Bugune kadar evde sizinle ya da bakıcısı ile buyumuş olan cocuğunuzun artık ev ortamından cıkıp okul ortamına girmesine karar verdiniz. Ebeveynlerin bu kararı almasında, ebeveynin işe donmesi, calışma saatlerinin artması, bakıcının ayrılması ya da sık bakıcı değişikliği yaşanması, cocuğun yaşı ve gelişimsel ozellikleri itibari ile evdeki imkanların artık yetersiz gelmesi gibi sebepler yer alır.
Kreşe başlama yaşı, cocuğun gelişim ozellikleri, ihtiyacları, cocuğun ve ailenin hazır oluş derecesine gore farklılık gosterebilir.
Cocuğunuzu kreşe başlatma kararı aldığınızda, sureci biraz daha kolaylaştırmak adına okula başlamadan once cocuğunuzla bu konuyu anlayabileceği şekilde konuşabilirsiniz. Ona " Okula gideceksin, arkadaşların olacak, oyunlar oynayacaksın. Oğretmenlerin olacak, onlar seninle ilgilenecek." gibi kısa acıklamalarda bulunabilirsiniz. Bu acıklamaları yaparken rahat olmanız, okula ve ayrılığa dair sizin de endişeli gorunmemeniz cocuğun okula guven duyması acısından onemlidir.
Ayrılmaya dair evde kucuk oyunlar oynamak da sureci kolaylaştıracabilecek etkenlerden biridir. Oyun oynadığınız sırada, cocuğunuza haber vererek once kısa ve yavaş yavaş uzayan surelerle ayrılığı deneyimlemesini sağlayabilirsiniz. "Sen bebeğini giydirirken, ben yemeğe bakıp geliyorum" gibi. Tepkilerinden hareketle, sureci yavaş yavaş uzatabilirsiniz. Bu surecte onemli olan, cocuğa durust olmak, habersiz ayrılmamak ve once tolere edebileceği sure kadar ayrı kalmaktır.
BERLİN MODELİ
Bu yontem, bazen kreşlerde, daha ilk gunlerden cocuğun "Siz gittikten sonra oynuyor, keyfi yerinde" olması haline guvenip ağlayan, ayrılmakta zorlanan cocuğu annenin kucağından alma ya da annenin bırakıp gitmesi gibi durumlardan farklı olarak daha guvenli bir ayrılma sureci sağlar. İlk durumda cocuk okula daha hızlı alışmış gibi gozukse de, cocuğun ayrılık deneyimine ve okul algısıyla ilgili gelecekte olumsuz fikirler edinmesine yol acabilir. Bunun yerine daha guvenli bir yontem olan Berlin Yontemi, cocuğun okula alışmasında ortalama 10 gunluk , 3 evreden oluşan bir model onerir.
Berlin Modeli'nde, alıştırma surecinde olan cocuktan tek bir kişi sorumludur ve bu kişi genellikle cocuğun oğretmenidir. Oğretmen, cocukla yakından ilgilenir, gelişimini takip eder ve cocuk okuldan ayrılana kadar ebeveynleriyle goruşmeler yaparak cocukla ilgili bilgi paylaşımında bulunur.
1. 3 GUNLUK BAŞLANGIC EVRESİ (TEMEL EVRE)
Ebeveyn ya da cocuk icin guvenli bir bağlanma figuru, genelde ebeveyn, eğer mumkunse her gun aynı saatte cocukla birlikte okula gider ve ilk gun ortalama 1 saat gecirip eve donerler. Bu sure, 2.gun 2 saat, 3.gun 3 saat şeklinde uzayabilir.
Okul icinde, oğretmen cocuğa herhangi bir zorlama uygulamaksızın , oyun oynamayı onerebilir ya da cocuğun oyununa dahil olarak cocukla bağ kurar. Ebeveyn ve cocuğun ilişkisini gozlemler.
Bu evrede, ebeveynin sureci kolaylaştırmak icin yapabileceği şeylerden bazıları şunlardır:
- Cocukla gecirilen zaman icerisinde mudahaleci olmamak, diğer cocukların oyunlarına dahil olmamak, sadece kendi cocuğu icin orda bulunmak
- Pasif bir konumda kalarak, cocuğun etrafı gozlemlemesine, oğretmeni ve arkadaşlarıyla ilişki kurmasına fırsat vermek
- Cocuğu kendinden uzaklaştırmaya calışmamak
- Arka planda kalsa da, cocuğuna ihtiyacı olduğunda destek vermek
İlk 3 gunluk evrede amac, cocuğun ebeveyni yanındayken, guvenli bir şekilde, terk edilme korkusu olmadan etrafı keşfetmesi, arkadaşları ve oğretmeni ile yavaş yavaş ilişki kurmasına fırsat vermektir. Cocuk oyunlara katılmaya zorlanmaz, sectiği aktivitelere eşlik edilebilir.
İlk 3 gunde ayrılık denemesi yapılmaz. 4. gun ayrılık denemesi yapılır ancak 4.gun pazartesiye denk geliyorsa ayrılık denemesi 5. gun yapılmalıdır.
2. AYRILMA VE DENGELEME EVRESİ
AYRILMA EVRESİ
Okula geldikten bir kac dakika sonra, ebeveyn cocuğuna uygun şekilde veda eder ve odadan ayrılır ancak hala okulun icinde, cocuğun gormediği bir yerde bekler. En fazla 30 dakika sonra cocuğun yanına gelir.
Oğretmenin ayrılık evresinde cocuğa destek olmak icin yapabileceklerinden bazıları şunlardır:
- Ebeveyne cocukla beraber hoşcakal demek
- Ebeveynin doneceğini acıklamak
- Ayrılık sırasında cocuğun hissettiği duyuguyu anlamak ve kabul etmek
- Cocuğu rahatlatmak
- Cocuğun dikkatini oyuna cekmek
Eğer cocuk, ebeveynin ayrıldığını fark etmemişse, oğretmeni dikkatini bu yone ceker ve acıklamada bulunur. Cocuk ebeveyninin ayrıldığının farkında olmalı, kacma ya da yalan soyleyerek ayrılma denemesi yapılmamalıdır.
Ayrılık denemesinin devam edip etmemesine ya da bir sonraki denemenin ne zaman olacağına cocuğun tepkileri gozlemlenerek karar verilir.
Eğer cocuk, ebeveyninin ayrılmasından aşırı derecede rahatsız olmuyorsa, oğremeni tarafından sakinleştirilebiliyorsa, oyuna ve arkadaşlarına aktif olarak katılmaya devam edebiliyorsa başarılı bir ayrılık denemesinden bahsedilebilir ve ilk gun icin ayrılık suresi 30 dk kadar olabilir. Dengeleme evresine gecilebilir.
Ancak, eğer cocuk ebeveyninden ayrıldığında aşırı derecede rahatsız oluyorsa, durmaksızın ağlıyor, oğretmeni tarafından sakinleştirilemiyor ve ebeveynin geri gelmesini talep ediyorsa, ebeveyn hemen geri cağrılmalıdır. Bu durumda, ikinci kez ayrılma denemesi yapmak icin 8. gune kadar beklemek uygundur ve 5. gun itibari ile ebeveyn ve cocuk temel evredeki proseduru izleyerek birlikte sınıf icinde bulunurlar.
DENGELEME EVRESİ
4. gunde yapılan ilk ayrılık denemesi başarılı olmuşsa, 5. gunden itibaren cocuk ve ebeveynin ayrı kalma sureleri arttırılır. Ancak bu surenin ilk başta yarım gunden fazla olması onerilmez.
Eğer ilk ayrılık denemesi başarılı olmadıysa , ikinci ayrılık denemesi 8. gune ertelenir.
Bu evrede ebeveyn hala okuldadır, fiziksel olarak cocuğun yanında değildir, ancak ihtiyac duyulduğunda cocuğun yanına gidebilir.
Dengeleme evresinde oğretmenin ve cocuğun ilişkisi yoğunlaşmış, oğretmen cocuğun tum ihtiyaclarını karşılayabilecek duruma gelmiştir. Cocuğun yemeğini yedirir, birlikte oyun oynar gibi.
Bu evre, cocuğun yaşı ve gelişimine gore, 10. ya da 20. gune kadar devam edebilir.
3. FİNAL EVRESİ
Cocuk oğretmeni ile artık guven ilişkisi kurmuştur. Herhangi bir huzursuzluk durumunda oğretmeni onu sakinleştirebilir ve hemen ardından oyununa keyifle devam edebilir. Bu evrede ebeveyn artık okulda beklemez ancak hala okula geri gelebilecek mesafededir.
Her cocuğun yaşına ve gelişim ozelliklerine gore okula alışma suresi ve surecinin farklılık gosterebileceği unutulmamalıdır.
Okuldan sonra, ebeveyn ve cocuk yeniden buluştuğunda, ebeveynin okulla ilgili konuşurken rahat ve pozitif bir tutum sergilemesi, cocuğa keyif aldığı aktivitelerden bahsetmesi icin fırsat vermesi, ebeveyn ile cocuğun iletişimini arttıracağı gibi, cocuk icin de okul daha keyifli hale gelecektir.
Buke YANGIN
Uzman Psikolog



[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]