Kayıp ve Yas Sureci
İnsanların coğunun konuşmaktan kacındığı huzunlu ve ağır bir konudur kayıp ve yas. Coğumuz olumden korkar, onu duşunmekten kacınır, kendimizin ve sevdiklerimizin sonsuza kadar yaşayacağını varsayarız. Ancak er ya da gec olum yaşamımıza girer ve sevdiklerimizi yitiririz. Bu yuzden olumle ve sonrasında yaşanan kederle nasıl başa cıkabileceğimizi oğrenmek onemlidir.
Neden Olum Korkusu?
Olumden korkmanın birkac nedeni olabilir:
• Yaşam etkinliklerinin değişmesi.
• Olumun aile uyeleri ve arkadaşlar uzerindeki yıpratıcı etkisi.
• Kotu bir olumden duyulan korku.
• Olumden sonra yok olma korkusu.
• Olumden sonraki bilinmezliğin korkusu.
Kaybetmenin Etkisi: Yas Sureci
Sevdiğimiz birini kaybettiğimizde keder icinde yaşanan surece yas denir. Kaybı kabul etmemiz, kendimizi toparlamamız zaman alır ve hic bitmeyecekmiş gibi gorunen acı dolu bir donem geciririz. Bir insanı kaybetmenin ve kaybının acısını cekmenin yaşamın doğal bir parcası olduğunu anlamaya calışmak yas sureci biraz kolaylaştırabilir.
Kaybınızı kabul etmeyi oğrenin, yitirdiğiniz kimse geri gelemez. Trajik olaylarla baş etmeyi sağlayan icinizdeki guce inanın. Bu yaşantının ileride karşılaşacağınız diğer zor olaylarla başa cıkmanıza yardımcı olacak nitelikte bir gelişim sureci olmasına calışın.
Yas sureci coğu zaman aşağıda sıralanan aşamalardan gecerek gelişir:
İnkar ve şok. Başlangıcta, sevdiğimiz birinin olumunu kabul etmek zordur, olumun gercekliğini inkar edebiliriz. Yakınınızın olumuyle ve genel olarak olumle ilgili duygularınızı yakınlarınızla paylaştıkca, kabullenmek kolaylaşır.
Pazarlık. Coğu kimse ilahi bir pazarlık yapmaya calışır. Bu pazarlıkta, genellikle yaşamın eğlenceli ve zevkli bir bolumu, kaybedilen insanın geri gelmesi icin sunulur. Burada halen olumun geri donulmezliğinin bir ceşit inkarı vardır. Yapılan hic bir hesabın yaşananı değiştirmeyeceği kaybın gercekliği kendisini gosterdikce fark edilir.
Kızgınlık. Sizi geride bırakıp gittiği, yaşamdayken yaptığı ya da yapmadığı şeyler icin olene kızgınlık duyabilir, bu kızgınlığınızı başkalarına yoneltebilirsiniz. Olen birine kızgınlık duymak sizi dehşete duşurebilir, oysa onları kabul ederek ve paylaşarak zaman icinde daha az kızgın olursunuz.
Sucluluk. Bir yakınınızı kaybettiğinizde, onunla yaptığınız ya da yapmadığınız şeylerden oturu pişmanlık ve sucluluk hissedebilirsiniz. Yaşananları değiştiremezsiniz, hata yapmış olsanız da insani yanınızı kabul edin, kendinizi affedin.
Adalet arama. Bu aşamada en cok sorulan soru şudur: “Neden ben?” Olumun adaletsizliğine karşı cıkar ve yaşadığınız kaybın bir şeyin bedeli olup olmadığını anlamaya calışır, bulamayınca isyan edebilirsiniz. Olumu hak edilecek bir ceza değil, yaşamın akışının bir parcası olarak gormeye calışın.
Depresyon. Başlangıcta buyuk bir kayıp ya da boşluk hissi yaşayabilirsiniz. Ruh halinde duzensizlikler, yalnızlık duygusu ve sosyal cevreden uzaklaşma bunu izleyebilir. Yas tutan biri olarak eski halinize donmek ve sosyal cevrenizde olup bitenlerle eskisi gibi ilgilenmek zaman alabilir. Unutmayın ki bu aşamada cesaret verme ya da guven tazeleme gibi teselliler değil, acıya saygı ve sosyal destek yardımcı olur.
Yalnızlık. Kaybınız nedeniyle sosyal yaşamınızda oluşan değişiklikler, kendinizi yalnız ve korku icinde hissetmenize neden olabilir. İnsanlarla goruşur, yeni arkadaşlar edinirseniz, bu duygularınız zamanla azalır.
Kabullenme. Kaybı kabullenme, ondan mutluluk duymak demek değildir. Kaybedileni unutmak ya da onemsememek de değildir. Tam tersine, durumun gercek olduğunu teslim ederek, onunla başa cıkmaya calışırsınız.
Umut. Zamanla hatırlamanın daha az acı verdiği bir noktaya gelecek, geleceğe ve daha guzel gunlere umutla bakmaya başlayacaksınız. Değiştiremeyeceğimiz gerceklerle başa cıkmada kendinize zaman tanıyın.
Kayıpla Birlikte Yaşamayı Kolaylaştırabilen Yollar
Anonim Alkolikler arasında yaygın olan şu deyiş kayıp gibi değiştirilmesi mumkun olmayan yaşam olaylarına bakışınızı olumlu etkileyebilir:
“Bana değiştirebileceğim şeyleri değiştirmem icin guc, değiştiremeyeceklerimiz kabul edebilmem icin dinginlik, bu ikisini birbirinden ayırt edebilmem icin bilgelik ver.”
Aşağıda sıralananlar dinginlik kazanmada size yardımcı olabilir:
• Yalnızlık, kızgınlık ve uzuntu gibi duyguları acıkca ve durustce arkadaşlarınızla, ailenizle ve yakınlarınızla tartışın.
• Umudunuzu koruyun.
• Eğer dinsel inanclarınız sizin icin onemliyse, bir din insanıyla inanclarınız ve duygularınızla ilgili konuşun.
• Kaybınızla ilgili yaşantılarınızı paylaşabileceğiniz bir destek grubuna katılın.
• Kendinize iyi bakın. Bedeninize ozen gosterin. Dengeli beslenin. İyi dinlenin.
• Kendinize sabırlı davranın. İyileşmek zaman alır. Bazı gunler kotu, bazıları ise iyi olacaktır.
Kayba Uğramış Birine Yardım
• Kayba uğramış arkadaşınıza yardımcı olmak icin onun yanında olun, acısını paylaşın, saygı duyun, ancak cesaret ve guven veren telkin ve tesellilerden uzak durun. Bunlar işe yaramaz.
• Arkadaşınızı uzmemek niyetiyle kayıpla ilgili konuşmaktan kacınmayın. Tam tersine, o istemediğini belirtmediği surece durum hakkında konuşun. Konuşmaktan kacınmak o duyguyu yok etmez, tersine pekiştirir.
• Konuşmada yaşananlarını kolaylaştırma amacıyla kaybı hafife almaya calışmayın, kayıp gerceğine uygun, onu onemseyen bir tutum gosterin.
• Arkadaşınıza verdiğiniz onemi gosterin. Dikkatli dinleyin ve onun duygularına ve inanclarına olan saygınızı belli edin. Onunkine benzer olan duygu ve deneyimlerinizi paylaşın. “Seni cok iyi anlıyorum” gibi ici boş sozlerden kacının.
• Eğer depresyonun belirtileri cok ciddi ise ve arkadaşınız gunluk etkinliklerini surduremiyorsa, bir uzmandan yardım alması icin ona destek olun.

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]