Bireyin bir sınav oncesinde ya da sınav sırasında yaşadığı, kaygının bilişsel, fizyolojik belirtilerini iceren ve bireyin performansını duşuren duruma ozgu kaygı problemidir.
Kaygının tumuyle zararlı bir durum olduğu duşunulmemelidir. Kaygının şiddeti duşuk olduğunda bireyin genel uyarılmışlık duzeyini yukseltir ve dikkati artırır. Surekli rahat, umursamaz, kaygısız olan bir kişi oğrenme ve benzeri etkinliklere fazla katılım gosteremeyeceğinden, duşuk kaygı kişiyi calışmaya yoneltebilir. Bu durumda yararlı olduğunu soyleyebiliriz. Ancak, kaygı belli bir duzeyi aştığında motive etmekten ote başarısızlığa neden olur.
Sınav Kaygısının Belirtileri Nelerdir?
Fizyolojik belirtiler
Sıcak basması
Baş donmesi
Kalp carpıntısı
Titreme
Baş ağrısı
Terleme
Yuzun kızarması
Solunumun hızlanması
Mide bulantısı
Halsizlik, yorgunluk
Kaslarda gerilme
Ağızda kuruma
Midede rahatsızlık hissi
Duygusal ve Bilişsel belirtiler
Huzursuzluk
Sinirlilik
Endişe
Korku
Konsantrasyon kaybı
Duşunce hızında yavaşlama
Unutkanlık
Dikkatsizlik
Sınav Kaygısının Etkileri Nelerdir?
Sınav kaygısı kişinin performansını olumsuz yonde etkiler. Bu olumsuz etki coğunlukla kişinin duşunceleri ve duygularıyla bağlantılıdır.
Kaygısı yuksek bireyler sınav sorularını okumakta ve anlamakta zorlanırlar. Coğunlukla aynı soruyu birkac kez okurlar ve bununla bağlantılı olarak zamanın yetmeyeceğinden korkarlar. Sınava yeterli ve etkili şekilde hazırlandıkları halde sınavda cıkan soruları cevaplamakta zorlanmaktadırlar. Coğu zaman bildiklerine cok emin oldukları cevapları hatırlayamamakta, sınavdan cıktıktan hemen sonra hatırlamaktadırlar.
Sınav kaygısını artıran duşunceler nelerdir?
Kişi sınav esnasında ya da oncesinde, kendisine ya da sınavdaki performansına yonelik birtakım olumsuz duşunceler uretir. Bu duşunceler kaygı duzeyini artırır, kişinin sınav stresiyle başetmesini gucleştirir ve sınav sonucu olumsuz yonde etkilenir. Bazen kişi sınavda donup kalır.
Bu duşunceleri aşağıdaki gibi orneklendirebiliriz:
Performansa yonelik duşunceler
Hicbir şey hatırlamıyorum. Ne yapacağım?
Sorular kolay, yuksek bir not almalıyım.
Zamanım kalmadı. Yetiştiremeyeceğim.
Bu gireceğim en zor sınav olacak.
Yapamıyorum.
İyi oğrenciler iyi not alır. İyi not almalıyım.
Soruları anlayamıyorum.
Yeterince calışmadım. Başaramayacağım.
Fiziksel belirtilere yonelik duşunceler
Midem bulanıyor. Hicbir soruyu cevaplayamayacağım.
Yuzum kızaracak. Herkes korktuğumu anlayacak.
Nefes alamayacak gibi oluyorum. Yapamayacağım.
Sınavda ellerim titreyecek. Kalem tutamayacağım.
Başım donuyor. Soruları okuyamayacağım.
Diğerlerinin performansına yonelik duşunceler
Herkes benden daha iyi yapıyor.
Bir tek bende problem var.
Diğerleri hic ara vermiyorlar. Benden daha iyiler.
Herhalde bu sınıfın en kotusu benim.
En sona ben kaldım. Herhalde benden daha kotusu yok.
Olası sonuclara yonelik duşunceler
Okulu asla bitiremeyeceğim.
Arkadaşlarıma karşı mahcup olacağım.
Babam cok kızacak.
Annem cok uzulecek.
Ailemin yuzune nasıl bakacağım.
Ailemi hayal kırıklığına uğratacağım.
Asla iyi bir not alamayacağım.
Bu olumsuz duşuncelerden kurtulmak sınav kaygısını ortadan kaldırır mı?
Yukarıda belirttiğimiz yinelenen olumsuz duşunceler bireyin performansını olumsuz yonde etkilemektedir. Bazen sınav oncesinde sınava hazırlanmayı olumsuz etkiler, bazen sınav esnasında soruları doğru yanıtlamayı.
Kişinin bu yineleyici duşuncelerden uzak olması kolay olmayacaktır. İstemese de onları duşunmeye otomatik olarak devam edecektir.
Olumsuz duşuncelerin yerini gercekci, işlevsel, olumlu duşuncelerin alması sınav kaygısını hafifletecek ve kişinin başarısını artıracaktır. Sınav kaygısının azaltılmasında hedeflenen ve gercekleştirilen bu değişimdir.
Sınav kaygısı ile baş etmede nasıl bir yol izlenmelidir?
İşlevsel olmayan hatta kişinin performansını olumsuz yonde etkileyen yanlış inanışları doğru ve gercekci duşuncelere donuşturmek doğru bir başlangıc olacaktır. Kişinin bunu tek başına yapması mumkun değildir.
Sınav kaygısı sadece bu duşuncelerden kaynaklanmamaktadır. Birey etkili ders calışmayı bilmiyor olabilir. Orneğin, bir konuya cok uzun zaman ayırmak doğru bir yontem değildir. Ders calışma tarzındaki hataları bulup ders calışma becerilerinin geliştirilmesi gerekmektedir.
Kaygı bireyde bedensel tepkilerle kendini gosterir ve kişinin sınav esnasında sorulara odaklanmasını engeller. Doğru yapılan solunum ve gevşeme egzersizleri kişinin sınav esnasında bedenini rahatlatmasını ve sorulara tekrar dikkatini vermesini sağlayacaktır.
Sınav kaygısı bir gunde cozumlenebilecek bir problem değildir. Kişinin kaygı ile baş etmeyi oğrenmesi gerekmektedir. Sınav kaygısı olan bir kişinin zamanında bir uzmana başvurması (sınavdan 2-3 ay once) ve sınav kaygısı ile baş etme surecini etkili şekilde değerlendirmesi istenen sonucun alınmasını sağlayacaktır.
Sınav kaygısının ortaya cıkmasında ailenin de onemli sorumluluğu olabilir. Bu nedenle, tedavi suresince yalnızca sınav kaygısı yaşayan birey ile değil, aile ile de goruşmeler yapmak gerekebilir.

[h=2]Antalya Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]