygın olarak kullanılan dezenfektanlar virusu oldurmeye yeterlidir. İnsanların virusla temasını azaltacak tum karantina onlemleri sıkı şekilde uygulanmalı, canlı kumes hayvanlarının nakli kısıtlanmalıdır. Kumes hayvancılığı, et ve paketleme işlemlerinde hijyeniş kuruallara uyulmalı, ciğ ete dokunduktan sonra eller yıkanmalı, kumes hayvanlarının et ve yumurtası en az 70 derece ve uzerinde pişirilmelidir. Tum mikrobik hastalıklarda olduğu gibi kuş gribi icinde kişisel temizlik, el yıkama ve hijyenik kurallara uymak hastalığın bulaşmasını engellemek icin onemlidir.

Şu anda kullanımda olan grip aşıları insan gribi viruslerinden hazırlanmıştır ve kuş gribine karşı koruyucu değildir. Yinede kuş gribiyle karşılaşma ihtimali yuksek olan kişilere ( kumes hayvancılığı, et uretimi, paketleme, sağlık calışanları, kuş gribi gorulen bolge halkı, vb) grip aşısı yaptırmaları onerilmektedir. Dunya Sağlık Orgutu Global İnfluenza Surveillance Network Laboratuvarlarıyla birlikte aşı calışmalarına başlamıştır. Hastalık laboratuvar yuntemleriyle teşhis edilebilmektedir. Antiviral olarak kullanımda olan oseltamivir ( tamiflu ) virusun uremesini ve hastalığı durdurabilmektedir. Ayrıca bir onlem oalrak kuş gribi vakalarının gorulduğu bolge halkına bu ilac verilerek hastalık kapılması da engellenmeye calışılmaktadır.
Sonuc olarak kuş gribi insan sağlığı icin onemli bir tehtid olarak varlığını devam ettirmektedir.

[h=2]İstanbul Enfeksiyon Uzmanı uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]