Kekemelik
Kekemelik, konuşma esnasında; ses, hece ve sozcuk tekrarı, uzatmalar, konuşmaya başlarken ortaya cıkan bloklar şeklinde karakterize bir akıcılık bozukluğu olarak tanımlanır. Kekemelik konuşma esnasında nefes alma, sesleme ve sesletim koordinasyonlarını istemli olarak yonlendirememe sonucu, noromotor bozulmalar sonucunda ortaya cıkmaktadır.
Bireyin istemsiz olarak sesleri uzatması, konuşurken takılması, ses ve heceleri tekrar etmesi ya da birkac işlemin beraber ortaya cıktığı durumlar gozlenmektedir.
Kekemelik genellikle psikolojik sorunların sonucunda, korku, kaygı, endişe, travmatik deneyimler, ortaya cıktığı inancı yaygındır. Ancak bilinenin aksine kekemelik, psikolojik bir sorundan ote, bir konuşma bozukluğudur. Kekemeliğin cıkış sebebi norolojik ve biyolojik temellere dayanmaktadır. Korku ya da travmatik bir deneyimler, kekemeliğin tetiklenmesine sebep olabilmektedir. Kekemeliği kendi başına ele aldığımızda konuşmada ortaya cıkan akıcılık sorunu olarak karşımıza cıkar. Kekemeliğin bireylerde bir takım psikososyal sorunlar yarattığı bilinmektedir.
Dil ve konuşma sorunlarını belirlemek oldukca zordur. Dunya Sağlık Orgutune gore ortalama yaş grubunun %3,5’inde dil ve konuşma sorunu olduğunu tahmin edilmektedir. Orgun oğretim icerisinde konuşma sorunları yaygındır ve bu surecte onemli oranda dil ve konuşma sorunlu oğrenci ile karşılaşılmaktadır (Topbaş, Konrot ve Ege, 2002).
Kekemelik en yaygın olarak 2-6 yaş arasında ortaya cıkmaktadır. 3-5 yaş doneminde fark edilmektedir. Nadiren 6 yaşından sonra ortaya cıktığı da gozlenmiştir.
Kekemeliğin tek bir nedeni yoktur. Yapılan araştırma sonuclarına gore, cocuklukta başlayan tipik kekemelik fizyolojik faktorler barındırmaktadır. Kekemeliği olan bireylerin yaklaşık %50'sinde kanıtlanmış genetik etkiler vardır. Oğrenme ya da alışkanlıklar da kekemelikte onemli rol oynamaktadır. Orneğin kekemeliği olan bireyler, kekelediklerinde kendilerine yardımcı olacağını duşundukleri bazı hareketler (ayak vurma, goz kırpma gibi) yapabilirler.
Konuşma surecinde normalden farklı hız, ritim gozlenmesi ve ses, hece, sozcuk ya da sozcuk obeği tekrarları biciminde konuşma akışının kesintiye uğramasına akıcılık bozukluğu adı verilir. Tum bu belirtilere aşırı gerginlik, cabalama davranışları ve ikincil davranışlar eşlik edebilir (ASHA, 2003).
Kekemelik ayrıca; konuşmanın akışındaki anormal derece yuksek sıklıkla ve surede oluşan duraklamalarla tanımlamıştır. Duraklamalar coğunlukla şu şekilleri alır:
1. Ses ve hece tekrarı veya tek heceli sozcuklerin tekrarı;
2. Seslerin uzatılması;
3. Hava akışında bloklar veya konuşmada fonasyonlar;
Ayrıca Kekelemeye başlayan cocukların endişe, kaygı, engellenmişlik hissi, utanc, caresizlik ve korku gibi bircok duygu yaşadığını belirtilmiş, konuşmada yaşadığı guclukle beraber bu hisler kekeleyen kişinin okul ve sosyal durumlarda kendini sınırlamasına, ice kapanmasına yol acabileceğini one surulmuştur.
Kekemelikte konuşmadaki sorunlara ek olarak bir takım davranışlar gozlenebilmektedir. İkincil davranışlar olarak adlandırılan bu davranışlar oğrenilmiş davranışlardır ve kacma ve kacınma davranışları olarak gozlenebilmektedir. Kacma davranışları, konuşmada takılma olduğunda bireyin takılmayı sonlandırıp sozcuğu bitirme cabası ortaya cıktığında gozlenen davranışlardır. Kacma davranışları arasında goz kırpma, kafa sallama ve “”ııı” gibi fazladan seslerin eklenmesi gosterilebilir.
Kacınma davranışlarında birey, takılacağını fark ettiğinde ve takıldığında yaşadığı olumsuz deneyimleri hatırladığında oğrenilmekte ve bu davranışları geliştirmektedir. Birey kekemlikten kacınmak icin konuşma başlamadan goz kırpma, ıı, seslerini kullanma gibi durumlar gozlenebilir. Konuşmayı duşunduğu sozcuğu değiştirebilir. Kekemelik engellenmişlik, utanc, endişe, kaygı gibi duyguların yanında, bireyin karşısındakilere duşmanlık duygusu oluşturmasına da sebep olabilmektedir. (Guitar, 2006).
Kekemeliğin Yaygınlığı
Araştırmalara gore bir toplumun yaklaşık olarak %1'i her hangi bir zamanda kekemelik yaşamıştır. Bu veriye bakılarak, Turkiye'de, yaklaşık 700,000 kekemelik vakası olduğu duşunulmektedir.
Kekemelik konuşmanın akıcılığını gozle gorulur bir şekilde etkilemesi sonucu, bireylerin iletişimini de olumsuz bir bicimde etkilemektedir. Ayrıca bireylerde; sosyal anksiyete, topluluk onunde konuşma anksiyetesi, icekapanıklık, ozsaygı ve ozguvende azalma, konuşmadan kacınma, ofke sorunları, okul ve işte başarısızlık gibi sorunlara yol actığı gozlenmiştir.

Tipik olarak cocuklukta başlayan kekemelik, bu donemde cocuklarının %5'inde gozlenebilir. Cocukluk doneminde gorulen kekemeliğin %80'i kendiliğinden ortadan kalkmaktadır. Dolayısıyla 5 cocuktan 4'u akıcı olarak konuşmaya; %1'i de, kekelemeye devam etmektedir.

Kekemeliğin Duzelmesi İcin Neler Yapmak Gerekir?
Kekemeliğin nadiren kendiliğinden duzeldiği vakalar saptanmıştır. Bazı terapi yaklaşımları kekemeliği uygun calışma yontemleriyle kontrol altına almayı hedefler. Kekemelik terapisinde temel amac konuşmada ortaya cıkan takılma, tekrar, blok ve uzatma işlemlerini kontrol altına alarak, akıcı konuşmayı sağlamaktır. Kekemelik terapisinde; değerlendirme, farkındalık, terapi (uygulama) ve sosyal ortamlarda bireyin terapide edindiği alışkanlıkları uygulaması hedeflenir.
Turkiye'de, kekeleyenler icin cok sayıda kısa-donemli terapi veren ve "iyileşmeyi garanti eden" merkezler bulunmaktadır. Bu merkezlerin coğunda yeni bir konuşma şekli oğretirler. Bu yeni yollar, akıcılık şekillendirme yonteminin bir turudur. Bu merkezlerden bazıları iyileşmeyi garantilemektedir. Genel olarak dil ve konuşma terapistleri bu tarz iyileşme garantilerine şupheyle yaklaşmaktadır. Cunku pek cok yaklaşım kekemeliği azaltabilir, fakat cok azı aileyle, arkadaşlarla ve calışma arkadaşlarıyla normal sohbetler etmeyi sağlayacak bir konuşma bicimi oğretebilir. Hatta cok daha azı, kekemelerin, hayatlarının geri kalanında kekemelikleriyle etkili şekilde başa cıkabilmeleri icin hayatlarını değiştirmeyi oğretirler.

Cocuklar ve yetişkinler icin bireysel veya grup secenekleri bulunan, dil ve konuşma bozuklukları eğitimi almış uzmanlar tarafından yapılan konuşma terapileri tercih edilmelidir.
KAYNAKCA
Guitar, B., Stuttering, An Integrated Approach to Its Nature and Treatment, Lippincott Williams&Wilkins.,Baltimore, 14-16,112,117 (2006).
Konrot,A., İletişim, Dil ve Konuşma Bozuklukları, Dil ve Kavram Gelişimi, S.Topbaş (Ed.), Kok Yayıncılık, Ankara, (2007).
Topbaş, S., Konrot, A., Ege, P., Dil ve Konuşma Terapistliği: Turkiye‟de Gelişmekte Olan Bir Alan, Anadolu Universitesi Yayınları, 8 (2002).
Topbaş, S., Konuşma Dilinin Evrim Surecinde İletişim Dil-Konuşma Bağlantısı, Dil ve Kavram Gelişimi, S. Topbaş (Ed.), Kok Yayıncılık, Ankara, (2007).
Ahmet KONROT, 2008, Seminer Notları,
Ayşe AVCI ve ark. Klinik Psikiyatri, 2002/5, Cocuklarda Kekemelik: Karşılaştırmalı Bir İzleme Calışması
Barış KORKMAZ ve ark.,2008, 100 Soruda Dil ve Konuşma Bozuklukları
D.A. JABLON., Edited by Susan J. BEHRENS and Judith A. PARKER, 2010 Language in the Real World (An Introduction to Linguistic)
Pınar EGE, 2006/7, Ozel Eğitim Dergisi, Farklı Engel Gruplarının İletişim Ozellikleri ve Oğretmenlere Oneriler
Engin OLGUN
Dil ve Konuşma Bozuklukları Uzmanı






[h=2]Hatay Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]