tacikistan da yaşam tacikistanda yaşam
Tacikistan


Coğrafi Verileri


Konum: Orta Asya'da, Cin'in batısında yer alır.
Coğrafi konumu: 39 00 Kuzey enlemi, 71 00 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Orta Asya
Yuzolcumu: 143,100 km²
Sınırları: toplam: 3,651 km
sınır komşuları: Afganistan 1,206 km, Cin 414 km, Kırgızistan 870 km, Ozbekistan 1,161 km
Sahil şeridi: 0 km (kara ile cevrili)
İklimi: İc kısımlarda kıtasal, Pamir dağlarında yarı col ve kutupsal iklim gorulur.
Arazi yapısı: Pamir ve Alay dağları yer şekillerini oluşturur; Fergana Vadisi kuzeyde, Kofarnihon ve Vakhsh vadileri guneybatıda yer alırlar.
Deniz seviyesinden yuksekliği: en alcak noktası: Syrdariya 300 m
en yuksek noktası: Ismail Samani Zirvesi 7,495 m
Doğal kaynakları: Hidro enerji, petrol, uranyum, cıva, komur, kurşun, cinko, antimon, tungsten, gumuş, altın
Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %6
daimi ekinler: %0
otlaklar: %25
ormanlık arazi: %4
diğer: %65 (1993 verileri)
Sulanan arazi: 6,390 km² (1993 verileri)
Coğrafi not: Kara ile cevrili


Nufus Bilgileri


Nufus: 6,578,681 (Temmuz 2001 verileri)
Nufus artış oranı: %2.12 (2001 verileri)
Multeci oranı: -3.49 multeci/1,000 nufus (2001 tahmini)
Bebek olum oranı: 116.09 olum/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
Ortalama hayat suresi: Toplam nufus: 64.18 yıl
erkeklerde: 61.09 yıl
kadınlarda: 67.42 yıl (2001 verileri)
Ortalama cocuk sayısı: 4.29 cocuk/1 kadın (2001 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.01 den az (1999 verileri)
HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 100 den az (1999 verileri)
HIV/AIDS - hastalıklarından olenlerin sayısı: 100 den az (1999 verileri)
Ulus: Tacik
Nufusun etnik dağılımı: Tacik %64.9, Ozbek %25, Rus %3.5, diğer %6.6
Din: Sunni Musluman %80, Sii Musluman %5
Diller: Tacikce (resmi), Rusca
Okur yazar oranı: 15 yaş ve uzeri icin veriler
toplam nufusta: %98
erkekler: %99
kadınlar: %97 (1989 verileri)


Yonetimi


Ulke adı: Resmi tam adı: Tacikistan Cumhuriyeti
kısa şekli : Tacikistan
Yerel tam adı: Jumhurii Tojikiston
Yonetim bicimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet
Başkent: Duşanbe
Bağımsızlık gunu: 9 Eylul 1991 (Sovyetler Birliğinden)
Milli bayram: Bağımsızlık gunu, 9 Eylul (1991)
Anayasa: 6 Kasım 1994
Uye olduğu uluslararası orgut ve kuruluşlar: AsDB (Asya Kalkınma Bankası), CCC (Gumruk İşbirliği Konseyi), CIS (Bağımsız Devletlerin Topluluğu), EAPC (Avrupa - Atlantik Ortaklık Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), ECO (Ekonomik İşbirliği Orgutu), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Orgutu), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Orgutu), ICRM (Uluslararası Kızılhac ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhac ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Calışma Orgutu), IMF (Uluslararası Para Fonu),Intelsat, IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Gocmen Teşkilatı), ITU (Uluslararası Telekomunikasyon Birliği), OIC (İslam Konferansı Orgutu), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OSCE (Avrupa Guvenlik ve İşbirliği Orgutu), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kultur Orgutu), UNIDO (Endustriyel Kalkınma Orgutu), UPU (Dunya Posta Birliği), WFTU (Dunya İşci Sendikaları Federasyonu), WHO (Dunya Sağlık Orgutu), WIPO (Dunya Fikri Mulkiyet Teşkilatı), WMO (Dunya Meteoroloji Orgutu), WTrO (Dunya Ticaret Orgutu)


Ekonomik Gostergeler


GSYİH: Satınalma Gucu paritesi - 7.3 milyar $ (2000 verileri)
GSYİH - reel buyume: %5.1 (2000 verileri)
GSYİH - sektorel bileşim: tarım: %19.8
endustri: %18.1
hizmet: %62.1 (1998)
Enflasyon oranı (tuketici fiyatlarında): %33 (2000 verileri)
İş gucu: 1.9 milyon (1996)
İşsizlik oranı: %5.7 (1998)
Endustri: aluminyum, cinko, kurşun, kimyasallar, gubreler, cimento, bitkisel yağ, buzdolabı ve dondurucular
Endustrinin buyume oranı: %10 (2000 verileri)
Elektrik uretimi: 15.623 milyar kWh (1999)
Elektrik tuketimi: 14.729 milyar kWh (1999)
Elektrik ihracatı: 3.9 milyar kWh (1999)
Elektrik ithalatı: 4.1 milyar kWh (1999)
Tarım urunleri: Pamuk, hububat, meyve, uzum, sebze, sığır, koyun, keci
İhracat: 761 milyon $ (2000 verileri)
İhracat urunleri: aluminyum, elektrik, pamuk, meyve, bitkisel yağ, tekstil
İhracat ortakları: Liechtenstein %26, Ozbekistan %20, Rusya %8 (1998)
İthalat: 782 milyon $ (2000 verileri)
İthalat urunleri: Elektrik, petrol urunleri, aluminyum oksit, makine ve parca, gıda maddeleri
İthalat ortakları: Avrupa %32.3, Ozbekistan %29, Rusya %13.6 (1998)
Dış borc tutarı: 1.3 milyar $ (1999 verileri)
Para birimi: Somoni
Para birimi kodu: SM
Mali yıl: Takvim yılı


İletişim Bilgileri


Kullanılan telefon hatları: 363,000 (1997)
Telefon kodu: 7
Radyo yayın istasyonları: AM 9, FM 6, kısa dalga 5 (1998)
Radyolar: 1.291 milyon (1991)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 0 (1997)
Televizyonlar: 860,000 (1991)
Internet kısaltması: .tj
Internet kullanıcıları: 2,000 (2000)


Ulaşım ve Taşımacılık


Demiryolları: 480 km (1990)
Karayolları: 29,900 km (1990)
Su yolları: yok
Boru hatları: doğal gaz 400 km (1992)
Limanları: yok
Hava alanları: 53 (2000 verileri)