Şah damarı diye bilinen karotis damarındaki darlık, ozellikle 40 yaşından sonra goruluyor. Karotis damarında oluşan darlık, ileri aşamada damarda tıkanmaya yol acıyor.
Şah damarındaki daralmanın ana nedeni damar sertliği. Bazen de damara alınan bir darbe yani bir travma sonrası damarda hasar oluşabiliyor.
Karotis damarındaki tıkanıklık; gorme kaybı, konuşma bozukluğu, soyleneni anlayamama, kolu-bacak veya her ikisini birden hareket ettirememe gibi felclere neden olabiliyor. Tıkanıklık nedeniyle hastada yuz felci ortaya cıkabiliyor. Butun bunlar baş donmesi, bulantı, kusma gibi belirtilerle kendini gosteriyor.

. Karotis damarı ya da halkın bildiği ismiyle "Şah Damarı"nda nasıl bir sorun meydana gelebilir?
Karotis damarında bizim en sık gorduğumuz problem daralmadır. Hastada damar sertliği varsa ki ozellikle 40 yaşından sonra sıkca goruyoruz. Nasıl vucudun belli bolumlerinde ozellikle de kalp damarları daralıyor ve bunun icinden gecen kan miktarı azalıyorsa şah damarında da aynı şekilde darlıklar olabiliyor.

. Karotis damarının tıkanması ile karotis darlığı aynı şey mi?
Birbirini tamamlayan şeyler. İlk once darlık gelişiyor ve darlık ilerliyor ve gunun birinde tıkanıyor.

“HANGİ DAMARI TIKARSA O BOLGE FELC OLUR”
. Şah damarındaki daralmanın belirtileri nelerdir? Tıkanma durumunda belirtiler farklılık gosteriyor mu?
Daralma halinde iki turlu belirti ortaya cıkabilir. Bunlardan bir tanesi beyinin o bolgesine yeterince kan gidemediği icin o bolgenin faaliyetlerinin aksaması. Bir de darlık yuzunden rahat kan gecemezken orada kucuk bir pıhtı oluşur ya da darlığı yapan yağ birikintisinden kopan bir parca gidip beyindeki bir damarı tıkar, damarı tıkadığı bolge felc olur.

Bunun sonucunda gorme kaybı, konuşma bozukluğu ortaya cıkabilir, soyleneni anlayamama ortaya cıkabilir, kolu ya da bacağı veya her ikisini birden hareket ettirememe gibi bir felc ortaya cıkabilir, yuz felci ortaya cıkabilir, baş donmesi, bulantı, kusma olabilir. Tum bunlar beyin tıkanıklığında gorulen belirtiler.

Bunların bir bolumu gecici olabilir aşağı yukarı bir iki gun icinde gecer. Biz buna gecici iskemik atak deriz kendiliğinden erir ya da tedaviyle erir ve yeniden calışmaya başlar. Eğer bu gecmez de kalıcı olursa inme, felc şeklinde ortaya cıkar.

. Soruna daha cok kimlerde rastlanıyor? Kadın, erkek farkı var mı? Daha cok orta yaşın uzerinde ortaya cıkan bir sorun mu?
Genellikle 40 yaşından sonra oluyor. Hastanın daha başka damar sorunu yaratacak bir problemi varsa bunlarda daha sık goruluyor. Orneğin, şeker hastalığı varsa, hasta kan yağları acısından problemliyse, kotu kolesterolu yuksekse, bazı bobrek hastaları gibi kişilerde daha sık goruluyor.

Beslenmesine dikkat etmeyen kişilerde goruluyor, yaşam şekli acısından damar sertliğini oluşturacak ozellikleri taşıyorsa bu kişilerde daha cok goruluyor ve bu koşullar genellikle erkeklerde biraz daha sık goruluyor.

ŞAH DAMARINDA DARLIK GENCLERDE DE GORULEBİLİYOR
. Şah damarındaki darlığın nedenleri neler?
Daralmanın ana nedeni damar sertliğidir bazen de damarın bir travma sonrası ya da boyuna alınan darbe sonrası hasar oluşabilir ve diseksiyon dediğimiz damar tabakalarından bir veya ikisinin yırtılarak duvardan ayrışması ve kan gecen yolu daraltması soz konusu olabilir bu durumda genc hastalarda da gorulebiliyor.

. Teşhis nasıl konuyor?
Klinik muayene sonrasında teşhis icin goruntuleme yontemlerine ihtiyac var; doppler ile bakılabilir, MR anjiyo, BT anjiyo yapılabilir ama en doğru sonucu kateterle yapılan anjiyo gosteriyor.

. Tedavide hangi yontemler uygulanabiliyor?
Tedavide uc strateji izleniyor, eğer darlık cok fazla değil ve hastada şikayete yol acmıyorsa kan sulandırıcı ilaclarla hasta izlenebilir. Eğer hastanın şikayetleri gecmiyorsa veya darlık yuzde 70’den fazlaysa o zaman bu darlığı genişletmek gerekir, genişletmek icin iki yol vardır. Bir tanesi acık ameliyatla damarı acıp icindeki kirec birikintilerini kazımak. Diğeri ise anjiyo yontemiyle kasıktan girerek oraya gidip stent yerleştirmek ve orayı genişletmek.

. Şah damarındaki darlıklarda stent uygulaması nasıl yapılıyor?
Stent uygulaması kasıktan girilerek yapılır, kateter dediğimiz ince uzun borular vardır şah damarına gayet rahatlıkla cıkabiliriz. Kateterin icinden once bir tel gondeririz, ucunda kapalı bir şekilde şemsiye vardır darlığı gectikten sonra bu telle şemsiyeyi acarız ve o şemsiye kan gecişine musaade eder.

COK KIVRIMLI DAMARA STENT TAKILAMIYOR
. Hangi vakalara stent onerilir? Şah damarındaki tıkanmanın yeri, darlığın derecesi onemli mi? Stent takılamayacak vakalarda var mı?
Stent takılamayacak hastalar var. Nasıl ki ameliyat olamayacak hastalar varsa stent takılamayacak hastalar da var. Ya cok yoğun kireclenmesi varsa stent oraya acılamayabilir veya damarın şekli bizim oraya ulaşmamıza engelse, cok kıvrımlıysa stenti oraya taşımak mumkun olmayabilir.

Yuzde 3-5 gibi bir orandaki hasta grubuna stent takmak mumkun olmuyor veya yapılacak o iş ameliyattan daha riskli hale gelebiliyor. Hangi tedavi uygun sorusunun cevabı verilirken; hastanın ozelliğine, darlığın yapısına, damarın yapısına gore karar verilir.

. Karotis damarına stent uygulamaları ameliyathanede mi yapılıyor? Hastalar anesteziyle uyutuluyor mu? İşlem, hastanede kalmayı gerektiriyor mu?
Stent uygulaması hastanede anjiyografi unitesinde yapılıyor. Hastayı uyutmaya gerek yok sadece kasığına bir uyuşturma iğnesi yapıyoruz. Başka bir anesteziye ihtiyac olmuyor. İşlemden sonra da hastayı bir gun hastanede tutuyoruz. Hasta işlemden bir-iki gun sonra gunluk hayatına donebilir.

. Stent uygulamasının avantajları neler? Ameliyata gore ne gibi kolaylıklar getiriyor?
Birincisi hastaya anestezi vermek gerekmiyor, ikincisi bir gun hastanede yatıp cıkması mumkun, bir iki gun de istirahat ederse gunluk aktivitesine donebilir.

. Stent uygulaması sırasında ya da sonrasında ne gibi komplikasyonlar meydana gelebilir?
Yapılan her işte az da olsa bir risk vardır. Acık ameliyatta da stent’de de var. İşlem sırasında damarın hasar gormesi, filtreye rağmen bir pıhtının kacması cok kucuk bir ihtimal ama sıfır ihtimal değildir.

NORORADYOLOGLAR YAPMALI
. Karotise stent uygulamalarını hangi uzmanlar yapabilir?
İşin doğrusu nororadyolog tarafından yapılmasıdır cunku olası bir problem yaşanması halinde bundan beyin hasar goruyor, beyinin icindeki birtakım damarlarda girişimler yapmak gerekebiliyor.

Orneğin bu işlemi kardiyolog yapar ve bir problem cıkarsa beyin icindeki damarlara alışkın olmadığı, bu uygulamalara yatkın olmadığı icin ortaya cıkan problemi duzeltemez hale geliyor ve o zaman nororadyologdan yardım istiyorlar ama bazen gec kalınmış olabiliyor.

[h=2]İstanbul Radyolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]