KOKSARTROZ ve KALCA PROTEZİ
Koksartroz (kalca kireclenmesi); kalca eklem kıkırdak ve kemik yapısının aşınmasına bağlı olarak kalcada ve uylukta ağrı ve hareket kısıtlılığının gelişmesi ile karakterize ileri, yaş hastalığıdır. Kalca protez ameliyatı ise kireclenme sonucu oluşan ağrı ve hareket kısıtlılığının ortadan kaldırılması ve hastanın yaşam kalitesinin arttırılması amacı ile yapılan kalca eklem yapılarının metal protezler ile değiştirilmesi ameliyatıdır. Bazen kalca kireclenme, hareket kısıtlılığı ve ağrı sorunları, kucuk yaşta gecirilen hastalıklara (doğumsal kalca cıkığı, pertes hastalığı, eklem enfeksiyonları) ya da travmatik kalca sorunlarına bağlı olarak erken yaşlarda da gorulebilir.
Total kalca protez ameliyatlarında kalca ekleminin her iki yuzu de değiştirilir. Bu kısımlar:
1- Asetabular (leğen kemiği) kısım
2- Femoral (uyluk kemiği) kısmıdır.
Ameliyat Oncesi Hazırlık:
Ameliyat kararı vermek icin oncelikle hastanın şikayetleri on plana cıkmaktadır. Diğer tedavilere rağmen ( ilac tedavisi, fizik tedavi, vb.) ağrı ve yurume gucluğu devam eden, yaşam kalitesi gun gectikce azalan hasta cerrahi yonden değerlendirilir.
Fizik muayenede kalca ekleminde deformite, bacaklarda dizilim bozukluğu, kısalık, ağrı ve hareket kısıtlılığı gorulur.
Ayakta basarken cekilen on arka pelvis grafisi ile şikayet olan kalcanın on-arka ve yan grafileri 60 yaş uzeri kalca sorunlu hastalarda altın standarttır. Grafilerde gorulen ozellikle kalca eklem aralılığında daralma ya da eklemin tamamen kapanması halinde hasta protez icin adaydır.
Protez kararı verilen hastada bolgesel muayenenin dışında sistemik muayene ve hastanın sağlık ozgecmişi de onem kazanmaktadır. Ameliyat hazırlıkları esnasında hasta anestezi doktoru tarafından değerlendirilip ameliyatta kullanılacak anestezinin tipi belirlenir, hastanın genel sağlık durumu değerlendirilir. Ozellikle kalp hastalığı, şeker hastalığı, bobrek yetmezliği vb. durumlarında diz protez ameliyatına karar verilmeden once ilgili branş hekimleri ile goruşulup hastanın diz protez ameliyatına uygunluğu tartışılır. Ayrıca diş enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları, tırnak enfeksiyonları, ayak mantar enfeksiyonları da cerrahi oncesinde değerlendirilmelidir. Hasta eğer kullanıyor ise aspirin, coumadin benzeri kan sulandırıcı ilacları mutlaka doktoruna bildirmeli ameliyattan 7-10 gun once bu ilaclar kesilip gerekirse yerine kan sulandırıcı cilt altı uygulanan iğne tarzı ilaclara donulmelidir.
Ameliyat:
Ameliyat suresi genellikle 2 saat arasındadır ve hasta ortalama 3-5 gun arası hastanede kalır. Kalca protez ameliyatlarında genellikle her iki kalcanın aynı seans da opere edilmesi tercih edilmemektedir. Ameliyat kalcanın yan tarafından yapılan 10-15 cm uzunluğunda bir kesi yoluyla gercekleştirilir. Uyluk kemiğinin baş kısmı (femur) cıkarılır, asetabulum ( leğen kemiğinin uylukla birleşen yuvası) traşlanıp eklem yuzeyi ortadan kaldırıldıktan sonra metal yapıdaki protez, hastanın yaş ve cinsiyetine gore seramik, polietilen yada metal baş kullanılarak, yine hastanın yaşına gore kemik cimentosu denilen yapıştırıcı bir malzeme ile, cıkarılan kemik kısımlarının yerine yerleştirilmektedir. Ameliyat bitiminde cerrahi alandaki kanı dışarıya aktarmak icin dren denilen 2 gun icinde cıkartılan plastik bir boru kullanılır.
Hastalara, ameliyat esnasında kaybedilen kanı yerine koymak icin hastanın genel durumu, kan tablosu ve ameliyatın gidişatına gore kan nakli de yapılmaktadır. Bunun haricinde yine ameliyat esnasında ya da ameliyat sonrasında kullanılan “ototrasfuzyon” denilen kan kurtarıcı sistemler ile hastanın ameliyatta kaybedilen kendi kanı ozel bir işlemle tekrar hastaya verilebilir. Bu sayede hastanın kan nakli ihtiyacı azalmaktadır.
Dikişler ameliyattan sonraki 12-14 ncu gunler arası alınır. Bu sure icinde 2-3 gunde bir yapılan cilt pansumanları yeterli olacaktır.
Hasta rehabilitasyonu ameliyatın hemen ardından başlar. Ameliyat ta kullanılan anestezi tipine gore ( spinal- belden yada genel anestezi) hasta kendine geldiği andan itibaren izometrik tipte bacak kas egzersizleri başlanır. Ameliyattan sonraki gun hasta oturabilir, kendini iyi hisseder ise ayağa kaldırılabilir. 2nci gun walker ( yurutec) desteği ile yurumeye başlar. 4 ncu gun civarı merdiven inip cıkabilir hale gelir. Bu sure icinde yatakta belli bir program dahilinde quadriceps egzersizleri, ve kalca hareket acıklığını arttırıcı egzersizler hasta tarafından aktif olarak ya da pasif ( yardımlı ) olarak yaptırılır.
Hastalar ortalama 2-3 hafta civarı desteksiz yuru hale gelebilirler.
Ameliyat Sonrası Yaşam:
Hastalar ameliyattan sonraki ortalama 1 ay icerisinde sosyal yaşantılarına donebilirler. Aşırı hoplama zıplama gibi eklemi zorlayıcı hareketler, yere comelmek, bacak bacak ustune atmak alaturka tuvalete oturmak gibi kalca ekleminin 90 dereceden fazla katlanmasının gerektiği hareketlerden kacınılması hastayı ve protezi koruyucu hareketlerdir. Bunların haricinde hastalar tum gunluk yaşantılarını normal şekilde surdurebilir hale doneceklerdir.
Ameliyatın Olası Riskleri:
Kalca protez ameliyatları ortopedi ameliyatları icerisinde major (buyuk) ameliyat kategorisi icerisindedir. Buyuk grup ameliyatlar icinde olduğu icin ameliyat sonrası bazı riskler ortaya cıkabilmektedir. Bu risklerin en aza indirilmesi icin ameliyat oncesi ve sonrası donemde gerekli onlemler alınmaktadır ( pıhtıya karşı kan sulandırıcı iğneler, enfeksiyona karşı antibiyotikler vb). Hemen her turlu onlem alınmasına karşın istenmeyen durumlar ile karşılaşılabilinmektedir. Bu sorunlar: cerrahi bolgede enfeksiyon, pıhtı atmasının yanı sıra cok nadiren damar-sinir hasarları, protez cevresi kırıkları ( % 1 den daha az) olabilir.






[h=2]Ankara Ortopedi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]