Konsultasyon - liyezon psikiyatrisi hakkındaBilindiği uzere Halk sağlığı literaturunde Koruyucu hekimlik olarak gecen ve “hastalıkla baş etmenin en kolay ve ucuz yolu hastalığa yakalanmadan once gerekli onlemlerin alınmasıdır” anlayışı Halk Sağlığı programlarının en onemli konularından birisi halini almıştır. Hastalığa yakalandıktan sonra telafisi mumkun olmayabilen ve masrafının ağır olabileceği sonuclar bireyin ve cevresinin hayatını zorlaştırmaktadır.

Bu anlayıştan yola cıkan sağlık sektorunun icinde bulunulan cağa ayak uydurma cabası hızla gelişmesini zorunlu hale getirmiş ve yapılan donuşum programları sağlıkta yetersiz de olsa olumlu anlamda değişimlerin ortaya cıkmasını sağlamıştır.

Bu anlayıştan feyz alıp ortaya cıkan değişimlerin en onemlilerinden biri olan tedavinin sadece bedensel değil, ruhsal ve sosyal anlamda da tedavi edilmesi gerekliliği ve buna yonelik calışmaların, plan ve programların gercekleşmiş olmasıdır. Cunku sağlıklı olunma halinin ruhsal, fiziksel ve sosyal boyutları ile birbirinden ayrılmaz bir butunluk oluşturduğu ve bu boyutların gerek hastalıktan once gerekse de sonra olmak uzere birbirlerini etkiledikleri gerceği artık bilinmektedir.

Hatta yapılan son calışmalar fiziksel rahatsızlığı olan hastaların psikiyatrik ve psikososyal rahatsızlıklarının genel toplumdan daha fazla olduğunu ve duruma butunsel bakılmasının ciddi anlamda gerekli olduğunu desteklemiştir.

Orneğin; bireyin hayatı icin onemli bir gune (duğun, nişan..) hazırlanırken ciddi bir hastalığının olduğunu oğrenmesi ya da gebelik oncesi ya da sonrası anne adayının yaşayabileceklerinden dolayı fiziksel tedavisinin yanı sıra psikolojik destek gormesinin de gerekli olabileceği duşunulebilir. İşte Gunumuzde, bircok fiziksel hastalığın etiyolojisinde ozellikle psikolojik faktorlerin rol oynadığı veya bedensel yakınmaların organik veya psikolojik temelli olarak ayrılması goruşunden cok, tum hastalara butuncul yaklaşılması gerektiği anlayışı benimsenmektedir. Uzerinde onemle durduğumuz bu goruş konsultasyon - liyezon psikiyatrisinin temelini oluşturmaktadır.
Konsultasyon; hekimin izlediği hasta ile ilgili zorlandığı, yardıma ihtiyac duyduğu durumlarda bir başka meslektaşından goruş almasıdır ve konsultasyon en cok; tedaviye uyumsuzluk, psikiyatrik amaclı kullanılan ilacların duzenlenmesi, hastalıktan ikincil (sekonder) kazanc sağlama durumları, kaygı ve depresif duygu durumu ile ilgili şikayetler, taburcu olmak istememe, intihar duşunceleri, hasta olduğunu kabul etmeme ya da hasta olmadığı halde hasta olduğu konusunda ısrarcı bir tutum sergileme gibi durumları kapsamakta iken; Liyezon ise bir klinikte surekli ve karşılıklı olarak sağlık calışanlarının kendi aralarındaki duzenli işbirliği icerisinde olma halini ifade etmektedir.
Konsultasyon - liyezon psikiyatrisi; klinik uzmanlık alanları ve Genel tıp ile psikiyatri arasındaki bağlantı ve işbirliğini yuruten bolume denilmektedir. Hekim hasta ilişkisinde Hekimlerin hastaları sadece bedensel şikayetleriyle ele almayıp, ruhsal, sosyal, kulturel ozellikleri ile ele almaları, hastalığın azalma ve artma donemindeki ceşitli faktorleri dikkate almaları son derece yararlı olacağı icin işte tam da bu noktada hekimleri bilgilendirme konsultasyon - liyezon psikiyatrisi bilim dalının ilk gorevleri arasındadır.

Konsultasyon - liyezon psikiyatrisi; fiziksel hastalıklara eşlik eden ruhsal, sosyokulturel faktorlerin goz onunde bulundurulmasının gerekliliğine inanan, biyo-psiko-sosyal model ilkeleri ışığında hastalıkların tanı, tedavi ve araştırılmasında genel tıpla psikiyatri arasında işbirliği icinde calışan bir tıbbın bir ust disiplinidir.
Ozellikle de cerrahi girişim uygulanan ya da Fiziksel hastalığı olan hastalarda gorulen hastalıkların ve ruhsal kriz’in araştırılması, tanısı, tedavisi, izlenmesi ve onlenmesine donuk geleneksel psikiyatriden ileri bir ust uzmanlık alanı olan konsultasyon - liyezon psikiyatrisi başta Amerika Birleşik Devletlerin de olmak uzere gelişmiş ulkelerin hastanelerinin en onemli birimi haline gelmiş ve gelişmekte olan ulkelerde bir ust uzmanlık alanı olarak kurumsallaşmıştır. Turkiye de ise bu disiplin ilk kez İstanbul Universitesi Tıp Fakultesi bunyesinde Prof. Dr. Sedat Ozkan onculuğunde kurulup yıllar icerisinde ulkemiz universitelerinde ve hastanelerinde kurumsallaşıp yaygınlaşmıştır.
Liyezon Psikiyatrisine buyuk katkılar sunan Lipowski’ye gore konsultasyon - liyezon psikiyatrisinin temel gorevleri şoyle tanımlanmaktadır;
Psikiyatri branşının dışında calışan doktor ve hemşirelere psikososyal tıp eğitimini vermek,
Fiziksel hastalıklarda ve Somatizayonu bulunan hastalarda psikiyatrik morbiditenin araştırılması, tanısı, tedavisi, izlenmesi, engellenmesi ve klinik tıp ortamlarında psikiyatrik tıp hizmetlerinin sağlanması,
Psikiyatri ile Tıp’ın kesiştiği alanlarda, tıbbi hastalarda ya da fiziksel yakınması bulunup genel kliniklere başvuran hastalarda araştırmalar yapılmasını icermektedir.
Ozetlendiğinde Fiziksel rahatsızlıkların ruhsal rahatsızlıklara, rahsal rahatsızlıkların fiziksel rahatsızlıklara (psikosomatik) yol acabileceği bilinmektedir. fiziksel rahatsızlığı ile hastaneye başvuran hastalarda psikososyal etkileşimlere bağlı olarak ortalama %20-70 arasında tedavi gerektirecek duzeyde psikiyatrik sendrom gelişebilir. Gelişen psikiyatrik hastalıklar, sorunlar, psikososyal tepkiler dikkate alınmadığında ortaya cıkabilecek sorunlar;
Hastalık iş yukunu, tedavinin suresini ve maddi kulfeti arttırır.
Hastalık, hasta, aile ve hekim icin yeni gucluklere yol acar.
Tedavi ve bakım surecini, iyilik halini, hastalığın seyrini, yaşam kalitesini ve suresini tedaviye cevabını ve morbiditeyi olumsuz yonde etkiler.
Hastanın uyumunu bozar.
Hastalığın komplikasyonlarını arttırır.
Hastanın yaşam kalitesini bozar.
Bu yaşanabilecek olumsuz durumların etkisinin en asgari duzeye cekilmesi adına on plana cıkan Konsultasyon - Liyezon psikiyatrisi en cok cerrahi işlemler, onkoloji (kanser), kadın doğum, kardiyoloji, noroloji, fizik tedavi, kronik hastalıklar, endokrin, gastroentoloji ve dahiliye gibi branşlarda uygulanmakta olup onemi yadsınamaz ve onemi gelecekte daha da artacak gibi gorunmektedir.
Kaynakca
Alaca, C. Konsultasyon Liyezon Psikiyatrisi Hemşireliğine Duyulan Gereksinimlerin İncelenmesi, Yuksek lisans Tezi, Mersin Universitesi, Sağlık Bilimleri Enstitusu, Hemşirelik ABD. Mersin, 2008.
Ekinci M, Okanlı A, Konsultasyon Liyezon Psikiyatri Hemşireliği, Ataturk Univ. Hemşirelik Yuksekokulu Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, 2001
Kocaman N. Konsultasyon Liyezon Psikiyatrisi Hemşireliği ve Rolu nedir? Ataturk Universitesi HYO Dergisi 2005;8(3):107–118

[h=2]Diyarbakır Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]