Etrafimizda bulunan kimyasallar ve radyoaktif ışınlar surekli olarak ve rastgele bicimde genetik yapimizi değiştirir. Bu değişimler anlik olur, bu anlik yaşanan değişimlere mutasyon denir.

Mutasyon, diger evrim mekanizmalari gibi doğrudan evrimin kendisi değildir, ceşitliliğe katkı sağlarlar. Mutasyonlar genetik ceşitlilik acısından epey değerlidirler. En onemli mekanizma olmasa bile onemleri var.

Evrimsel surecte genlerin değişimi faydali olsa da genlerin rastgele değişimi tehlikeli sonuclar doğurabilir. Bu sebeple evrimsel surecte genlerimizdeki hatalari duzelten ve mutasyonları duzelten bazi mekanizmalar gelişmiştir.

Mesela prokaryotik yapılı canlılarda bu mekanizma cok daha hatali ve basit işlerken, okaryotik yani gelişkin hucreli canlılarda daha kapsamli ve etkili calışır. Ancak okaryotik canlılarda bile hata payi oldukca yuksektir ve genlerdeki hatalari duzelten mekanizmalar sıklıkla hata yapar.

Orneğin insan hucresinde gunde ortalama olarak 10 bin adet mutasyon meydana gelir. Bu mutasyonların buyuk coğunluğu genetik hatalari gideren mekanizmalar sayesinde duzeltiliyor. Duzeltilemeyen mutasyonlar ise eğer hucrenin ureme dongusunu bozarsa ve savunma mekanizmalari bu mutasyonu yok edemezse kanser dediğimiz hastalik ortaya cıkar.


Mutasyonlar zararlı mi yararli mi?

Bu durum canlidan canliya gore değişir aslında. Mesela vucudunuzun savunma sisteminden oturu bir bakteriye karşı tam koruma altindasiniz. Bu bakteride meydana gelen mutasyon bakterinin savunma sistemini yarıp sizi olume goturebilir. Bu orneğe baktığımızda mutasyon sizin icin zararli olabilir, ancak bakteri icin zararlı diyemeyiz. Cunku bu mutasyon sayesinde bakteri yayılıp uremiş. Işte bu sebeple canliladan canliya gore bu durum değişiyor.


Son olarak mutasyonlarin buyuk bir bolumu ne yararlidir, ne de zararlidir. Mutasyonların buyuk coğunluğu notrdir yani etkisizdir.

Bilim adamlarin araştırmasına gore mutasyonların %70-90'ı etkisizdir. Mutasyonlarin %10-30'u zararli mutasyonlardir, geriye kalan %1-10'lık kısım ise yararli mutasyonlardır. Bu yuzdeler kafayi karıştırabilir kisaca şoyle diyeyim mutasyonların %70'i notr, %20'si zararli, %10'u ise yararlidir.

Notr durumda olan mutasyon cevrenin etkisiyle yararlı ve zararli olarak da ortaya cıkabilir.

Notr mutasyonlar her ne kadar etkisiz olarak adlandirilsa da evrimsel surece etki ederler. Bunlara etkisiz denmesinin sebebi canlının uzerinde herhangi bir değişim yapmamasidir. Ancak nesiller icerisinde mutasyonlar yavrulara aktarıldığında ve bu yavrularda başka etkisiz mutasyonlar meydana geldiğinde bu etkisiz mutasyonlar bir araya gelebilir, bunlarin bir araya gelmesiyle oluşan yavrular atalarinda olmayan ozelliklere kavuşabilir.