Kolon, sindirim sisteminin yaklaşık 1.5 m’lik son kısmıdır. Kor barsak denen yerden başlar, karın icinde sağ taraftan sol tarafa gecer ve anusde sonlanır. Gorevi ince barsaktan gelen, sindirim işlemi buyuk oranda tamamlanmış gıda artıklarının icindeki suyu emmek, dışkı oluşumunu ve bu dışkının vucuttan atılmasını sağlamaktır.
Kolon kanserleri sindirim sisteminin en sık rastlanan tumorleridir. Ulkemizde batı toplumlarına gore gorulme sıklığı biraz daha azdır. Daha cok ileri yaşlarda gorulur. Elli yaştan sonra gorulme sıklığı artar. Ancak daha genc yaşlarda da (40 yaş altı) gorulme sıklığı artmaktadır. Cinsiyet acısından onemli fark yoktur.
Kolon kanserleri genetik ve cevre etkenlerinin barsak ic yuzunu orten hucreleri etkilemesi sonucu oluşur. Kolon kanserlerinin % 5-10’u ailesel eğilimi olan kişilerde gorulur. Kolon kanseri oluşturan bazı ailesel hastalıklar mevcuttur.
Diyetteki et, yağ, safra asitleri ve kolesterol kolon kanseri oluşumunda onemlidir. Diyetteki fazla et ve yağ barsak icinde yaşayan bakterileri etkiler bu da kanser gelişimine yol acar. Yuksek kalorili diyet, batı tipi beslenme alışkanlıkları (fast food), bol et ve yağın kanser gelişiminde etkili olduğu duşunulmekte.
Taze sebze ve meyvadan zengin, bol lifli diyetle kanser arasında ters ilişki vardır. Kanserler vucudun bağışıklık sisteminden kacabilen tek bir hucrenin kontrolsuz gelişimi ile oluşur. Bir hucreden bulgu verecek kanser oluşumu yıllar surebilir. Kanserler belli boyutlara ulaştıktan sonra lenf sistemi, kan ya da komşuluk yolu ile yayılır ve sonucta olume yol acarlar. Bu surecte kanserlerin ceşidine ve tipine gore yıllarca surebilir.
Belirtiler
Kolon kanserlerinin ilk belirtisi dışkılama alışkanlıklarında değişikliktir. Kalın barsağın sol kısmındaki kanserlerde bu belirti daha belirgindir. Hastalarda kabızlık ya da ishal donemleri olabilir. Kalın barsağın sağ kısmındaki kanserlerde ise fark edilmeyen ve kansızlığa yol acan gizli kanamalar gorulur. Bu hastalar demir eksikliği anemisi ile başvururlar. Dışkılamada taze kan gorulmesi durumunda kolon kanserleri icin araştırılma yapılması şarttır.
Taze kanamalar coğunlukla hemoroid, catlak gibi iyi huylu hastalıklarda gorulmesine rağmen, yeterli araştırma yapılmazsa tanıda gecikmeler olur. Karın ağrısı en sık gorulen belirtilerdendir.
Hem sağ hem de sol taraf kanserlerinde gorulur. Ağrı genellikle aralıklarla olur ve barsağın yavaş yavaş tıkanmasına bağlıdır. Barsak tıkanmaları daha cok sol tarafta gorulur. Rektum denilen barsağın son bolumune ait kanserlerde de makatta ağrı, surekli dışkılama hissi gibi bulgular gorulebilir.
Hastalığın ileri donemlerinde kilo kaybı ve karın icinde ele gelen kitle gorulebilir. Bazen de hastalar tumorun karın icine delinmesi ya da barsağın tamamen tıkanması sonucu acilen sağlık kuruluşlarına başvururlar.
Tanı
Belirtiler ve bulgulara gore tanıdan şuphe edilmelidir. Rutin fizik inceleme sonrası rektal muayene (makattan parmakla muayene) yapılması şarttır. Ozellikle rektumdaki kanserlerin erken tanısında bu muayene cok onemlidir. Kolon kanserlerinin % 55-60’ı rektosigmoid denilen barsağın son 50 cm’lik kısmında yer alır. Bunların da yaklaşık %40’ı parmakla muayene mesafesindedir.
Muayenede yapılması gerekli bir işlem de rektoskop denilen ışıklı aletlerle muayenedir. Bunlar sert yapıda muayene aletleridir ve turune gore barsakların son 25-30 cm’lik kısmını gorebilirler.
Kolonoskop denilen daha uzun esnek aletlerle kalın barsağın tamamı incelenebilir. Ayrıca bu aletlerle şuphe edilen yerlerde biyopsi alınabilir. İlaclı filmler (baryumlu kolon grafisi) cekilebilir.
Bazen bu tetkiklerin ikisi birden birlikte yapılabilir. Kalın barsağın ayrı yerlerinde aynı anda biren fazla tumor gorulebilir bu nedenle bu tetkikler onemlidir. Hastalığın yayılımını gormek icin de akciğer filmi, ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, PET-CT ve bazı kan tetkikleri yapılabilir.
Tedavi
Kolon kanserlerinin tedavisi cerrahidir. Acil durumlar dışında, gerekli hazırlıklar ve barsak temizliği yapılarak hastalar ameliyat edilir. Acil durumlarda barsak temizliği yapılamadan cerrahi uygulanacağı icin ameliyat şekilleri daha farklıdır. Bazı erken yakalanabilen kanserlerde endoskoplar ile karın acılmadan makattan ameliyat yapılabilir ancak coğunlukla cerrahi şekli karın acılarak yapılan ameliyatlar şeklindeydi. Ancak son 15 yıldır artık kalın barsak kanserleri LAPAROSKOPİK veya ROBOTİK cerrahi yontemlerle başarılı şekilde tedavi edilmektedir.
Bu iki yontemle aynı onkolojik başarı yanında ameliyat sonu donemin cok daha az ağrılı olması, erken taburucluk, erken gunluk aktivite ve işe donuş, ameliyatta kanamanın daha az olması, cok daha iyi kozmetik sonucların elde edilmesi gibi onemli avantajlar hastalara sunulabilmektedir.
Ameliyatta, tumorun yerine gore kalın barsağın bir bolumu ya da tamamı cıkartılır. Kalan barsak ucları birbirine bağlanır. Ancak tumorun makata cok yakın olması durumlarında barsakları birbirine bağlamak mumkun olmayabilir. Bazı hastalarda kalıcı kolostomi acılır yani barsak ucu karın duvarına getirililir. Uzerine ozel torbalar yapıştırılır. Bu durumun hayat kurtarıcı olabileceği akılda tutulmaldır.
Bazı durumlarda (ozellikle acil ameliyatlarda ya da barsak dikişlerinin zor tutacağı duşunulen amakata cok yakın olan kanserlerin cıkarıldığı durumlarda) gecici ostomi acılabilir.
Bir sure sonra barsak ucları ikinci bir ameliyat ile tekrar birbirine birleştirilerek doğla devamlılık sağlanır. Eğer akciğer, karaciğer gibi başka organlara yayılım varsa, uygun olan hastalarda bunlar da ameliyatla tedavi edilirler. Bu durumda dahi hastalıktan tamemen kurtulmak mumkun olup bu durumdaki bazı hastalarda hastalıktan tamamen kurtulma olasılığı %40 lara ulaşabilmektedir.
Cerrahi tedavi sonrası cıkartılan dokular patoloji bolumunce incelenir. Gozle gorulmeyen mikroskopik yayılımlar araştırılır. Buna gore kanserin evresi belirlenir ve ek tedaviler planlanır. Bu tedaviler coğunlukla kemoterapidir (ilac tedavisi). Bazı ilerlemiş kanserlerde ameliyat oncesi kemoterapi ve radyoterapi uygulanabilir. Bu tedaviler genellikle ameliyat sonrası da tekrar edilir.
Bu gun Rektal kanserlerde coğu kez tedaviye ameliyat oncesi donemde kemoterapi ve radyoterapi ile başlıyor ve tumorun kuculmesi sağlandıktan sonra hastalar LAPAROSKOPİK veya ROBOTİK cerrahi uyguluyoruz. Robotik cerrahi ozellikle erkeklerde seksuel fonksiyonları sağlayan sinirlerin cok daha iyi gorulmesi ve korunabilmesini sağladığı ve dar bir alanda hareket serbestiyeti sağladığı icin avantajlı bir cerrahi yontem olarak on plana cıkmaktadır.
Prognoz
Kanserin erken tanı konmasına ve tedavi edilmesine bağlı olarak bu hastaların 5 yıllık yaşam şansları %90’a kadar cıkar. Erken tanı konan hastalar tamamen kanserden kurtulabilir.
Oneriler
Aşağıdaki durumlarda vakit gecirmeden hastaneye başvurun.
Dışkılama alışkanlıklarında değişiklikler
Makattan kanamalar
Makatta ağrı ve surekli dışkı hissi
Gecmeyen karın ağrısı
Karında ele gelen kitleler
Nedeni bilinmeyen kansızlıklar
Muayene olmaktan, ozellikle makattan muayeneden cekinmeyin. Unutmayın sadece bu muayene ile bile erken tanı ve tedavi mumkundur.
Bazı hastalıkların bulguları kanserler ile karışır, bazen de kanserler hemoroid, catlak gibi iyi huylu hastalıklara yol acarlar. Kesin tanı icin ileri tetkik gerekir.

KOLOSTOMİ
Ostomi, lumene sahip bir organın cilde ağızlaştırılması amacıyla yapılan cerrahi işlemlerin genel adıdır. Kolostomi kalın barsağın, ileostomi ince barsağın karın duvarına ağızlaştırılmasına verilen isimdir. Kolostomi ve ileostominin ortak amacı gecici veya kalıcı bir sure icin barsak iceriğinin karın duvarından boşalmasını sağlamaktır.
Ostomiler, kalıcı (hayat boyu) veya gecici (bir sure icin) olabilir. Kalıcı Ostomiler genellikle anuse cok yakın rektum kanserlerinde gerekebilir.
Ayrıca ulseratif kolit, familial adenomatoz poliposis ( FAP) v.b hastalıklarda da bazen gerekebilir. Gecici ostomiler ise, bir kolon ameliyatını/anastomozunu korumak icin birkac ay suresince kullanılıp, daha sonra tekrar ameliyatla kapatılır.
Kolostomi veya ileostomi yapılması gereken zamanda hastalarda uzuntu ve endişe artmaktadır. Cunku bu tip işlemler hastanın yaşantısını etkilemektedir. Bu zamana kadar gizli bir şekilde devam ettirilen bazı fonksiyonların belirgin hale gelmesi, hastanın mahremiyetinin ortadan kalkması, sosyal hayata gecmekte zorlanma, cinsel yaşamda sorunlar yaşanması gibi endişelerle birlikte hastayı değişik bir yaşamla karşı karşıya getirmektedir. Oncelikle hastaya bu işlemin hayat kurtarmak veya hayatının daha rahat olması icin yapıldığı anlatılmalıdır.
Kalıcı kolostomi sebepleri:
1- Anusun cıkartılması gereken hastalıklar
2- Kolonun son kısmı ve anusun birlikte cıkartılması gereken hastalıklar
3- Anus kas yapısının gorevini yapamadığı hastalıklar
Gecici kolostomi sebepleri
1-Kolon( Kalın barsak) tıkanmaları
2- Barsak yaralanmaları
3- Barsak delinmesi
4- Konjenital (Doğumsal) barsak anormallikleri
5- Barsaklarda yapılan ameliyatın iyileşmesini sağlamak
6- Anus hastalıkları ve yaralanmaları
Gecici kolostomi yapılan işlemin tipine gore belirli bir sure sonra kapatılır. Tekrar hasta eskisi gibi anusten dışkılama yapar.
Kolostominin yeri
Kolostomi yeri seciminde hastalığın tipi kadar hastanın vucut yapısı da etkilidir. Gobek hattının birkac santimetre altında ve sağda veya solda olabilir.
Kolostomi Ozellikleri
Kolostomi ağzı barsak kırmızı-pembe ise sağlıklı gorunumdedir. Başlangıcta hafif kanama olabilir, onceleri odemli olan barsak, zamanla karın cildi duzeyine kadar iner ve kuculur.
Barsağın icine dokunma ile ağrı duyulmaz cunku barsak yuzeyinde ağrı duyusu yoktur. Ameliyattan sonra genellikle 2. veya 3. gunlerde kolostomi calışmaya başlar. Torbaya once gaz gelir. Ardından dışkı gelişi başlayacaktır. Bu gelişmeler her şeyin normal olduğunu gosterir. Bundan sonra yapılması gereken, dolan torbanın değiştirilerek yerine temiz bir torbanın konmasından ibarettir.
Kolostomi işlemi sonrası veya daha ileri donemlerde bazı sorunlar cıkabilir.
Erken sorunlar:
– Barsakda kanama
– Cilt kenarından ayrılma
– Barsağın karın icine kacması
– Barsak ile cilt arasında abse gelişimi
– Kolostominin calışmaması
– Etraf cilt yuzeyinde tahriş
Gec sorunlar:
– Kolostomi kenarından fıtık gelişmesi
– Barsağın dışarıya sarkması
– Etraf cilt yuzeyinde tahriş
– Tıkanma
Erken donemde gorulen sorunlar genellikle hastanede olduğundan bunlar yerinde mudahaleyle cozumlenir. Deri tahrişleri değişik pomat ve uygulamalarla duzeltilir. Fıtık gelişmesi ,barsağın dışarıya sarkması belirli bir seviyeye kadar takip edilebilir.
Eğer ilerlerse cerrahi işlemi gerektirir. Tıkanma nadiren kolostominin kendisinde bir sorun olmadan, beslenme ile ilgili olabilir ve bunlar lavmanlar ile cozulebilir. Ancak, coğu tıkanma durumunda sebebin teknik hata olabileceği ve bunun da yeni bir cerrahi mudahale gerektireceği unutulmamalıdır.

[h=2]İstanbul Genel Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]