Merhaba. Son yıllarda kuvvetli yapay zekayla ilgili insanların akıllarına gelen en onemli soru budur. Acaba yapay zeka gelecekte bilinc (şuur) kazanabilir mi, kazanırsa insanlığın kontrolunden cıkarak dunya yonetimini ele gecirmeye de calışabilir mi? Orneğin Elon Musk, Hawking gibi populer bilim adamlarının bu konudaki endişeleri gelecekte en olumsuz olabilecek bir yonunden olabilmiştir.

Yapay zekayla calışan bazı ustun ozellikli robot veya makinelerin bilinc kazanıp, kendi aralarında orgutlenerek kontrolden cıkmaları gelecek acısından, aslında zayıf zekayla calışan ve evlerimizde temizlik icin kullanılan temizlik robotunun, otomat icecek sağlayıcı makinenin, dışarıda bankamatiğin, otonom suruş sistemli yarı otomatik bir aracın, vb. insan kontrolunden cıkmasıyla ayni boyutta duşunulemez elbette. Bunlardan daha farklı olarak cok daha ciddi sonucları ortaya cıkabilir.

Kuvvetli yapay zekaya sahip robotların oğrenmesi ; aslında insanın ilk bilgi ve deneyimleri oğrenmeye başladığı bebeklik donemine de benzetilebilir. Endustriyel bir robota uretim amaclı ilk bilgileri ya yazılım olarak direk olarak programlayarak veya direk ileride yapacağı işlem basamaklarını bu yapacakları gosterilerek oğretilmeye calışılmakla olur. Bu robotlar gorerek veya programlandıkları programın doğruluk, guvenilirlik derecesinde uretimde insanlara yardımcı olmaya calışır. Bu noktaya kadar insana tam bir itaat soz konusudur, emre karşı cıkma, tam soz dilememe, vb. şeklinde değil ancak bazı donanımsal veya yazılımsal hatalarla bazı kucuk sıkıntıların yaşanması şeklinde bu olur. Ancak verilen işe veya programlanan işlemlere karşı cıkma ve tam olarak orgutlenme, bir bilinc kazanma soz konusu olamaz veya olabilmesi icin şimdilik bu aşamadayken bu duruma gelmiş bulunmaları hic olası değildir.

İnsanlar beliri bir bilinc duzeyine (yetişkinliğe veya olgunluğa) ancak kanunlarla belirlenmiş 18 yaşında ve onun uzerinde (18+) normal olarak da erişebildiği (Zaten oy kullanma yaşı da bu yuzden daha aşağıya cekildi) kabul edilir. İşte bu konudaki kuvvetli yapay zekanın gelecekle ilgili endişelerimizde de, robotların ancak insanların gecebildiği bu turden kritik bir evrimi (Bizde yaş, onlarda evrim şeklinde duşunulurse eğer) gectikten ve tam bilincli olunup, “Ben aslında kimim, neden insanların emrinde calışıyorum, sosyal haklarım ve kendi geleceğimle ilgili olarak ileride bana neler olacak?” şeklinde genellikle 18 yaş ve daha uzeri olan genclerin kendi kendilerine sorabildikleri icsel bir soruyu (ozeleştiriyi) kendi kendilerine sorarak yapar ve kendi aralarında, artan aşırı zeka duzeyleri olcusunde duzenli ve cok mukemmmel olarak da orgutlenirlerse eğer, gelecekte bu durumun insanların lehine mi aleyhine mi olabileceği sorusu insanları son derecede endişelendiren ve rahatsız da edebilecek konu olmaktadır. Bu kritik donem bilim adamlarınca yaklaşık olarak onumuzde 2045 yılı olarak tahmin edilmekte veya tam olarak da ongorulmektedir.

Bir insan ebeveynlerine, yakın ailesine, okula, devletine, vb sosyal ilişkide bulunduğu ve aslında duzey olarak oğrenme veya benliğini kazanma, ozguvenini kazanma aşamasındayken bazı ahlaki veya etik kurallara, dine, vb. bağlı kalarak onlara baş kaldırmayı veya itaat etmemeyi duşunemez, bu adı gecen bazı sayılı nedenlerle emirlere tam karşı cıkıp emre itaatsizliği bu yolla buyuk olcude bloke edebilir.

Robotları da cok kucuk yaşlardan itibaren yıllardan beri bir bebek, cocuk ve sonunda genc olacak şekliyle artan kuvvetli yapay zekalarıyla ve bununla paralel gelişecek olan bilinc (benlik) duyguları oluşmadan onceki durumlarıyla duşunursek eğer, ileride insan zekasını gecebilecekleri ihtimal uzerinden, bunu giderebilecek olan bazı eğitim programlarını duzenli olarak alınması sağlanarak, bu şekilde kendilerini olumlu olan bir yone yonlendirecek olan bazı program ve yaptırımlarla (Onların kontrolden cıkmayı ve bazı kritik soruları kendi kendilerine tam sormayı duşunecekleriı zamanlarda) bu programaların caydırıcı olan olası gucuyle, bu şekliyle gelecekte bu tur bir tehlikeye onlem alınması acısından on destek olması duşunulebilir. Boylece gelecekte bu tur endişeleri yaşama olasılığını planlı olarak iyice azaltabilmiş olabiliriz. Yani aslında kuvvetli yapay zekanın gelecekteki aşırı kuvvetlenebilmesi ve benlik (şuur) kazanması olasılığıyla oluşacak olası bir tehlike, daha şimdiden, yani onlar ileride daha kuvvetli ve cok yetenekli duruma gelmeden bazı eğitim destekli oğretilerle bu tehlikeli durumları (riskleri) buyuk olcude azaltılabilir şeklinde duşunuyorum.

Bu konu aslında tv ’de Fatih Altaylı ’nın “Teke Tek” programında, konu uzmanı (Elektrik-elektronik prof ’u bayan, yazılım muh. Doc. Dr. bay, konu uzmanı bir psikiyatr, vb.) bazı akademisyenlerle ele alınıp acıkca tartışılmış olan bir programdır. Burada bu konuyu ele alıp yazmamdaki asıl hareket noktası aslında bu programın kendisi olmuştur. Kolay gelsin.