Bir ucak ister ucarken ister yerde sabit dururken mutlaka bir dış kuvvete maruz kalır. Bunların bazıları yararına bazıları ise zararınadır. Ucmasına etki eden kuvvetleri aşağıdaki konuda acıklamıştım ilgilenenler oradan bakabilir.
Ucağa Etki Eden Kuvvetler ve Kaldırma
Bu sefer size maruz kaldığı ve yapısal olarak yıprandığı kuvvetleri anlatmak istedim. Beş onemli kuvvet vardır. Bunlar; Tension (gerilme), Compression (sıkışma), Torsion (bukulme veya burulma), Shear (kesme), Bending (eğilme veya bukulme). Bu kuvvetler tek başına da etki edebilir aynı anda birden fazlası da etki edebilir. Bunun bir kısıtlaması veya serbestesi yoktur. Aşağıdaki gorselde kuvvetlerin ornek cizimlerini gostermek isterim.
Bu kuvvetleri daha anlaşılır olması icin kısa acıklamalarla ve orneklerle anlatmak gerekirse:
A- Tension (Gerilme): İki farklı birimin birbirini cekmesi gibi duşunebilirsiniz. Ornek olarak bir pilot kontrol kumandasını cektiğinde dumen yukarı doğru gelir. Bunu bağlayan bağlantı elemanları gerilmeye başlar. İşte bu gerilme bu kuvveti yaratır.
B- Compression (Sıkışma): Basit olarak bir birimin diğer bir birimin ustune binmesi veya basması gibi duşunebilirsiniz. Ornek olarak ucak yerde durduğu zaman ucağın butun ağırlığı iniş takımlarının ustune biner. Bu baskı yapı elemanlarını sıkıştırır ve bu kuvveti oluşturur.
C- Torsion (Bukulme veya Burulma): Bir birim hızla donmeye başladığında kendi yapısında bukulmeye ve kıvrılmaya başlar. Bir şeyi cok hızlı savurursanız ufak bir kıvrılma gorursunuz. Ornek olarak ucağın motoru calıştığında krank mili hızla donmeye başlar. Bu donme belirli bir hızın ustunde burulmaya sebep olur.
D- Shear (Kesme): İki farklı birimin birbirine civata, vida, somun vb. ile birbirine sabitlendiği bolgelerde gorulur. Bu iki parca hareket ettikce bu bağlantı elemanını adeta makas gibi kesmeye başlar.
E- Bending (Eğilme veya Bukulme): Sabit olan bir parcaya etki eden kuvvet yuzunden kırılmadan eğilmesidir. Ucak kanatları kalkış veya inişte uzerine binen yuk ile bu kuvvete maruz kalırlar. Bu kuvvet mesela aynı anda sıkışma ve gerilme kuvvetinin eşzamanlı hareketi ile oluşur.
Aşağıdaki gorsellerde de size bazı durumlarda birden fazla kuvvetin nasıl etki ettiğini gostermek isterim. Daha once dediğim gibi sadece bir kuvvet etki edecek diye bir şey yok
Yukarıdaki gibi pervaneli bir ucak kalkış yaptığı sırada pervaneler sağa doğru donuyorsa eğer govde istemsiz şekilde sola donmeye calışır. Bu govdede burulma kuvveti oluşturur. Bu sırada kanatlar duz kalmaya calışmak icin sıkışma ve gerilme kuvvetine maruz kalır. Bu zıt kuvvetler birbirini dengeleyecek şekilde tasarım yapılır.
Yukarıdaki resimde ise bir jet ucağı kalkarken burulma kuvveti yaratacak bir kuvvet yoktur. Fakat hızlandığı icin kanadın ustundeki basınc duşer ve kanatları yukarı doğru vakumlamaya başlar. Bu yuzden kanatların ust bolgesi sıkışır, alt bolgeleri ise gerilmeye başlar.
Ucakların arıza veya kaza olmasa bile devamlı bakımdan ve kontrollerden gecmelerinin başlıca sebepleri bu maruz kaldığı stres kuvvetleridir. Hem yapısal olarak hem de yapı elemanları olarak detaylı olarak kontrolden gecmek zorundadırlar. Cunku kırılan ufacık bir parca butun ucağı parcalayabilir. Bir zincir, en zayıf halkası kadar sağlamdır unutmayın
Basitce bir ucak neler yaşıyor size anlatmak istedim. Umarım cok sıkmamışımdır ve ilginizi ceker