Kilo koruma programıObezitede diyet tedavisinin ceşitli amacları vardır. Bunlar;
1- Vucut ağırlığını arzulanan duzeye indirmek: Arzulanan duzey ideal ağırlık veya idealin uzerinde bir ağırlık olabilir. Orneğin; 120 kg ağırlığındaki bir kişinin ideal ağırlığı 70 kg ise bu kişiyi ideal ağırlığa değil de 80 - 90 kg'a indirmek ilk hedef olabilir.
2- Besin oğesi gereksinimlerini yeterli ve dengeli olarak karşılamak,
3- Yanlış beslenme alışkanlıkları yerine doğru beslenme alışkanlıkları kazandırmak,
4- Vucut ağırlığı arzulanan duzeye geldiğinde tekrar kilo alımını engellemek ve surekli bu duzeyde tutmaktadır.
Obezite tedavisinde ağırlık kaybetme ne kadar onemliyse kaybedilen ağırlığın korunması da o kadar onemlidir. Obez kişiler kilo kaybettikten sonra ağırlıklarını koruyucu programa alınmalıdır. Koruma programında amac, uzun donemde ağırlık kazanımını onlemek veya minimum olmasını sağlamaktır. Ağırlık kazanımı en az 2 yıl icin en cok 3 kg olmalıdır. Ancak kaybedilen kiloların korunmasının zor olduğu bilinmektedir.
Ağırlık Kaybeden Kişi Neden Tekrar Kilo Alır?
Eğer kişi kilo kaybı tedavisi sırasında elde ettiği olumlu alışkanlık değişikliklerini bırakırsa, fiziksel aktivitesi artırarak kilo verdiyse ve tedavi sonrası bu aktiviteleri terk ederse, cok duşuk enerjili diyet yaparak kilo verdiyse ve tedavi sonrası aldığı enerjiyi artırırsa, tedavi sonrası kilo koruma programına alınmazsa tekrar kilo alır.
Kilo kaybı tedavisi sonucu elde edilen kilo kayıplarının korunmasındaki başarısızlıktan biyolojik ve psikolojik faktorlerin karmaşık bir etkileşimi sorumlu olabilir. Kilo kaybı adaptif termojenez ve adipoz doku lipoprotein lipaz uretiminin artması gibi fizyolojik mekanizmaları tetikler. Eğer kişi azalmış enerji alımı ve/veya artmış enerji harcamasına yonelik hayat tarzını benimsemezse kilo kaybının korunması zorlaşır.
Kişiler Ne Zaman Kilo Koruma Programına Alınmalıdır?
Eğer kişiyi ideal vucut ağırlığına getirmek icin yaklaşık %10 ve daha az ağırlık kaybı gerekiyorsa ideal vucut ağırlığına gelindiğinde kilo programı uygulanabilir.
Eğer kişiyi ideal vucut ağırlığına getirmek icin yaklaşık %10'dan daha fazla ağırlık kaybı gerekiyorsa %10'luk ağırlık kaybı oluştuktan sonra kilo koruma programı uygulanabilir. Bu %10'luk ağırlık kayıpları bile obezitenin oluşturacağı sağlık sorunlarını onlemede yararlı olabilir. Eğer her obez icin ideal kiloya inmek hedeflenirse kişi tedavi bitmeden zayıflama programını terk edebilir.
Genellikle duşuk enerjili diyetler ile ilk 6 ayda %5'lik ağırlık kayıpları oluşur. Eğer diyet tedavisine davranış tedavisi ve fiziksel aktivite de eklenirse bu kayıplar %10'a kadar cıkar.
Kilo korumaya alınma zamanı ile ilgili bir başka goruş de, ideal ağırlığa inmek icin %10'dan daha fazla ağırlık kaybetmeleri gereken kişilerin mumkun olduğunca maksimum ağırlık kaybı oluştuktan sonra kilo koruma programına alınmalarıdır. Obez kişiler kilo kaybı tedavisinde ne kadar uzun sure kalırlarsa o kadar uzun sure kilo kaybı icin gerekli davranışlara bağlı kalırlar.
Yapılan bir calışmada kilo kaybı tedavisinin 20. ve 40. haftası arasında, yani uzamış tedavi durumunda, kilo kayıplarının ortalama %35 daha fazla olduğu, 40. hafta sonunda terapistlerle ilişki kesildiğinde geri kilo alımlarının olduğu gosterilmiştir. Sonuc olarak, obez kişilerin uzun donem tedavi sırasındaki yoğun katılımı sonunda fazla oğrenmenin oluştuğu, kaybedilen kiloların kendi kendine başarılı bir şekilde kontrolunun ve korunmasının sağlandığı gorulmuştur. Buna benzer sonucların olduğu calışmalar vardır.
Ağırlığı Koruyucu Diyetler Nasıl Olmalıdır?
1. Kilo kaybı icin enerjisi sınırlı diyetler başarılı olurken kilo korumada ise miktarı sınırlandırılmadan (ad-libitum) verilen duşuk yağlı diyetler daha başarılı olmaktadır. Yapılan calışmada duşuk enerjili diyetle ortalama 13.6 kg kaybeden kişiler rastgele iki gruba ayrılmışlardır. Birinci grup duşuk yağlı ad-libitum bir diyet alırken, ikinci grup duşuk enerjili karışık bir diyet almışlardır. Bir yıl sonunda, her iki grupta da ağırlık kazanımı cok az olmuştur. Ancak, 2 yıl sonunda, duşuk yağlı ad-libitum diyet alan grupta ağırlık kazanımı ortalama 5.4 kg olurken duşuk enerjili karışık diyet alan grupta ise ağırlık kazanımı ortalama 11.3 kg olmuştur.
2. Kilo kaybını sağlarken enerji sınırlaması fazla olmayan (en az bazal metabolizma duzeyinde) diyetlerle kişiler uzun zamanda zayıflatılmalıdır. Bu şekilde zayıflayan kişiler daha sonraki yaşantılarında daha cok yiyerek ve daha uzun sure kilolarını koruyabilirler. Aksi taktirde, alınan enerjinin azlığı oranında bazal metabolizma hızı da azalır.
Ağırlık kaybı sırasında oluşan bazal metabolizma hızındaki azalma icin acıklanan 2 etken vardır. Bunlar; vucut kitle kaybından olduğu tahmin edilen enerji gereksinmesinde bir azalma ve yağ oksidasyonu icin kapasitenin azalmasıdır.
Kilo Korumada Başarı Nasıl Anlaşılır?
Başarılı bir kilo korumada gerekli yontemlerin daha iyi anlaşılması ici, kilo verme ve korumada başarılı olmuş kişilerin incelemek gerekir. Bu kişiler incelendiğinde kilo verme ve korumada; duzenli fiziksel aktivitenin, kendi kendini izlemin ve diyete uymada sorunlarla baş etme becerilerinin onemli olduğu belirlenmiştir.
Yapılan bir calışmada, Ulusal Kilo Kayıtları'nda secilebilir olan (secilebilirlik kriterleri: >18 yaş, >13.6 kg ağırlık kaybı, >1 yıl kilo koruma) ortalama 30 kg kaybetmiş ve 5 yıl icinde en az 13.6 kg'lık kilo kaybını korumuş 629 kadın ve 155 erkek, toplam 784 kişi calışmaya katılmıştır. Bu kişilere kilo verme yontemleri sorulduğunda, %55'i profesyonel bir yardımla, %45'i ise kendi başlarına kilo verdiklerini soylemişlerdir. Ayrıca, bu kişilerin %89'unun diyetle beraber fiziksel aktivite de yaparak kilo verdikleri belirlenmiştir. Bu kişilere kilo verirken yaptıkları diyet sorulduğunda; %87.6'sı belirli besinlerin tip ve sınıflarını, %44.2'si besinlerin miktarlarını, %33.1'i yağdan gelen enerjiyi sınırlandırdıklarını, %43.7'si ise enerji hesapladıklarını soylemişlerdir. Kişilere kilo koruma yontemleri sorulduğunda; ortalama gunluk 1400 kalori tukettiklerini, enerjinin yağdan gelen oranının ortalama %24 olduğunu, fiziksel aktivite ile harcanan enerjinin ortalama gunluk 400 kalori olduğunu soylemişlerdir. Kişilerin %48'i bisiklete binme, %25.6'sı aerobik egzersiz, %11.5'i tread-mill (koşu bandı) uzerinde koşma veya yurume, %2.8'i ise sırt cantasıyla uzun yuruyuş gibi aktivitelerle enerji harcadıklarını soylemişlerdir. Ayrıca, kilo koruma icin yaptıkları diyet sorulduğunda, kişilerin %92'si belirli besinlerin alınımını, %49.2'si besinlerin miktarlarını, %38.1'i ise enerjinin yağdan gelen oranını azalttıklarını soylemişlerdir. Sonuc olarak, diyet ve egzersizle verilen kiloların yine aynı yontemlerle uzun sure korunabileceği belirlenmiştir.

[h=2]Muğla Diyetisyen uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]