Sorunlu bir kardeşlik ilişkisi yetişkinlerin karşılaştığı en genel sorunlardandır. Rekabet duygusu her kardeşlik ilişkisinde vardır.Kardeş rekabetinin başlıca kaynağı “ annem-babam onu daha fazla seviyor! “ cumlesiyle hayat bulur.
Anne-babasının onun uzerine bir kardeşini ya da kendisinin gozde tutulduğunu hissetmeyen cocuk azdır. Anneler-babalar genelde tum cocuklarını aynı sevdiklerini iddia etseler de,onlar hakkında eşit olmayan duygulara sahiptirler.Pek cok ailede erkekler daha saygın ve ustun eğilimi olan cinsiyettir, bu nedenle erkek cocuklarına kız cocuklardan farklı davranıldığı gorulur.
Cocuğun planlanmış bir bebek olması ya da kaza sonucu olması, genc anne-babadan dunyaya gelmesi ya da olgunluk donemindeki anne-babadan dunyaya gelmiş olması, anne babanın cocuklar uzerindeki farklı tutumlarının belirleyicisi olabilmektedir. Kucuk kardeşe duyulan kıskanclık, cocukluk yaşamında en yaygın kıskanclık orneğidir. Kardeşine vurma, ısırma sık rastlanan davranışlar arasındadır.
Kıskanclık nedeniyle cocukta emekleme, bebekce konuşma, biberonla beslenmeye donme, altını ıslatma, tırnak yeme parmak emme gibi bebekleşme ve gerileme belirtileri gozlenebilir.
Kardeş kıskanclığında daha cok annenin tutumu rol oynamaktadır. Kimi kez anne gercek sucluyu araştırır; suclu olduğunu duşunduğu kardeşe ceza verir.Bazen ikisini birden cezalandırır ya da hangisi haklı olursa olsun kucuğunu korur.Kardeş kıskanclığından doğan duşmanlık,kızgınlık bazen kardeşe değil de anneye yonelir.Bunun sonunda cocuk; yatağını ıslatır,yemek yemez, soz dinlemez olur.Bazen de cocuğun duşmanlık duyguları kendisine yonelebilir.Boylece ice kapanma ya da kendinde doyum arama ihtiyacı ortaya cıkarabilir.Bu ise cocukta; tırnak yeme, parmak emme, masturbasyon,kekemelik vb. gibi belirtilerin gorulmesine neden olabilir.
KARDEŞ KISKANCLIĞININ NEDENLERİ
Anne-babanın evlat ayırımı yapması,
Anne-babanın anlaşmazlığı; cocukların taraf tutmaya zorlanması,
Anne-babanın ilgisiz tutumu,
Cocuğun anne-babanın gozune girmeye calışması,
Anne kucuk kardeşle evde kalırken, buyuğunun kreşe,yuvaya ya da okula başlaması,
Anne-babanın kardeşleri birbirleri ile kıyaslaması;birini diğerine ornek gostermesi,
Anne-babanın cocukların bulunmadığı ortamlarda kucuk oldukları icin anlamayacaklarını duşunerek ya da oyuna daldıkları icin duymayacaklarını duşunerek cocukların olumsuz davranışlarını konuşmaları.
Kardeşler arasındaki rekabet normal bir duygudur. Bu duygu cocuğu motive edici bir rol oynar.Ancak bazen cocukta duygusal yıkıma gidebilecek olculerde yaşanabilir. Kıskanclığın kalıcı olmaması ve normal duzeyde tutulması icin bazı onlemler alınmalıdır.
KARDEŞ KISKANCLIĞI İCİN ONERİLER
Anne-babanın kardeş dunyaya gelmeden, cocuklarını bu konuda hazırlamaları, doğum sonrası bebeğin bazı işlerini(beslenme, giyim, temizlik gibi) zorlamadan ve kontrollu bir şekilde cocukla birlikte yapmaları en uygun cozumdur. Araştırmalar ozellikle 5 yaşından kucuk cocukların gelecek kardeşten daha fazla etkilendiklerini ortaya koymuştur.
Anne- baba cocukların her birine aile icinde kendi yerini bulması ve almasına, kendi olmasına imkan vermelidir.
Belki de gecimsizliğin ardında “kendi yerimi istiyorum, bağımsız kişilik olarak kabul edilmek istiyorum” mesajı vardır.
Pek cok annenin “yalnızca benim yanımdayken kavga ediyorlar, dışarıda oynarken iyi geciniyorlar” şikayetlerinin kaynağı; “ beni kendim olarak farket!, ozel biri olduğumu, kimseye benzemediğimi kabul et!” cağrısıdır. Bir ailede iki ya da daha cok cocuk varsa en becerikli anne, her kişiliği ayrı ayrı geliştirebilen “anne”dir.
Cocuğa yeni gelen kardeşin daha cok ilgiye ihtiyacı olacağı, oysa kendisinin pek cok şeyi kendi başına yapabildiği gururu okşanarak anlatılmalıdır.
Yeni doğan kardeşin eve ilk getirilişinde cocuğa sevdiği bir oyuncak ya da hediye ile gelmesi sağlanabilir.
Cocuğun kucukken neler yaptığı, nasıl bir bebek olduğu olumlu yonleri hatırlatılarak anlatılmalıdır.
Kıskanclığı tahrik edici “pabucun dama atıldı” gibi sozlerden sakınılmalıdır.
Cocuğa ait olan eşyalar yeni kardeşe onun rızası olmadan ufaldı ya da kullanmıyor diye verilmemelidir.
Cocuklar arasında guzellik, cinsiyet, kuvvet, zeka acısından kıyaslama yapılmamalıdır.
Evde ve yakın cevrede bulunan kişilerin de (ozellikle buyukanne- buyuk baba) ayrıcalıklı davranmaları onlenmelidir.
Anne- baba kardeşler arası ilişkilerde olumsuzluk yaşandığı zaman; şikayet kabul etmemeli, hakem rolu oynamamalı, kardeşlerin cozumu kendi aralarında sağlamalarına fırsat vermelidir.
Anne-babalar, kardeşler arasında olumsuzluk yaşandığında sık sık uyarı yapmak yerine bu olaydan nasıl etkilendiklerini duygularını ifade ederek belirtmelidirler.Orneğin; “cabuk kesin şu kavgayı şimdi ikinizi de doveceğim!” yerine; “cocuklar, işten yeni geldim cok yorgunum. Birbirinizle yaptığınız kavga beni sinirlendiriyor ve başımı ağrıtıyor”gibi.
Uzm.Dr. Sevilay ZORLU
Psikiyatrist & Psikoterapist





[h=2]Antalya Psikiyatri uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]