Kişilik bozukluklarının terapisiElli yıl kadar once kişilik bozuklukları ve psikozlar tedavi edilemez olarak bilinirdi. Psikoloji biliminin babası olan Freud, calışmalarında oedipal donem kaynaklı (3-6 yaş) nevrotik (histeri, konversiyon…) problemlerle ilgilenmiş, preoedipal donemde (0-3 yaş) oluşan kişilik bozukluklarının (kişilik orgutlenmelerinin) ve psikotik bozuklukların (şizofreni v.b.) tedavi edilemeyeceğini soylemiştir.

1950’ li yıllardan sonra psikoloji ile ilgilenen ceşitli bilim insanları (Melanie Klein, Heinz Kohut, J. F. Masterson, John Watkins, Otto Kernberg,) kendi geliştirdikleri kuramlar doğrultusunda Kişilik bozukluklarını (orgutlenmelerini) tanımlamış, sınıflandırmış ve bunların tedavisine yonelik ceşitli teknikler geliştirmişlerdir. “NESNE İLİŞKİLERİ KURAMI, EGO TERAPİSİ KURAMI, KENDİLİK PSİKOLOJİSİ KURAMI” gibi bazı kuramlar ozellikle 0-3 yaş (preoedipal) doneminde oluşan kişilik orgutlenmelerinin tedavisinde cığır acmıştır. Gunumuzde kişilik bozukluklarının tedavisinde uzmanlaşmış pek cok terapist bu kuramlardan istifade ederek calışmalarını yurutmektedir. Yine bu kuramlar psikotik bozuklukların tedavisinde de buyuk bir yol gosterici olmuştur.

Ruhsal sorunların pek coğunun temelinde kişilik orgutlenmeleri vardır. Mesleğe ilk başlayan terapistler gelen vakalarda genellikle bilişsel-davranışcı yontemleri kullanırlar. Bilişsel-davranışcı kuram genellikle fobiler,cocuklardaki davranış bozuklukları, hafif duzeydeki nevrotik bozukluklar v.b uzerinde etkilidir. Ancak danışanlar kliniğe her zaman bu kadar basit sorunlarla başvurmazlar. Depresyon-panik bozukluk ve ceşitli duygu durum bozuklarının tedavisinde ise bilişsel-davranışcı kuramların yetersiz kalması uzerine dinamik, psikoanalitik, duygu odaklı terapi gibi ceşitli yaklaşımlardan yararlanılmaktadır. Kliniklere bu ve benzeri ceşitli şikayetlerle başvuran ve tedavisi tamamlanarak iyileştirilen pek cok hastanın ise yıllar, hatta aylar sonra başka bir şikayetten muzdarip olarak geri donduğu gorulmuştur. (orn: panik bozukluğu iyileşiyor, 1 yıl sonra depresyon şikayeti ile başvuruyor, depresyon iyileşiyor, birkac yıl sonra OKB teşhisi ile geliyor…)

Bu hastalar uzerinde yapılan calışmalarda gorulmuştur ki hastalık gibi gorulen bu problemler aslında bu kişiler icin birer semptomdur ve temelinde carpık kişilik orgutlenmeleri vardır. Bu keşif son yıllarda profesyonel terapistleri kişilik orgutlenmeleri alanında calışmaya itmiştir. Kişilik bozuklukları her zaman bir semptom gostermeyebilir. Coğu zaman bireyin kişisel-sosyal ilişkilerini bozmakta ve buna bağlı olarak yaşam kaliteleri duşmektedir. Bu da terapiye başvurmalarına neden olan pek cok sebepten biridir. Ancak yine de kişilik bozukluğu vakalarında tedavi başvuru oranı yuksek değildir. Mesela sınır ve cekingen kişilik bozukluğu vakaları genellikle kendileri başvururlar ve diğer kişilik bozukluklarına gore oran daha yuksektir. Narsistik kişilik bozuklukları ise genelde bozulan aile ilişkileri nedeniyle ve ailenin isteği uzerine sırf bu isteği karşılamış olmak icin terapiye gelirler. Yine antisosyal kişilik bozukluğu gosteren hastalarda kendi kendine başvuru oranı son derece az olup, işledikleri bir suc neticesinde mahkeme kararı ile yonlendirilirler.

Kişilik bozukluklarının tedavisi biraz uzun surmekle birlikte (ortalama 2-5 yıl arası) diğer semptom odaklı yaklaşımlara gore daha etkilidir. Bunu acıklamak icin kullanılacak en iyi metafor, bilgisayara format atma orneğidir. Bir bilgisayarda yazılım kaynaklı bir arıza olduğunu duşunelim. Bu arızayı tamir ediyoruz ancak birkac gun sonra başka bir arıza cıkıyor. Yeni arızayı tamir ediyoruz ve bir hafta sonra başka bir arıza. Bu hep boyle surup gidiyor ve anlıyoruz ki kokten bir cozum gerekli. Bu da bilgisayara format atmaktan geciyor. Format atma işlemi biraz vakit ve emek alır ama kesin cozumdur. Kişilik orgutlenmelerinin tedavisi icin bilgisayara format atma orneği bu acıdan son derece birbirine benzemektedir.

TANI VE SINIFLANDIRMA
Kişilik bozukluklarının tanılanmasında ve sınıflandırılmasında bu gun dunyada kullanılan bir numaralı kaynak DSM-4 (Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayınsal El Kitabı) tur. Kişilik bozuklukları DSM-4 e gore 3 ayrı kumede sınıflandırılmaktadır.

A. KUMESİ KİŞİLİK BOZUKLUKLARI:
Paranoid, Şizoid ve Şizotipal Kişilik Bozukluğu
B. KUMESİ KİŞİLİK BOZUKLUKLARI:
Antisosyal, Sınırda (Borderline), Narsisistik ve Histriyonik Kişilik Bozukluğu
C. KUMESİ KİŞİLİK BOZUKLUKLARI:
Cekingen, Bağımlı, Obsesif Kompulsif Kişilik Bozuklukları

Bu uc temel kumenin dışında kalan, DSM-4 ve ICD-10 da yer verilmeyen ancak ceşitli kuramcılar tarafından kişilik bozuklukları kategorisinde değerlendirilen iki tip kişilik bozukluğu daha tanımlanmıştır ki bunlar:
*Hipnomanik Kişilik Bozukluğu
*Mış gibi Kişilik Bozukluğu’dur.
Bu iki bozukluk İngiliz psikiyatri kitapları tarafından kabul gormuştur.

Mustafa GODEŞ
Klinik Psikolog
Sayfa iceriği sadece bilgilendirme amaclıdır, tanı ve tedavi icin mutlaka doktorunuza başvurunuz.

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]