KATARAKT NEDİR? Halk dilinde perde inmesi veya aksu da denilen katarakt goz icindeki doğal merceğin (lens) saydamlığını kaybedip gormeyi engellemesidir. Goz merceği irisin yani gozbebeğinin arkasındadır. Gorevi, bir gozluk gibi dışarıdan gelen goruntulerin kırılıp gorme tabakası olan retina uzerine duşurulup gormenin sağlanmasıdır. Katarakt bir anlamda goz icindeki bu doğal mercek yaşlanması ve gorevini yapamamasıdır.
Katarakt oluştuğunda merceğin kimyasal bileşiminde de değişiklikler meydana gelir. Ancak bu kimyasal değişimin nedenleri henuz tam olarak bilinememektedir. Yaşlılıkta oluşan katarakt en cok bilinenidir. Orta yaşlarda ya da cocuklarda bile katarakt gorulebilir. Ayrıca şeker (diabetis mellutis),diğer sistem hastalıkları, uyuşturucular ve goz yaralanmaları ile birlikte de katarakt oluşabilmektedir.
Bebekler kalıtımsal olarak kataraktlı doğabildikleri gibi yaşamlarının ilk yıllarında da katarakt oluşabilmektedir.
Kısacası kataraktlar
1- Yaşlılığa bağlı
2- Goze gelen darbelere bağlı
3- Doğumda genetik sebeplere bağlı
4- Sigara icimi gibi kimyasal sebeplere bağlı
5- Diyabet gibi metabolik sebeplere bağlı
6- Uveit gibi hastalıklara bağlı oluşabilir.
Kataraktın tek tedavisi cerrahidir.
Katarakta bağlı hasta şikayetleri
İleri kataraktlarda; cok az gorme
Orta derecede kataraktlarda; insanların yuzunu iyi secememe, lacivert ve siyah giysileri birbirinden ayıramama, tabelaları okuyamama, buzlu cam arkasından bakar gibi bir his.
Başlangıc kataraktlarda ; verilen gozluklerden memnun olmama, belli belirsiz az gorme, tam net gorememe
Gozluk camlarını sık sık değiştirme ihtiyacı doğar. Ancak katarakt belli bir noktayı aşınca, cam değiştirme de goruşu iyileştiremez olur.
Gozler uzerinde bir film varmış gibi hissetme, bir tulun veya bir cağlayanın ardından bakıyormuş gibi gorme. Kataraktlı kimse, daha iyi gormek icin sık sık gozlerini kırpıştırır.
Genelde siyah olan goz bebeği renginin değişmesi. Goz incelenirken goz bebeği gri, sarı veya beyaz gorulebilir, ancak bu değişiklikler her zaman farkedilmeyebilir.
Işık problemleri , orneğin gece araba kullanılması giderek gucleşir, cunku merceğin puslu kısmı, karşıdan gelen far ışınlarını dağıtır ve bunların cift gorunmesine veya gozun kamaşmasına neden olur. Kataraktı olan kimse, okurken ya da yakın işler yaparken yeterli ışık bulamamaktan yakınır.
Onemli bulgulardan biri;
Bazı katarakt turlerinde hastada eskiden myopi yok iken birden myopi ortaya cıkar. Genellikle 30 yaşından sonra gorulur.
Katarakt ameliyatı ne zaman yapılmalıdır?
Katarakt ameliyatının yapılma zamanı hastadan hastaya değişir. Gormeyle ilgili onemli bir işle uğraşan bir hastada % 20 gorme kaybı olsa bile katarakt ameliyatı olması gerekli olabilir.
Ya da kişi kendi halindedir gorme gerektiren işler yapmıyordur % 60 gorme kaybı vardır. Katarakt ameliyatı olmak istemeyebilir.
Fakat unutulmamalıdır ki ; cok beklemiş ve cok olgunlaşmış kataraktlar hastaya yeni problemler getirir. Orneğin goz icindeki katarakt şişebilir ve Glokom dediğimiz goz tansiyonuna sebeb olabilir Ya da kataraktı goz icinde tutan lifler (doğal ipler) kopabilir katarakt goz icine duşebilir.
Bu nedenle hekiminizin onerileri cok onemlidir.Standart katarakt ameliyatını eğitim alan tecrubeli her hekim yapabilir. Ama bahsettiğim zor olguları her hekim yapamaz. Zor bir kataraktınız varsa sizi daha tecrubeli bir hekime yonlendirebilir.
Katarakt ameliyatı nasıl yapılır ?
Hastanın durumuna gore lokal anestezi ya da hasta cocuksa veya kısa bir sure de olsa ameliyat masasında duramıyorsa genel anestezi ile yapılır.
Fakoemulsifikasyon (FAKO) denilen yontemde ultrason dalgaları kullanılarak goz icindeki doğal mercek alınır ve aynı yere yeni bir mercek (GİL, IOL) yerleştirilir. Goz icine mercek yerleştirilmez ise hastanın yuksek numara gozluk kullanması gerekecektir. Orneğin 12 numara gibi. Bu nedenle mercek yerleştirmek şarttır. Yoksa hasta goremez.
Lazerle katarakt ameliyatı
Lazerle katarakt ameliyatı uzerinde calışılan yeni bir yontemdir ( LensX femtosecond). Lazerle kataraktın kapsulu acılır ardından lazerle katarakt parcalara bolunur. FAKO cihazı ile parcalanan katarakt emilerek katarakt temizlenir. Ardından mercek yerleştirilerek ameliyat bitirilir.
Pahallı bir yontemdir.
Dikişsiz katarakt ameliyatı nedir?
Fako yontemi dikiş kullanmadan yapılan katarakt ameliyatıdır. Hekimin ve kullanılan Fako cihazının ozelliklerine bağlı olarak 3.2 mm ya da 1.5 mm arasında değişen kornea kesileriyle bu cerrahi yapılabilir.Kesi uzunluğu ne kadar kucukse ameliyat sonrası ortaya cıkacak olan astigmatizma o kadar az olacak ve hasta daha cabuk iyileşecektir. Gunumuzde en uygun kesi uzunluğu 1.8 -2.2 mm arasında kabul edilmiştir. Fakat bu kesi uzunluğu kullanılacak olan goz ici lensinin kalitesine de bağlıdır. Kısmen ucuz mercekler daha uzun kesilerden goz icine girmekte ve ameliyat sonrası hastada astigmatizmaya neden olmaktadır.
Katarakt ameliyatı sonrası gozluk kullanılması gerekiyor mu?
Katarakt ameliyatı sonrasında hekiminiz mumkun olduğunca gozluk kullanmamak icin hem cerrahi hem de goz ici merceği olarak ust teknolojiyi kullanacaktır.Fakat buna rağmen bir miktar uzak gozluk kullanmak gerekebilir.Bu hastanın ameliyat oncesi goz numaralarına da bağlıdır.
Standart katarak ameliyatında hasta mutlaka yakın gozluk kullanmak zorundadır.
Eğer dikişsiz ameliyat yapılmışsa yakın gozlukler ameliyattan sonra en erken 1. ayda hastaya yazılmalıdır. Hemen ameliyat sonrası verilen yakın gozluklerin numarası hastanın gozune bağlı olarak 1-2 ay sonra değişim gosterebilir.
Hasta uzak ve yakın gozluk kullanmak istemiyorsa goz yapısı uygunsa MULTİFOKAL goz ici lensleri gozune takılabilir.
Multifokal (uzak ve yakın gormeyi sağlayan ) mercekler
Hastada yuksek astigmatizme yoksa ya da korneal astigmatizması ameliyat oncesi 1 numara ya da altında ise uzak ve yakın iceren (multifokal ) goz ici mercekleri takılabilir.
Bu işlemi yapıp yapmamaya cerrahınız karar verecektir. Goz yapınız uygunsa katarakt ameliyatında bu mercekleri taktırdığınızda onemli olcude uzak ve yakını gorebilirsiniz.
Multifokal goz ici merceği takarak yapılan katarakt ameliyatlar ust duzey ameliyatlardır.
Multifokal goz ici mercekleri gibi yakın gormeyi sağlayan ikinci bir grup ise AKOMODATİF goz ici mercekleridir
Hastada 1 numaradan yuksek astigmatizma varsa TORİK goz ici lensi kullanılabilir
Akomodatif (uzak ve yakın gormeyi sağlayan) mercekler
Katarakt ameliyatlarında hızla gelişmekte olan bir goz ici mercek cerrahisidir. Doğal goz ici merceğimiz gibi davranan goz icindeki liflerin kasılıp gevşemesiyle calışan bir grup mercektir. Ulkemizde belli merkezlerde yapılmaktadır. Hastaların uygun olması icin gozun ozel şartları gerekmektedir.
Torik goz ici mercekleri (yuksek astigmatlı hastalar icin)
Katarakt ameliyatı olacak olan hastada ameliyat sonrası uzak, hatta uzak ve yakın gozluk kullanmamak ya da mevcut numarayı daha da duşurebilmek icin Torik goz ic mercekleri kullanılabilir.
İki tipi vardır.
-Uzak Torikgoz ici merceği takılan kataraktlı hastalar uzağı gozluksuz iyi gorebilir ama yakın icin gozluk kullanması gerekir.
-Uzak ve yakın Torikgoz ici lensi takılan hastalar ise uzak ve yakında daha iyi gormeye sahip olurlar ve uzak ve yakın icin gozluk kullanma oranları cok azalır.
Sonucta ameliyat oncesi uzak ya da yakın gozluk kullanıyorsanız katarakt ameliyatı ile bu gozluklerden kurtulma şansınız vardır. Yuksek astigmatlı hastalarda bile bu mumkundur.
Burada onemli olan boyle bir cerrahinin size uygun olup olmadığıdır. Sizi muayene eden hekiminize bu konuları sorduğunuz zaman sizi bu yonde yonlendirebilecektir.Bu tur goz ici lenslerinin size uygun olup olmadığını duşunuyorsanız ozel cihazlarla bir dizi muayeneniz gerekecektir.
Unutulmaması gereken şudur: Standart katarakt ameliyatlarının dışındaki bu mercekler ve cerrahileri yuksek teknolojik katarak ameliyatı ve tecrubeli hekim gerektirir. Maliyetleri standart katarakt ameliyatlarının uzerindedir.
Amerika Birleşik Devletlerinde Multifokal, Akomodatif ya da Torik goz ici lens cerrahileri o ulkenin yaşlı nufusunun cok olması dolayı ile de % 75' ler duzeyine yukselmiştir. Yani yuz hastanın 75 tanesi bu cerrahileri yaptırmaktadır.
Doğumsal (konjenital) katarakt cerrahisi
Doğumla birlikte cocuğun goz bebeğinin tam ortasında beyazlık gorulurse bu onemlidir. Bu durumda cocukta katarakt, retinablastom (tumor), glokom ya da başka bir hastalık vardır. Muayenede katarakt cıkarsa cerrahi gerekebilir.
Orta veya ağır doğumsal kataraktı olan cocuklarda tek goz tutulduysa cerrahi acil olarak yapılmalıdır. Gec kalınırsa o goze katarakt ameliyatı yapılsa bile sonradan goz tembelliği (ambliopi) gelişebilir.Bu konuyu goz tembelliği linkimizden oğrenebilirsiniz.
İki gozde de katarakt varsa ve katarakt ağır ise yine cerrahi acildir. Ama orta ya da hafif katarakt varsa cerrahi gerekip gerekmediğini ya da zamanını hekiminiz belirleyecektir.
İlk 2 yaş icinde yapılan katarakt ameliyatlarında genellikle goz icine yukarıda sıraladığımız goz ici mercekleri yerleştirilmez. Cunku cocuklarda ilk 2 yaşında goz hala gelişmektedir.Goz ici lensinin yapısı ve numarasını ayarlamak cok zor olacaktır.Bu nedenle goz katarakt ameliyatı sonrası merceksiz (Afaki) bırakılabilir.Cocukta gormeyi sağlamak icin de 2 yaşına kadar goze kontakt lens takılması gerekecektir. Katarakt ameliyatı sonrası 3 ayda 1 yapılacak muayenelerle kontakt lens numarasının tekrar ayarlanması gerekebilir. Bu durum hastadan hastaya değişebilmekle birlikte kabaca boyledir.
Cocuk 2 yaşına ulaşınca goz icine mercek takılabilir. Fakat omru boyunca yakın gozluk kullanması gerekebilir.
4 yaşından sonra ise yukarıda anlattığımız multifokal goz ici lenslerinin takılma şansı vardır. Bu takdirde de uzak ve yakın gormeleri sağlanacaktır.
Doğumsal katarakt hastalarında tek koşul gec kalmamaktır. 7 yaşından sonra yapılacak ameliyatların gormeyi cok arttırmayacağı bilinmektedir.

[h=2]İstanbul Goz Doktoru uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]