Mikroenjeksiyon (ICSI) nedir?
Yardımcı ureme tekniklerinde en yeni fakat son care olarak başvurulması gereken mikroenjeksiyon yonteminin doksanlı yılların başında geliştirilmesiyle birlikte tup bebek tedavisinde bir devrimin gercekleşmiş olduğunu soyleyebiliriz. Bir yumurtanın normal olarak dollenebilmesi icin tek bir sperm hucresi yeterli olabildiği icin mikroenjeksiyon yontemiyle cok duşuk sperm sayısına sahip erkeklerin bile cocuk sahibi olmalarına olanak sağlanabilmektedir.
Mikroenjeksiyon yontemi nedir?
Bu yontemle dollenme işlemi baba adayından elde edilen tek bir sperm hucresinin anne adayından alınan olgun bir yumurta icerisine enjekte edilmesiyle gercekleşmektedir. Bu yontem kullanılarak normal koşullarda işleme alınan yumurtaların % 50-90'nı başarılı bir şekilde dollenmektedir.
Mikroenjeksiyon kimlere uygulanır?
İnfertilite (kısırlık) tanısı konulan ciftlerde inseminasyon ya da aşılama ve diğer klasik tedavi yontemleri (tuplerin acılması ) yanıt vermediği zaman iki secenek duşunulmektedir. Bu yontemlerden birisi tup bebek yontemi, diğeri ise mikroenjeksiyon yontemidir. Tup bebek yonteminde sperm ve yumurta hucreleri vucut dışında ve laboratuvar koşullarında bir araya getirilir ve dollenme işlemi bu koşullar altında gercekleşir. Sperm sayısı, sperm kalitesi ve yumurta sayısı belli kalite kriterlerinin uzerinde olan ciftlere merkezimizde tup bebek yontemi uygulanmaktadır.
Baba adayından elde edilen spermin sayı, hareketlilik ve yapısal ozellikler yonunden merkezimizce belirlenmiş olan kriterlere sahip olmayan ya da daha onceki tup bebek denemelerinde dollenme problemiyle karşılaşan ciftlere mikroenjeksiyon yontemini uygulamaktayız .
Aşılama (İntrauterin İnseminasyon - IUI)
Aşılama, eşin rahmine girmeyen yeterli sayıdaki sağlıklı spermin doğrudan rahim icine yerleştirilmesidir. Bu işlemden once sperm labaratuvarda en fazla dollenme yeteneğine sahip olması icin hazırlanır. Aşılama cok duşuk sayıda sperm uretildiğinde ya da sağlıklı sperm sayısı azalmış olduğundan uygulanır. Cok şiddetli erkek infertilitesinde aynı teknik donor (bir vericiden alınan sperm) sperm ile uygulanabilir.
Dunya genelinde donor spermi ile aşılama yapılmış yaklaşık 1 milyon cocuk bulunduğu tahmin edilmektedir. Bizim yasalarımız donasyona izin vermediği icin bu şekilde uygulama ulkemizde yapılamamaktadır.
Testikuler Sperm Ekstraksiyonu (TESE)
Epididimde sperm bulunmadığı yada epididimin olmadığı durumlarda sperm testisten Micro Cerrahi yontemi ile alınan bir parca (biyopsi) ile elde edilir.
TESE operasyonu testisin tek bir kesi ile tamamen acılması ve dokunun mikroskop ile 20 kat buyutulerek sperm yapımı olan bolgelerin tespiti ve o bolgelerden doku orneklerinin alınması şeklinde yapılmaktadır. Dolayısıyla eskiden uygulanan coklu biyopsi yonteminden başarı şansı daha yuksektir ve daha fazla sayıda sperm elde etme mumkun olmaktadır.
Kişinin testisinden doku kaybı mikro cerrahi yontemde coklu biyopsi yontemine gore 70 kat daha az olmaktadır. Bu da operasyondan testislerin en az zarar gormesini sağlayarak, testosteron hormonu salgılanmasını minimal etkilemektedir.
Mikroskop altında yapılan mikro cerrahi yontemin diğer bir avantajı testis dokusunu cevreleyen kapsuldeki damar yapısının gorulerek, testisi besleyen damarlara zarar vermeden kesi yapılmasıdır. Bu operasyon sonrası olası komplikasyonları minimal duzeye indirgemektedir.
Operasyon ve sonrası:
Operasyon genel anestezi altında yapıldığından hastaların operasyon gunu herhangi bir şey yiyip icmeden ac olarak gelmeleri onerilir. Lokal anestezi uygulaması ile mikro TESE operasyonunu hastanın hareketsiz bir şekilde uzun sure ameliyat masasında kalması, operasyon sırasında psikolojik etkilenmeler ve cerrahın dikkatinin dağılmaması nedeniyle gerekli durumlar haric tercih etmemekteyiz.
Mikro TESE operasyonu sonrası hastalar narkozun etkisi gecinceye kadar muşahade altında tuttulduktan sonra evine veya kaldıkları yere gonderilirler. Hastanın operasyon sonrası evine giderken arac kullanmaması onerilir. Hastanın surekli yatak istirahati gerekmez ancak ameliyat sonrası iki uc gun normal aktivasyonu azaltmaları onerilir. Ameliyatttan 48 saat sonra pansumanın yenilenmesi gerekir. Operasyon sonrası 3. gun duş alınabilir, dikişler kendiliğinden yaklaşık bir haftada eriyeceğinden dikiş almaya gerek yoktur. Operasyon sonrası hastaların 10-15 gun sıkı kilot (slip) veya suspansuar kullanmaları onerilir. Ağır bedensel aktivite ve cinsel ilişki 15 gun kadar yapılmaması onerilir.
Embriyo Dondurma
İnsan gametlerinin ve embriyolarının dondurulmasının, tup bebek gibi yardımcı ureme tekniklerinin uygulanmasında cok onemli bir yeri var. Tup bebek uygulamalarında coğul gebelik riskini en aza indirmek icin genel yaklaşım; dollenmiş embriyolardan en fazla 3 embriyoyu anne rahmine transfer etmektir. Bu durumda akla gelen ilk soru, elde edilen fazla embriyoların ne şekilde değerlendirileceğidir. İşte bu aşamada; elde edilen fazla embriyoların dondurulması, hastaya hem ekonomik hem de psikolojik bir avantaj sağlamaktadır. Ayrıca dondurulan embriyolar cozdurulup transfer edileceği zaman hasta pahalı, yorucu bir tedaviye tekrar girmemiş olacaktır. Embriyo dondurma işlemi yardımcı ureme yontemleri uygulamalarında başarı şansını arttıran bir işlem olarak da değerlendirilmektedir.
Embriyo dondurma ve cozme işlemi, embriyolar kimyasal maddelerle (kriyoprotektan) dengelendikten sonra soğutulması ve -196 santigrad derecede sıvı nitrojen icinde depolanması, cozuldukten sonra da kriyoprotektan ortamından uzaklaştırılarak ileri gelişimi sağlamak icin ozel kultur ortamlarının icine alınmasıdır. Her iki işlem de cok dikkatli yapılmalıdır. Hucre yapısının korunabilmesi icin hucrelerin duşuk hızda su kaybetmeleri buna bağlı olarak da yavaş soğutma yontemi ile dondurulmaları sağlanmalıdır.Ciftlerden izin belgesi alınarak dondurulan embriyolar, Turkiye'de 1997 yılında yururluğe giren bir yasa ile 3 yıl boyunca sıvı nitrojen icerisinde saklanabilmektedir.
Embriyolar hangi durumda dondurulur?
Embriyoların dondurulma işlemi; transfer icin gerekli olan sayıdan daha fazla ve iyi kalitede embriyo elde edilmesi sonucunda yapılmaktadır. Transfer edilen embriyolar ile benzer kalitede en az 3-4 adet embriyonun daha mevcut olması durumunda dondurma işlemi gercekleştirilir. Embriyolar genellikle 3. gun dondurulmaktadır. Dondurulan embriyolar, Sağlık Bakanlığı'nca yayınlanan yonetmelik gereğince 3 yılı gecmemek şartıyla saklanmaktadır.
Embriyo dondurmanın avantajları nelerdir?
IVF (Tup Bebek) uygulamalarında gebelik potansiyeli maksimuma cıkmakta ve normal kaliteli embriyoların boşa atılması engellenmektedir. Bu embriyo dondurulmasının en onemli avantajıdır. Kadınların yaklaşık % 50'sinde embriyolar dondurulabilecek kalitededir. Dondurulup-cozdurulmuş embriyo transferi ile elde edilen klinik gebelik ve canlı doğum oranları taze embriyo transferleri ile elde edilen oranlar kadar yuksektir.
IVF icin yapılan "yumurtaların uyarılması" aşamasının sonucunda oluşan, aşırı uyarılma sendromu gelişme riski olan kadınlarda, tum embriyoların dondurularak daha sonra transfer edilmesi onerilmektedir.
Endometrial polip, kotu endometrial gelişim, kırılma kanaması veya hastalık gibi embriyonun implantasyonunu (tutunmasını) bozabilecek problemlerle karşılaşıldığında embriyolar dondurularak daha sonra transfer edilebilir.
Servikal (rahim ağzında) darlık gibi taze embriyonun transferi sırasında bir zorlukla karşılaşıldığında dondurma işlemi yapılabilir.
Kanser kemoterapisi veya radyoterapisi oncesi embriyo dondurma işlemi uygulanabilir.
Embriyolar nasıl dondurulur ve cozdurulur?
Embriyolar iyi kalitede iseler her safhada (pronukleus, erken bolunme ve blastosist) dondurulabilir. Embriyolar ileri tarihlerde kadının rahmine transfer edilecek embriyo sayısına bağlı olarak bir veya daha fazla embriyo iceren gruplar halinde saklanır. Embriyo koruyucu bir sıvı icinde saklanır. Bu karışım plastik bir kap icine konur, ozel olarak programlanabilen bir makine kullanılarak -196° C de duşuk ısıda sıvı nitrojen icinde saklanır.
Embriyo cozdurme işlemi, oda sıcaklığında embriyoların sıvı nitrojen icinden cıkarılarak ozel bir kultur ortamına aktarılması işlemidir. Karışım transfer zamanına kadar inkubator (ozel tanklar) icinde bekletilir.
Dondurulmuş embriyolar ne kadar sureyle saklanabilir?
Farklı ulkelerin, embriyoların dondurulma suresi icin farklı duzenlemeleri vardır. Orneğin İngiltere icin maksimum 10 yıldır, Turkiye'de ise sadece 3 yıldır.
Dondurma ve cozdurmenin canlılık oranı nedir?
İyi bir dondurma programından beklenen canlılık oranı % 75-80'dir. Embriyolardaki hasar saklanma sırasında değil de cozdurme işlemi sırasında oluşabilir. Dondurulmuş embriyolarla hem klinik hem de ciftler yakından ilgilenir.
Tup Bebek Merkezleri, hastalarına her yıl hatırlatma mektubu gonderir. Bu mektupta secenekler sunulur:
1. Saklanmaya devam edilmesi.
2. Embriyo transferinin yapılacağı tedavi siklusunun planlanması.
3. Saklanma işine son verilerek embriyoların yok edilmesi.
4. Embriyoları etik acıdan uygun calışmalara aktarma.

[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]