Kış Aylarında KOAH'ta Alevlenmeye DİKKAT !
KOAH,"Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı" isminin baş harflerinden oluşan kısaltılmış bir hastalık ismidir. KRONİK kelimesi uzun suredir devam eden anlamındadır. OBSTRUKTİF kelimesi tıkayıcı anlamındadır ve bu hastalıkta nefes borularının (bronşların) tıkandığını gostermek icin kullanılır. O halde KOAH'ı, “uzun suredir bronşlarda tıkanmaya neden olan bir hastalıktır” şeklinde tarif edebiliriz. Bu hastalığın en kotu yanı, bronşlarda oluşan tıkanmanın bir daha duzelmemesi ve tedavi olunmaz ise hastalığın sinsice ilerlemesidir. Hastalığın en onemli nedeni SİGARA bağımlılığıdır.
Dunya Sağlık Orgutu verilerine gore Dunya'da 600 milyon KOAH'lı vardır ve yılda 2.3 milyon kişi de KOAH nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Sigara icen her beş, altı kişiden birinde KOAH gelişmektedir. Ulkemizde 20 yaş ustundeki kişilerin en az yarısı sigara bağımlısıdır. Dolayısıyla bizim gibi sigara icme alışkanlığının cok yaygın olduğu ulkelerde KOAH onemli bir halk sağlığı sorunudur. Ulkemizde en iyimser tahmin ile 5 milyon KOAH'lı vardır. Fakat bu hastaların sadece az bir kısmı teşhis edilmektedir. Hastaların onemli bir bolumu hastalıklarının farkında olmayıp oksuruk, balgam cıkarma ve nefes darlığı gibi şikayetleri cok rahatsız edici olmadıkca doktora gitmemektedirler. Sigara bağımlısı olanların rahatsızlıklarında doktora gitmemelerinin onemli bir nedeni de sigarayı bırakmaları konusunda uyarı almaktan kacmınmalarıdır.
Sigara dumanı ile nefes borularına ve hava keseciklerine zararlı gazlar ve maddeler dolar. Yıllar gectikce bu zararlı gazlar ve maddeler bronşların ve hava keseciklerinin yapısını bozmaya başlar. Bunun sonucunda bronşların hastalanmasıyla TIKAYICI BRONŞİT, hava keseciklerinin harabiyeti ve parcalanması ile AMFİZEM ortaya cıkar. İşte KOAH adı altında bu iki hastalık yer almaktadır. Sigara icimi ile hem bronşlarda tıkayıcı bronşit hem de aynı zamanda amfizem gelişir. Akciğerlerde ortaya cıkan bu tıkanıklıklar ve bozulmalar sonucunda kana oksijen gecişi azalır ve vucudun oksijensiz kalması ile pek cok ciddi rahatsızlıklar doğar. KOAH ilerleyici ve geriye donuşu olmayan bir hastalık olduğu icin, ne kadar erken teşhis edilir ve ne kadar erken tedaviye başlanırsa hastalık o kadar az rahatsızlığa neden olacaktır. Ne yazık ki, KOAH'lı hastalar ilk teşhis edildikleri anda genellikle akciğer kapasitelerinin onemli bir kısmını kaybetmiş olurlar. Bunun nedeni oksuruk, balgam ve nefes darlığı şikayetlerini ihmal etmeleridir. Hastalığın hafif donemde iken teşhis edilmesi ile tedavi kolaylaşacak, hastalar tedaviden daha cok yararlanacak ve hastalığın ilerlemesi durdurulmuş olacaktır. KOAH, teşhisi cok kolay olan hastalıklardan birisidir. Bu hastalığı akla getiren iki onemli ozellik vardır. Bunlar;
Sigara icimi.
Uzun zamandır OKSURUK, BALGAM ve NEFES DARLIĞI şikayetlerinin olması.
KOAH hastalığının kesin teşhisinde solunum fonksiyon testi yapılır. Bu cok kolay uygulanan bir testtir. Derin bir nefesle alınan hava solunum test cihazının borusu icinde cok hızlı bir şekilde uflenir. KOAH'ın erken teşhisi icin SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ yapılması gunumuzde tum dunyada kullanılan en gecerli yontemdir. KOAH erken teşhisi icin sigara icen ve 40 yaşını aşmış herkes yılda bir kez solunum testi yaptırmalıdır. Uzun suredir oksuruk, balgam ve en onemlisi nefes darlığı şikayetleri olan sigara icicilerde KOAH riski cok yuksektir. Bu kişilerin en kısa surede solunum testi yaptırmaları gerekir.
KOAH ALEVLENMESİ
KOAH atağı ya da alevlenmesi; KOAH'lı kişinin, oksuruk sıklığında artış, balgam renginde koyulaşma, miktarında artma ve nefes darlığında ağırlaşma ile karakterizedir. KOAH alevlenmelerinde en sık neden solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Ozellikle solunum yolu enfeksiyonlarının arttığı kış ayları KOAH hastalarının akut atak gecirdikleri mevsim olup, ağır KOAH hastalarında hekime başvurulmakta gecikilirse hayati tehlike soz konusu olabilir. Hastane yatışları ve solunum yetersizliği ile yoğun bakım unitelerine yatışlar da kış mevsiminde ciddi oranda artmaktadır. Yine KOAH alevlenmelerinde onemli diğer neden hava kirliliğidir. Kış aylarında ulkemizde son yıllarda alınan onlemlerle 20-25 yıl oncesine gore kısmen gerilemiş olsa da, SO2 ve partikul duzeyleri halen uluslar arası standartlar ve son zamanlarda guncellenen Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yonetimi Yonetmeliği'nin belirlediği sınırların uzerinde seyretmektedir. Dolayısıyla kış aylarında KOAH hastalarının akut alevlenmesi dediğimiz, oksuruk, balgam nefes darlığı yakınmalarında artış olmasının bir sebebi de hava kirliliğidir.
KOAH NASIL TEDAVİ EDİLİR?
KOAH tedavisinde başarılı olabilmek icin uyulması gereken kurallar;
Sigaranın bırakılması,
Tozlu ve dumanlı ortamlarda calışmamak, bulunmamak ve
Duzenli ilac tedavisidir
KOAH tedavisinin temelini “sigaranın terk edilmesi” oluşturur. Sigara bırakıldığı zaman bronşlardaki ve hava keseciklerindeki bozulmaların şiddeti yavaşlar.
Solunum yoluyla kullanılan ilaclar lokal etkili olduklarından (cok az bir kısmı kana karıştığından) yan etkileri yok denecek kadar azdır. Solunum yoluyla kullanılan ilaclar alışkanlık yapmazlar, dişlere ve akciğerlere herhangi bir zarar vermezler. Hekimin onerdiği şekilde kullanılmaları uygundur.
Oksijen tedavisi
Cok ağır KOAH'lı hastalar surekli olarak gunde en az 15 saat oksijen kullanma zorundadırlar. Kanda oksijen seviyesi tehlike sınırının altına inmiş olan hastaların uzun sureli oksijen tedavileri hem şikayetlerini azaltacaktır hem de yaşam kalitelerini artıracaktır. Cunku KOAH'da ortaya cıkan sorunların onemli bir bolumu vucudun yeterince oksijen almamasından kaynaklanır. KOAH alevlenmesinde ayrıca uygun dozda antibiyotik balgam yumuşatıcı ilaclar ve ağır KOAH olgularında hekim gerekli gorurse hastaneye yatarak tedavi uygun olabilir.
Tedavide Yardımcı Tedbirler Nelerdir?
Yapılabilecek kadar egzersiz yapılmalıdır. Surekli oturmak ve egzersizden kacınmak kasları gucsuzleştirir ve nefes darlığını artırır. Ağır egzersizlerden (ağır yuk taşımak, bahcede calışmak gibi) kacınılmalıdır.
Soğuk ve hava kirliliğinin fazla olduğu saatlerde dışarıya cıkılmamalıdır.
Sık aralıklarla ve her oğunde az miktarda yeme alışkanlığı kazanılmalıdır.
Yiyecekler daha cok sulu gıdalardan (corba, sulu sebze yemekleri) oluşmalıdır. Katı ve ağır yemekler sonrasında nefes darlığı artmaktadır.
Hazımsızlığa ve gaz şikayetlerine neden olabilecek yiyeceklerden kacınılmalıdır.
Bol sıvı (su, asitsiz meyve suları, bitkisel caylar) tuketilmelidir.
Kilosu fazla olan hastaların şikayetleri de o kadar cok artacaktır. Kilolu hastaların fazla kilolarını azaltmak icin caba gostermeleri gerekir. Bunun icin yağlı, tatlı ve unlu yiyeceklerden uzak durulmalıdır.
Her yıl sonbaharda grip aşısı yaptırılmalıdır. Grip salgınları doneminde kalabalık yerlerde bulunulmamalıdır. Enfeksiyon hastalıklarından korunmak icin yanaktan opuşme alışkanlığı terk edilmelidir. Grip ile birlikte hastalık bir anda şiddetlenir, şikayetler ağırlaşır ve genellikle hastaların hastanede yatırılarak tedavileri gerekir.
Solunum egzersizleri yapılması uygundur.
Kış Aylarında Bronşektazi Hastalarınının Enfeksiyon Atakları Sıklaşır
Bronşektazi, nefes borusundan akciğerlere havayı ileten bronşların dallarında (2mm'den geniş caplı olan bronşların) duvar harabiyeti nedeni ile geri donuşumsuz genişleme olarak tanımlanır.
Buna yol acan genellikle gecirilmiş akciğer enfeksiyonlarıdır. Ozellikle cocukluk cağında ağır gecirilen kızamık, boğmaca; bunun dışında gecirilen zaturre, akciğer tuberkulozu sonrasında akciğerlerin o bolumunde bronşlarda genişleme, bronş duvarında bozulma, harabiyet olur. Enfeksiyon hastalıkları dışında bronşlarda daralma veya tıkanmaya neden olan her turlu hastalık, tıkanan bolumun arkasında yine enfeksiyona yol acarak bronşektazi gelişimine zemin hazırlar. Orneğin cocuklarda yabancı cisimlerin soluk borusuna kacırılması, daha cok erişkinlerde bronş ici tumorler, bronş ici tuberkuloz hastalığı bronşlarda tıkanmaya yol acarak hastalığın ortaya cıkmasına neden olurlar. Bunların dışında daha az oranda da doğumsal bir hastalık olarak da bronşektazi gorulebilir.
Bronşektazi'nin Belirtileri
Oksuruk ve balgam cıkarma en sık gorulen bulgudur. Oksuruğun şiddeti ve balgamın miktarı bronşektazinin yaygınlığına (akciğerin ne kadarını tuttuğuna) ve bronşektazinin tipine gore değişir.
Genişlemiş ve yapısal ozelliklerini kaybetmiş bronşlar akciğerin savunma sistemini zayıflatarak sık sık enfeksiyonlara neden olurlar. Bu bozuk alana mikropların yerleşmesi kolay olacağından bronşektazisi olan kişiler akciğer enfeksiyonlarına sık yakalanırlar. Ozellikle sonbahar ve kış aylarında diğer insanlarda basit ust solunum yolu enfeksiyonlarına yol acan virus ya da bakteriler, bronşektazi hastalarında akciğer enfeksiyonlarına sebep olur.
Bronşektazi ne kadar yaygınsa hasta o kadar sık rahatsızlanır Enfeksiyon donemlerinde ateş, balgam miktarında artma, balgamın iltihaplı sarı-yeşil gorunum kazanması, kotu kokulu soluk ve kan tukurme gibi belirtiler ortaya cıkar. Onlem alınmadığı taktirde surekli tekrarlayan enfeksiyonlar akciğerlerdeki harabiyeti arttırarak hastalığın ilerlemesine neden olabilir. Yaygın hastalığı olanlarda nefes darlığı yakınması sıktır. Bu hastalarda parmaklarda comaklaşma gorulebilir. Bronşektazide akciğer grafisi bazı hastalarda hic bir bulgu vermez. Bronşektazinin kesin tanısı ince kesit bilgisayarlı tomografi ile konulur ve tomografi bulgularına gore hastalığın tedavisi planlanır.
Bronşektazi'nin Tedavisi
Bilgisayarlı tomografide bronşektazik değişiklikler her iki akciğerde yaygın olarak goruluyorsa, ilac tedavisi ve akciğerleri korumaya yonelik tedbirler uygulanır. Bu hastalarda enfeksiyon ataklarının olduğu donemlerde antibiyotikler mutlaka kullanılmalıdır. Bunun dışında balgamı sulandırıcı ve rahat balgam cıkarılmasını sağlayan şuruplar, balgamla kanama varsa istirahat ve kanamaya yonelik tedaviler uygulanmalıdır.
Oksurukle kanama olduğunda hasta sıcak bir şey yiyip icmekten kacınmalıdır. Ciddi kanaması olan ve hastalık yaygınlığı nedeniyle cerrahi girişim duşunulmeyen olgularda kanamanın durdurulmasına yonelik olarak kanayan damarın tıkanmasına yonelik (bronşial arter embolizasyonu gibi) radyolojik girişimsel tedavi yontemleri uygulanır. Bu yontemde bilgisayarlı tomografi cihazı rehberliğinde kanayan bronşun atardamarına bir kateter ile girilerek buraya atardamarın tıkanmasına neden olan bir madde enjekte edilir.
Belirli bir bolgede sınırlı bronşektazide ise; ciddi ve hayatı tehdit eden kanama, surekli bol miktarda balgam cıkarma, sık tekrarlayan enfeksiyonlar soz konusu ise; yani hastanın hayati tehlikesi varsa ya da yaşam kalitesi bozulmuş ise cerrahi girişim uygulanır, ameliyatla bronşektazili bolge cıkarılır. Ancak fazla yakınmaya neden olmayan sınırlı bronşektazilerde, yaygın bronşektazide olduğu gibi ilacla tedavi yontemleri tercih edilebilir. Ayrıca ilac tedavisi uygulanan hastalara, genişlemiş bronşlar icersinde biriken balgamı cıkartılabilmeleri icin uygun postural drenaj (pozisyona bağlı drenaj=balgam cıkarma teknikleri) oğretilmelidir.
Bronşektazi hastalarının takibi cok onemlidir. Kalıcı bir hastalık olmasına rağmen, iyi bir tedavi ile enfeksiyon atakları azaltılabilir ve ilerlemesi engellenebilir; ayrıca hastanın yaşam kalitesinin duşmemesi cok onemlidir. Hastanın Goğus Hastalıkları Uzmanı Hekim takibinde olması, sigara icmemesi, grip aşılarını ve zaturree aşılarını duzenli yaptırması gereklidir.
Goğus Hastalıkları Uzmanı Dr.Sevin Karalar



[h=2]İstanbul Goğus Hastalıkları uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]