Koku ve tat alma bozukluklarının sıklığı nedir ?
Amerika Birleşik Devletlerinde 260 milyon kadar insan yaşamaktadır ve bir araştırmaya gore 2 milyondan fazla kişide bu bozukluk mevcuttur. ABD de her yıl yaklaşık ikiyuz bin kişi bu sebepten doktora başvurmaktadır.
Koku ve tat alma bozuklukları ciddi midir ?
Koku alma ve tat duyusu şukretmemiz gereken bizi erken uyaran onemli hislerdir ve yanlış koku ve tat bizi yangına , zehirli gazlara ve bozulmuş yiyeceklere karşı uyarır. Koku alma bozukluğu bir sinus probleminde, burundaki doku buyumelerinde olabileceği gibi nadir durumlarda beyin tumorlerinden de kaynaklanabilir. Aşcılar, itfaiyeciler gibi bazı meslek grupları icin koku ve tat almak mesleki bir gercektir ve bu hislerin kaybı buyuk ekonomik problemler yaratır.
Koku ve tat alma nasıl gercekleşir ?
Koku ve tat alma duyguları kimyasal his sistemimize aittir. Etrafımızdaki maddelerden kaynaklanan bazı kimyasal maddelerin burun, ağız ve boğazımızı uyarması ile bu karışık işlemler başlar. Sinir ucları uyarılarak bu mesajlar beyine iletilir ve beyinde ayırt edilir.
Koku sinir ucları burunun tavanında yer alırlar ve cok ince bir kemik icersinde doğrudan beyindeki koku bolgesini uyarırlar.
Yiyecek ve icecekler tukuruk ile karışarak ağzı, dil ve boğazda buluna koku sinir uclarını uyarırlar. Aynı şeklin uyarıyı beyindeki belirli bolgelere ulaştırırlar.
Koku ve tat alma hucreleri yaşlandıkları veya hasara uğradıkları vakit yenilenebilmesi acısından incelenmektedir.
Ucuncu bir kimyasal his sistemi de mevcuttur. Buna ’genel his sistemi’ adı verilir. Gozlerin, burunun ve ağzın ozellikle nemli bolgelerinde buluna binlerce his siniri ‘amonyağın sızısını, metolun serinliğini ve kırmızı biberin sıcaklığını’ algılar.
Tatlı , ekşi, acı ve tuzlu olmak uzere genelde dort temel tat ayırt edebiliriz. Bu tatların belli oranda karışımları ve genel his sisteminin birleşimi ile bir ceşni oluşur. İşte bu ozel ceşni onları tanımamıza imkan sağlar.
Bircok madde esas olarak kokularından tanınırlar. Cikolata yerken burnunuzu kapatırsanız, yediğiniz maddenin tatlı veya acı olduğunu hissedebilirsiniz ama cikolata olduğunu anlamakta zorlanırsınız. Bu durum cikolatanın tanıdık lezzetinin coğunlukla koku ile algılandığındandır. Aynı şekilde kahvede boyledir. Dikkat ederseniz, yemeğin lezzetini tam olarak almak isteyen kişiler (aşcı, lezzet uzmanı gibi ) her yutkunuşta sonra burunlarından nefes verirler.
Neler tat ve koku alma bozukluklarına yol acarlar ?
Baskın sorun 60 yaşından sonra doğal koku alma yeteneğinin azalmasıdır. Bilim adamları koku alma yeteneğinin 30 ile 60 yaşları arasında en iyi olduğunu bulmuşlardır. Bu durum 60 yaşından sonra azalmaya başlar ve daha yaşlı bircok kimse koku alma yeteneklerini kaydetmişlerdir. Fakat, genelde her yaştaki kadınlar, erkeklere gore koku almada daha duyarlıdırlar.
Bazı kişiler koku ve tat alma bozukluğu ile doğabilirler ama bircok kimsede bu durum kaza veya hastalık sonrası oluşur.
Ust solunum yolu iltihapları coğu kere suclanmıştır aynı zamanda kafa kırıklarında da koku alma bozukluğu ortaya cıkabilir.
Koku ve tat alma bozuklukları burun icerisindeki poliplerden, hormonal bozukluklardan ve diş problemlerinden kaynaklanabilir. Bocek ilacı veya bazı diğer ilaclara uzun sure maruz kalanlarda da oluşabilir.
Sigara dumanı insanların karşılaştığı en sık ve en yoğun hava kirliliği ajanıdır. Kokuların ayırt edilmesi ve tat alma duygusunun azalmasına sebep olur. Sigarayı bırakmak koku almayı arttırır fakat bu olay cok yavaş ortaya cıkar.
Orneğin gunde iki paket sigara icen kişinin tekrar eskisi gibi koku alabilmesi icin sigara ictiği donem kadar sigarayı bırakması gerekir.
Baş ve boyun bolgesine kanser nedeniyle ışın tedavisi uygulanan bircok kimse koku ve tat alma bozukluğundan şikayetci olur.
Nefes borusu ve ses telleri cıkartılan kimselere, koku ve tat alma duyularının azaldığından şikayet ederler. Bu kişilere burunlarından nefes almalarını sağlanacak tupler uygulanırsa yeniden tat ve koku almaya başlarlar (bu durum koku ve tat almada burundan hava gecmesinin ne kadar onemli olduğunu gosterir ).
Koku ve tat alma bozuklukları nasıl teşhis edilir ?
Kişilere tanımaları amacıyla değişik yoğunlukta koku ve tatlar aldırlır. Kişinin ayırt edebildiği en duşuk yoğunluk bulunur. Ayrıca değişik yoğunluktaki koku ve tatlar denenir, bunları ayırt edip edemediği veya yoğunlukları arttırıldığında fark edip edemediği araştırılır.
Koku ve tat alma bozuklukları tedavi edilebilir mi ?
Bazen kullanılan bir ilac koku ve tat alma bozukluğunun tek sebebidir ve ilac kesilince veya değiştirilince durum duzelir.
Bazı ilaclar koku alma bozukluklarına yol acarken, ozellikle alerji ilacları koku ve tat almayı geliştirebilirler.
Ozellikle şiddetli nezle, grip olan veya alerjisi artan kişiler sadece bu durumlarının duzelmesi ile koku ve tat alma hassasiyetlerini tekrar kazanırlar. Bircok vak’ada burun tıkanıklığı yapan poliplerin temizlenmesi ile koku tat almada duzelme gorulur, nadiren de koku ve tat alıcıları kendi kendilerine kaydoldukları gibi, kendi kendilerine duzelebilirler.

[h=2]Bursa Kulak Burun Boğaz uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]