Herkes bazen ağrı hisseder – burkulmuş bir ayak bileğinin bıcak sokulmuş gibi keskin ağrısı, bir başağrısının zonklayıcılığı, cok fazla aktivite yuzunden kaslarda hissedilen acı vb. gibi. Bu tip ağrı, akut ağrı olarak adlandırılır ve coğunlukla bir hastalık, yaralanma veya cerrahinin sonucunda hissedilir. Akut ağrı genellikle uzun surmez ve siz iyileşirken gecer.
Kronik ağrı farklıdır. Kronik ağrı, bir hastalık veya yaralanma duzeldikten sonra da devam edebilir. Tedavi edilemeyen veya tedavi edilmesi zor olan tıbbi bir durumdan kaynaklanabilir. Veya bazı olgularda kronik ağrının belli bir sebebi yoktur. Kronik ağrı, bedenin herhangi bir kısmını etkileyebilir ve her tur his ve yoğunluğu kapsar. Ağrı, karıncalanma veya darbe şeklinde, yanıcı tarzda, kunt veya keskin olabilir. Yaygın gorulen kronik ağrılar icinde, artritler, bel ağrısı ve başağrıları yer alır.
Kronik ağrı, sinir bozucu ve yorucu olabilir. İşinizi, uykunuzu, duygusal sağlığınızı, cinselliğinizi, aile ve arkadaşlarınızla ilişkilerinizi etkileyebilir. Ancak, ağrının ustesinden gelme ve onu kontrol etmenin yolları vardır. Burada kronik ağrı icin birkac tedavi seceneği anlatılmaktadır ve aktif ve uretken bir yaşamdan zevk alabilmeniz icin kronik ağrınızla nasıl başa cıkıp onu kontrol edeceğinize dair fikirler sunulmaktadır.
Bu broşuru okuduktan sonra sorularınız olursa, sağlık uzmanınızla goruşunuz.
Kronik Ağrının Sebebi Nedir?
Bazen, kronik ağrı, eklemlerde ağrılı bir enflamasyon yaratan bir artrit veya kaslarda ağrı ve acıya neden olan fibromiyalji gibi kronik bir duruma bağlıdır. Kronik ağrı, sinirleri yaralayan bir kazadan, enfeksiyon veya cerrahiden de kaynaklanabilir.
Ağrınızın kaynağını bulmak icin sağlık uzmanınız şunları yapabilir:
Tıbbi gecmişinizi inceler
Fizik muayene yapar
Durumunuzu daha kapsamlı değerlendirmek icin, tıbbi gecmişinize dayanarak tıbbi
testler onerir.
Bu adımlar, daha fazla tedavi gerektirebilecek kanser vb. birtakım durumları elemeye yardımcı olur ve bazı olgularda da, ağrınıza neden olan ozel bir durumu sağlık uzmanınızın keşfetmesini sağlar. Ancak, coğunlukla tıbbi değerlendirmeler ve testler kronik ağrının nedenini kesin olarak belirleyemez veya basit bir tedavi bulamaz.
Ağrınıza neyin sebep olduğunu bilmemek sinir bozucu olabildiği halde, daha kapsamlı testler ve muayenelerden bir sonuc elde edemeyebilirsiniz. Baştanbaşa yapılan tıbbi bir değerlendirme ile ağrınızın nedeni olabilecek ciddi durumlar seceneklerden silindiyse, daha fazla test yaptırmaya odaklanmaktan ziyade ağrınızla etkili şekilde baş etme yolları konusunda calışmayı daha yararlı bulabilirsiniz.
Ağrımla Nasıl Başedebilirim?
Kronik ağrı, yaşamınıza ve sağlığınıza buyuk olcude zarar verebilir. Ağrınız olduğunda, formdan duşebilir, uykusuzluk cekebilir, ofke, kaygı/endişe veya depresyon hissedebilirsiniz, beslenme ve stres yonetimi gibi genel sağlık konularını gozardı edebilirsiniz. Başlangıcta gozunuzu korkutabilirse de, kronik ağrınıza rağmen hayatınızın kontrolunu tekrar elinize almada size yardımcı olacak sağlıklı secimler yapabilirsiniz.
Aşağıdaki adımlar, ağrınızı kontrol etmenize ve rahatlamanıza yardım edecektir. Bu adımları izlerken, yol boyunca kendinize hedefler belirleyin. Bunlar sizi organize edecek ve değişime yonlendirecektir. Ayrıca olumlu yonde ilerlemenize yardımcı olacak, amac duygusu verecek ve elde ettiğiniz başarılarla da, ozsaygınızı ve kendinize guveninizi inşa edebileceksiniz. Ağrıyla baş etmede kısa ve uzun donemli hedefler geliştirirken, hedefleriniz aşağıdaki gibi olsun.
Ozgunluk: Her bir hedefin mumkun olduğunca kendine has olmasını sağlayın.
Olculebilirlik: Ozel, olculebilen eylemler uzerinde durun.
Erişilebilirlik: Bu hedefe ulaşıp ulaşamayacağınızı kendinize sorun.
Gercekcilik: Her bir hedefin gercekci olup olmadığını kendinize sorun.
Takip edilebilirlik: İlerlemenizi nasıl takip edebileceğinizi kararlaştırın.
Sorularınız varsa veya hedef belirleme konusunda ya da aşağıda anlatılan konuların herhangi birisiyle ilgili daha cok bilgi edinmek istiyorsanız sağlık uzmanınızla goruşunuz.
Ağrı dongusunu bilin
Kronik ağrının en belirgin etkilerinden biri, gunluk aktivitelerinize getirdiği değişikliktir. Her zaman yaptığınız işler daha zor veya imkÂnsız bir hale geliyor gibi gozukur. Ağrı yuzunden aktivitenizi azaltabilirsiniz. Duzenli fiziksel aktivitenin olmaması, formunuzu kaybetmenize ve kolaylıkla yorgun duşmenize neden olabilir. Kondisyonun bozulması (sağlıksızlık durumu), iyileşme umudunuzu azaltabilir; bu da depresyon, endişe ve strese yol acar. Ağrının artması, fiziksel aktivitelerinizi daha da kısıtlar ve ağrı dongusu boyle devam eder
Ağrı dongusunu kırmak icin, artan stres, sağlıklı olmayan alışkanlıklar, depresyon ve endişe gibi, kronik ağrıda coğunlukla rastlanan problemlere yonelik adımlar atmalısınız.
Stresi yonetin
Ağrınız olduğunda, gunluk hayatın stresleri ile başetmeniz gucleşir. Basit tartışmalar, buyuk problemler gibi gozukebilir. Stres, kaslarınızı germek, dişlerinizi gıcırdatmak ve omuzlarınızı sıkmak gibi ağrınızı daha da şiddetlendiren bir takım şeyleri farkında olmaksızın yapmanıza da neden olabilir. Ayrıca, sadece ağrı hissetmek bile coğunlukla son derece stresli bir durumdur.
Sizi neyin strese soktuğunu oğrenin ve sonra da yapabildiğinizde stresi azaltmak icin harekete gecin. Orneğin, gununuzu planlamak, programınızı basitleştirmek, duzenli olmak ve gun boyunca molalar vermek, kronik ağrı ile birlikte gelen stresi yenmede size yardımcı olabilir.
Sağlıklı alışkanlıklara devam edin
Tıbbi durumunuz ne olursa olsun, elden geldiğince sağlıklı olmak onemlidir. Kronik ağrınızla uğraşırken sağlıklı alışkanlıkları surdurmek ozellikle cok onemlidir. Aşağıda okuyacaklarınız, kronik ağrıya rağmen hayatınızın kontrolunu tekrar ele gecirmenize ve sağlıklı kalmanıza yardım edebilir.
Egzersiz. Egzersizin ağrıyı kotuleştirdiği yaygın bir inanıştır. Gercekte, egzersiz ağrıyı azaltabilir, depresyon ve endişeyi hafifletebilir. Aktivite, ruh halinizi ve tum sağlığınızı da iyileştirebilir. Egzersizden kacınmak formunuzu kaybetmenize neden olabilir ve bu da ağrınızı arttırabilir. Size uygun bir egzersiz programı hazırlaması konusunda sağlık uzmanınızla konuşun.
Uykusuz kalmayın. Coğu insan, dinlenmiş hissetmek icin gecede yedi sekiz saatlik uykuya ihtiyac duyar. Bol bol uyumanız, gunu karşılamak icin size gereken enerjiyi sağlayacaktır. Uyumaya yardımı olması icin birtakım iyi uyku alışkanlıkları geliştirin; orneğin her gun aynı zaman dilimi icinde yatağa gidin ve sabah da aynı saatte kalkın; bir uyku vakti alışkanlığınız olsun, uyumak icin hoş rahat bir ortam yaratın ve kafeinden uzak durun. Ayrıca duzenli egzersiz de daha iyi bir uyku uyumanıza yardım edebilir.
İyi beslenin. Bedeninizin iyi calışmasını surdurecek besinlerin doğru karışımını veren bazı yiyeceklerden oluşan bir beslenme tarzı, daha iyi hissetmenize yardımcı olabilir. Herkes icin uygun tek bir mukemmel beslenme tarzı olmadığı halde, sağlıklı beslenmenin genel prensipleri şunları icermektedir:
Daha fazla meyve, sebze ve tam tahıllar yiyin.
Doymuş yağ ve kolesterolu azaltın.
Şekeri ve tuzu azaltın.
Orta buyuklukte porsiyonlar yiyin.
Alkollu ickiyi azaltın.
İyi beslenmek, bedeninize ve zihninize calışmaları icin ihtiyac duydukları yakıtı sağlar. Sağlıklı bir beslenme tarzı izlemek icin bir anlaşma yapmanız -ve buna sıkıca uymanız-, fiziksel sağlığınızın ve iyi hissetmenizin kontrolunu ele gecirmeye yardım edebilir.
Temponuzu ayarlayın. Kronik ağrısı olan bircok kişi icin ağrı her zaman aynı değildir. Bazı gunler diğer gunlerden daha iyi hissedebilirsiniz. İyi gunlerde kendinize cok fazla yuklenmemeye dikkat edin. Aşırı yuklenme, sonraki gunlerde ağrınızı ve rahatsızlığınızı arttırabilir. Kotu gunlerde bile kalkıp aktif olduğunuzdan emin olun. Mumkun olduğunca ılımlı bir tempoya bağlı kalın.
Gevşemeyi oğrenin
Gevşemek, huzurlu olmak veya dinlenmekten daha fazlasıdır. Gevşemek, gerginliği bedeniniz ve zihninizden cıkarıp atmaktır. Rahat solunum veya kademeli kas gevşemesi gibi gevşeme tekniklerini calışmak, kronik ağrınızı kotuleştirebilecek stresi hafifletmeye yardımcı olabilir. Gevşeme, kas spazmlarını onleyebilir ve kas gerilimini azaltabilir.
Sosyal iletişime devam edin
Kronik ağrı ile uğraşırken, kabuğunuza cekilebilir, arkadaşlarınız ve ailenizden uzaklaşmaya başlayabilirsiniz. Ancak, sizi seven, onemseyen kişilerle bağlantınızı kesmemeniz onemlidir. Arkadaşlarınız ve aileniz ağrınızın ustesinden gelmenize yardımcı olabilirler ve dikkatinizi kronik ağrıdan uzaklaştırabilirler. Cesaret verici sozler soyleyebilir, destek olabilir ve yardıma ihtiyacınız olduğunda yardım eli uzatabilirler. Yakın olduğunuz bu kişilerden uzaklaşmak yerine, ağrınız konusunda onları bilgilendirin ve ağrınızın onları nasıl etkilediğini size soylemelerine izin verin.
İlacları akıllıca kullanın
Kronik ağrısı olan coğu kişi icin ilaclar, tedavi planının bir parcasıdır. İlaclar uygun şekilde kullanıldıklarında:
Bazı kişiler icin sınırlı yan etkilerle beraber ağrıyı azaltır.
Her zamankinden daha şiddetli olduğunda, ağrıyı kontrol eder.
Ağrıyı kotuleştirebilen, depresyon, endişe veya uykusuzluk gibi diğer durumları tedavi eder.
Kronik ağrıda kullanılan ilaclar şunlardır:
Analjezikler (Ağrı kesiciler). Bu ilaclar, ağrı sinyallerinin beyne gidişini engellerler. Ağrı kesiciler receteli ve recetesiz olabilir, asetaminofen (TylenolTM, ApacetTM), nonsteroid antienflamatuar ilaclar (aspirin, AdvilTM, MotrinTM, ketoprofen) ve COX inhibitorleri (CelenrexTM) bunlar arasında yer alır.
Opioidler (Narkotikler-Uyuşturucular). Narkotikler, sadece recete ile satılan guclu ağrı kesicilerdir. Ancak, hafif baş donmesi, uyku hali, duşunce bulanıklığı veya kabızlık gibi birtakım istenmeyen yan etkiler oluşturabilirler. Bu yan etkileri yuzunden, şiddetli ağrıya karşı savaşmak icin kısa sureliğine kullanılabilirler. Ciddi artrit veya kanser gibi durumlara bağlı surekli şiddetli kronik ağrı yaşamadığınız surece uzun donemli kullanılan ilaclar değildirler.
Topikal ilaclar. Topikal ilaclar, bir bolgedeki ağrıyı tedavi etmek icin cildinize surduğunuz krem veya jellerdir. Sinir ağrısını ve enflamasyonu hafifletmede yardımcı olabilirler. Ağrıyı hafifletmek icin, cok ceşitli recetesiz topikal ilaclar mevcuttur; dibukain, lidokain, benzokain ve pramoksin bunlar arasında sayılabilir.
Kas gevşeticiler. Ağrınız kas spazmları ile beraberse, spazmları kontrol etmek icin kas gevşeticiler kullanılabilir. Genellikle fibromyalji gibi durumların tedavi surecinde kas gevşeticiler kullanılmaz. Baclofen, carisoprodol, cyclobenzaprine ve methocarbamol, receteli kas gevşeticiler arasında sayılabilir.
Nobet karşıtı ilaclar. Kronik ağrısı olan bircok insan nobet gecirmez. Ancak, nobeti engellemek icin kullanılan ilaclar kronik ağrıyı tedavide yardımcı olabilir, cunku bu ilaclar sinir irritasyonu veya yaralanma yuzunden ortaya cıkan bıcaklama tazı keskin veya sancı şeklindeki ağrıyı kontrol edebilirler.
Antidepresanlar. Depresyon belirtisi veya bulgusu taşımasanız bile, sağlık uzmanınız size antidepresan yazabilir, cunku bu ilaclar ağrınızı azaltmaya yardımcı olabilir. Bunlar ayrıca daha iyi uyumanıza da yardım edebilir.
Hangi ilacların sizin icin uygun olduğunu sağlık uzmanınızla goruşun. İlac tedavisinin, kronik ağrınız icin hazırlanan tedavi planının genellikle sadece bir parcası olduğunu unutmayın.
Depresyon ve endişe icin tedavi isteyin
Kronik ağrı, depresyonun bir şekli veya bir endişe bozukluğu olmadığı halde, depresyon ve endişe coğunlukla diğer bircok uzun donemli tıbbi durumla birlikte oldukları gibi, kronik ağrıyla da beraberdirler. Kronik ağrı ilk defa veya daha sonra kısa donemler icin ortaya cıktığında korkmak ve endişelenmek doğaldır. Ancak, birkac aydır surup giden depresyon veya endişe belirtileriniz varsa veya bunlar gunluk yaşamınızı engellemeye başladıysa, sağlık uzmanınızla konuşun.
Depresyon ve endişe, ağrınızı daha da kotuleştirecek karmaşık durumlardır. Ancak kronik ağrısı olan bircok kişi bu rahatsızlıklar icin yardım istemez cunku bunları hastalık olarak kabul etmez. Bunun yerine, bu sorunları yenebilmeleri gerektiğini duşunurler. Depresyon ve endişe icin etkili tedaviler mevcuttur ve calışmalar, bu rahatsızlıkların tedavi edilmesinin ağrıda azalmaya neden olduğunu veya ağrıyı cozmeyi kolaylaştırdığını gostermiştir.
Tamamlayıcı tedavileri keşfedin
Başka tıbbi bakım ile beraber kullanılan tamamlayıcı tedaviler, ağrınızı hafifletebilir. Kronik ağrı icin kullanılan tamamlayıcı tedaviler şunlardır:
Akupresur
Akupunktur
Aromaterapi
Biofeedback
Kayropraktik tıp
Beslenme ve bitkilerle tedavi
Masaj
Tamamlayıcı tedavilerle ilgili daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, sağlık uzmanınızla konuşun.
Daha Fazla Yardıma İhtiyacım Olursa?
Kronik ağrınızla uğraşırken ilave rehberlik isterseniz, bir ağrı yonetimi programından hizmet talep etmelisiniz. Bu programdaki profesyoneller, insanların kronik ağrıyla başa cıkmalarına yardımcı olurlar. Bazı ağrı yonetimi programları, bel ya da baş ağrıları gibi ozel ağrı tiplerinde uzmanlaşmışlardır. Diğer programlar cok ceşitli ağrıyı ele alırlar. Bircok program, ağrı yonetiminde uzmanlaşmış ceşitli personelden oluşur; doktorlar, psikologlar, hemşireler, fizyoterapistler ve iş ve uğraşı terapistleri bunlar arasında sayılabilir. …. Kliniği’ndeki ağrı yonetimi ve diğer program secenekleri hakkında bilgi edinmek icin sağlık uzmanınızla konuşun. Uzmanınız, ihtiyaclarınıza uyan bir ağrı yonetimi programı bulmanızda size yardımcı olacaktır.
Sonuc
Kronik ağrı bazen bunaltıcı olsa da, hayatınızı yonetmesi gerekmez. Kronik ağrınız konusunda bir tedavi planı oluşturmak icin sağlık uzmanınızla beraber calışarak ve işinize yarayacak ağrı yonetimi stratejileri bularak kontrolu ele alabilirsiniz. Ağrı yonetiminde aktif rol almanız kendinize guveninizin artmasına yardım edecek ve sizi daha uretken ve sağlıklı bir yaşama taşıyacaktır.

[h=2]İstanbul Beyin Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]