Kısırlık ve nedenleriKısırlık (infertilite), 1 yıl sureyle hicbir korunma yontemi kullanılmaksızın cinsel ilişkide bulunulduğu halde hamile kalamamak anlamına gelir. 35 yaş ustu kadınlarda bu sure 6 aydır.
Sıradan bir ciftin tum koşullar uygun olsa bile o ay icinde gebelik acısından şansı %20-30 dur.
Kısırlık sadece kadından değil erkekten de kaynaklanan bir problem olmasından dolayı doktor randevusuna giderken erkeğin de bulunması hekimin tedavisine buyuk yarar sağlamaktadır.

Kısırlığın başlıca sebepleri aşağıda sıralanmıştır:

* Erkekten kaynaklanan sebepler
* Kadınlarda yumurtlama (ovulasyon) bozuklukları
* Fallop Tuplerindeki zedelenme, tıkanma, yapışıklıklar ve endometriozis
* Rahimden kaynaklanan sebepler
* Servikal mukus-sperm ilişkisinde bozukluklar

Kısırlık nedeniyle doktora başvuran ciftlerde saptanan problemin %25-40'ı erkek faktorunden kaynaklanmaktadır. Erkeklerdeki kısırlık nedeni de sperm sayısının azlığı, yokluğu, şekil ve hareket bozukluğu gibi spermiogramdaki anormalliktir. Azospermi, semende hic sperm bulunmaması durumudur, bu durum testislerden kaynaklanabilir veya kanallarda bir tıkanıklık nedeniyle meydana gelebilir. Oligospermi sperm sayısının normalin altında olması halidir, nedenleri arasında testislerdeki rahatsızlıklar, hormon bozuklukları ve enfeksiyonlar sayılabilir. Varikosel erkek kısırlığının onemli bir nedenidir. Bu, testisi cevreleyen damarların genişlemesinden kaynaklanır, testisin sıcaklık derecesini arttırır, bu durum sperm yapısını etkiler ve cerrahi olarak duzeltilmesi gerekir. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar sperm kanallarını tıkayabilir, spermlere hasar vererek dolleme yeteneğini bozabilir veya spermleri oldurebilir. Kabakulak gibi ateşli hastalıklar testisin enfeksiyonuna sebep olabilir (orşit), bunun sonucunda testiste sperm uretimi bozulabilir. Bazı erkeklerde ise sperm uretimi tamamen normal olduğu halde yapısal bozukluktan kaynaklanan bir sebeple spermler ejekulasyon anında idrar torbasına boşalır.

Bazen kısırlık sebebi tamamen cinsel problemlerden kaynaklanabilir. Erkekten kaynaklanan ereksiyon problemleri veya erken boşalma spermin yumurta ile karşılaşması olasılığını azaltır.
Erkeğin yaşı arttıkca sperm sayısı etkilenmese bile semen hacmi, sperm hareketliliği ve sperm morfolojisi azalmaktadır. Ozellikle 50 yaşından sonra hafif azalma başlar.

Kadınlarda kısırlık sebeplerinin %30-40'ı yumurtlama bozukluklarından kaynaklanır. Tanısı kolaydır ve tedaviye iyi yanıt verir. Kadın vucudunda her iki tarafta yer alan yumurtalıklar her adet doneminde dollenmeye hazır bir olgun yumurta oluşturur. Bu yumurta gelişimini tamamladığında catlar, spermle birleştiğinde gebelik gercekleşir. Eğer yumurtlama olmazsa gebelik gercekleşemez.

Anovulasyon (yumurtlamanın olmaması) veya oligoovulasyon (yumurtlamanın seyrek olması) hallerinde yapılan hormon tetkikleri ve ultrasonografi tanıya yardımcı olur. Hiperprolaktinemi, kanda prolaktin hormonunun aşırı yuksekliği sonucu anovulasyon dediğimiz adet gorememe durumuna yol acabilir.
Duzenli regl kanaması ve ovulasyona (yumurtlama) rağmen, kadın icin gebe kalabilme yeteneği menopozdan yıllar once azalmaktadır. ( 37-38 yaşlarında, menopozdan 13 yıl once)

Kadın kısırlığının diğer %30-40 sebebi de Fallop tupleri dediğimiz yumurtaları rahimle birleştiren kanallardan kaynaklanan sebepler olabilir. Fallop tuplerindeki tıkanıklıklar, yapışıklıklar veya bu tuplerin oluşumundaki anormallikler yumurtanın geciş yolunu tıkayabilir. Endometriosis denen durumda da yumurtaların fallop tuplerine gecişi engellenebilir ve boylece kısırlığa yol acabilir. Tuplerin acıklığının saptanmasında yapılacak ilk test Histerosalpingografi (HSG) dir, adetin 6.-11. gunleri arasında yapılır. Laparaskopide de butun pelvik organlar, rahimde yer alan myomlar, tupler ve yumurtalıkların etrafındaki yapışıklıklar ve endometriozis olup olmadığı değerlendirilir.

Bazen ovulasyon ( yumurtlama) normal şekilde gercekleşir ve yumurta fallop tuplerinden başarıyla gecer. Ancak rahim ici kusurlar, şekil bozuklukları, polip dediğimiz rahim ici cıkıntılar, myomlar, rahim ağzındaki kusurlar oluşmuş gebeliğin rahim icine yerleşmesini ve buyumesini engeller. Bu durumda da hasta abortus ( duşuk ) şeklinde bebeğini kaybeder. Bunların cerrahi olarak duzeltilmesi yarar sağlar.

Servikal faktor ise kısırlığın %5inden daha az bir bolumunden sorumludur. Bazı kadınlar sperme alerjiktir ve salgılanan mukus denilen akıntıda spermleri olduren antikorlar bulunur.
Değerlendirme:
1) 35 yaş ustu
2) Oligomenore (35 gunden daha uzun aralıklarla adet gorme yani adetlerin gecikmesi) veya amenore (3 aydan daha fazla adet gorememe) oykusu
3) Bilinen veya şuphe edilen rahim veya fallop tuplerini ilgilendiren hastalık oykusu, endometriosis
4) Azalmış over rezervi
5) Partnerde bilinen veya şuphe edilen kısırlık hikayesi
Kadın İcin: Adet duzeni oykusu, onceki gebelik sonucları, kurtaj hikayesi, gebe kalamama suresi, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, onceki cerrahi ameliyatlar ve sonucları, onceden yapılmış infertilite incelemeleri, Klomifen, Gonadotropin gibi yumurta uyarıcı tedavilere yanıt olarak gelişen yumurta sayıları, kullanılan ilaclar, miktarı, elde edilen yumurta sayısı ve embrio gelişimi…vs değerlendirilmelidir. Ayrıca hayat tarzı, kilo alımı, tutun kullanımı, tiroid bozuklukları, galaktore (meme ucundan sut gelmesi), aşırı fiziksel aktivite…vs detaylı sorgulanmalıdır.
Oligomenore, amenore, androjen hormonlarının yuksekliği PCOS (polikistik over sendromu) duşundurebilir.
Duzensiz vajinal kanama endometrial polip veya submukoz myom belirtisi olabilir.
Kurtaj sonrası adet miktarında azalma veya amenore “Asherman Sendromu” olabilir.
Kronik pelvik ağrı, dismenore (ağrılı adet gorme), disparoni (ağrılı cinsel ilişki) endometriosisle alakalı olabilir.
NSAİD (prostoglandin inhibitorleri-ağrı kesiciler) gebe kalabilmeyi olumsuz etkiler. Ovulasyon (yumurtlama) doneminde ya da 1 haftadan uzun kullanımında duşuk riski artmaktadır. Sebebi, ovulasyon doneminde PGE2 artar, indometazin gibi ağrı kesicilerin kullanımı folikul duvarının rupture olmasını yani yumurtanın catlamasını engeller.
Sigara kullanan hanımlarda ARTde (yardımcı ureme yontemleri) ile daha az yumurta elde edildiği, daha fazla Gonadotropin kullanımına ihtiyac duyulduğu ve daha az gebelik elde edildiği gorulmuştur.
Vucut kitle indeksi (BMİ) cok duşuk kadınlarda (19’un altında) adet duzensizlikleri ve anovulasyon (yumurtlama olmaması) gorulmektedir. Aşırı egzersiz yapan kadınlar veya anoreksia veya blumia gibi rahatsızlıklarda hipogonadotropik hipogonadizme bağlı amenore gelişmektedir. Nomral vucut kitle indeksi (20 ve uzeri) donulmesiyle regl siklusleri duzelir.
Tedavide; oncelikle kısırlığa neden olan durum araştırılıp tedavi edilmelidir. Bu sebeple medikal (ilac, hormon) veya cerrahi (ameliyat) tedavi gerekebilir. Tum sebepler araştırılıp KOH, IUI gibi ilk basamak tedavileri (yumurta uyarıcı tedaviler, aşılama) duzenlendikten sonra doktorunuzun yonlendirmesine gore ART (tup bebek) gibi yardımcı ureme teknikleri de uygulanabilir.

[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]