menandros
ESKİ KOMEDYA

Bu tur İ.O. 486 yılında Dionysos adına duzenlenen şenliklerde filizlendi. Yunancada komodia,komos şarkısı anlamına gelir. Komos ise curcuna cumbuştur. Bir cok yerlerde,bağ bozumu şenliklerinde kaba gulduruler oynanırdı. Ayrıca sepetler icinde Dionysos’a adanacak kurbanlar taşınır ve uremeyi, bolluğu simgeleyen heykel buyukluğunde bir phallus gecit toreninde yer alırdı.
Komedya, Dionysos’a duzenlenen eğlence ve kutlama torenlerinden doğmuştur. Sicilya’da Aiskhylos’un cağdaşı olan Epikarmos ilk komedyaları yazmıştır.
2 kişi arasındaki konuşmalara dayanan “mimos ”gulduru turu Sicilya’da ortaya cıktı. Komedya insanların coşkun ve gulunc yanlarını dile getirirdi. Komedyada herşey bir karikatur anlayışı icinde ele alınır. Toplumsal , siyasal her turlu olaylar karikaturun cizgilerindeki ekonomi icinde verilirdi.
Komedya yazarı, herkesi ve herşeyi olaya alacak ozgurluğe sahipti. Taşlanması gerektiğine inandığı herşey onun hedefi olurdu.
Atina’da devlet, bu ozgurluğu kısıtlamak şoyle dursun bu oyunların oynanması icin odenek ayırırdı. Bunun icin de eski komedya turu, Atina demokrasisinin parlak donemlerinde olgunlaşmış, demokrasi duzeninin gerilemesi ile birlikte o da gerilemiştir.

KOMEDYALARIN YAPISI

Prologos: Oyunun genel goruntusunu ozetleyen bir sahne vardı, iki oyuncu arasında gecerdi;oyuncular burada oyun başlamadan onceki durumu ve olayların gececeği cevreyi seyirciye tanıtırlardı.
Parodos: Giriş şarkısını soyleyen koro oyun alanına cıkardı. Bu koro 24 kişiydi ve tiyatroya her iki yandan on ikişer kişiyle girerlerdi. Tragedya korosundan cok değişikti; giyinişleri abartılmış, gulunc ve hareketleri olağanustu ayrıca gurultuluydu. Koro oyun biten kadar sahnede kalırdı.
Agon: Bu sahnede, duşunceleri birbirine karşıt iki oyuncu birbiriyle tartışmaya girer, catışırlardı. Bu bolumun sonunda tartışmayı yuruten oyunculardan biri ustun cıkardı.
Parabasis: Oyuncular cıktıktan sonra koro seyircilere doğru ilerler ve onlarla konuşurdu. Bu bolumde yazar koro yoluyla seyirciler arasında oturan kişilerle atışırdı.
Eksodos: Komedyanın bitiş bolumuydu. Koro şarkısını soyler ve cekilirdi.

ORTA KOMEDYA

Grek komedyasının birinci evresi (eski komedya) ile ikinci evresini (orta komedya) birbirinden kesinlikle ayıran bir sınır yoktur. İ.O. 425 ile 330 tarihleri arasındaki sure icinde varolan orta komedya eserlerinde kişisel ve siyasal taşlama hemen hemen yok gibidir. Doğal olarak bu komedya turunde parabasis bolumu bulunmaz. Bu evredeki oyunlarda koro onemini yitirmiştir. Cunku devlet bu oyunlara artık koroyu besleyecek odeneği ayıramayacak duruma gelmiştir. Bu donemde tore komedyasına doğru bir yoneliş başlamıştır. Orta komedyanın en onemli yazarı Antifanes’tir. Kaba cizgili aşk konusunu komedyaya getirmiş olmakla tanınır. Diğer bir onemli yazarı da Aleksis’tir.

YENİ KOMEDYA VE MENANDROS

Yeni Komedya; Buyuk İskender zamanında ,aşağı yukarı İ.O. 330 tarihlerinde ortaya cıktı ve Makedonyalıların Yunanistan uzerindeki egemenliği boyunca surdu.
Bu komedya ile eski komedyada gorulen grotesk giysiler kayboldu. Eski komedyanın karikatur tipleri ve mitolojik kişileri de yok oldu.
O donemde kullanılan gunluk giysiler oyunlarda kullanıldı. Cok seyrek olarak bazı maskeler kullanıldı, ancak genellikle maskeler de gercekci bir gorunuş aldı.
Atina’nın siyasi durumu oyun yazarlarını ortalama vatandaşın gunluk sorunlarına, kişisel dertleşmelerine itti. Yoneticileri taşlamak, siyasal alanda herhangi bir duşunceyi ileri surmek olanaksızdı. Para ve aşk başlıca temalar oluverdi. Aile yaşamı yazarların uzerlerinde durdukları bir konu durumuna geldi.
Yeni Komedyanın yazarları icinde en belli başlıcaları Filemon,Difilos,Poseidippos, Apollodoros ve ozellikle Menandros’tu.

MENANDROS – İ.O. 342-292 Gozlemi ve oyun kişilerini yaratmadaki ustalığı ile ovulen Menandros yuzun uzerinde oyun yazmış, sekiz oyunuyla komedyada buyuk odulu kazanmıştır.
Toplum hayatı ve kultur konularıyla ilgilenmiştir. Yaşadığı şehrin insanları onu cekiyordu, bu insanları o, buyuk bir dikkatle inceledi ve oyunlarına getirdi.
Komedyaları gercekci idi. Mizahı burjuva seyircisinin gulumsemesi icindi. Euripides’ten etkilenmişti. İki onemli noktada onun etkisinde kaldı. Bunlardan biri, koronun geri duzeye atılıp kişileştirmeye verilen onemdi, boylece insan ve insan ilişkileri uzerinde duşunceyi getiren etkili bir tartışma ortamı yaratabiliyordu. İkincisi, Euripides’in insan ustu kahramanlar yerine gercek insanı; olağanustu ve ulkucu duşunceler yerine olağan ve yararlı duşunceleri, aşırı duygulu tragedyalar yerine, duşunceyi on plana lana dramı secmesi, ondan sonra bir cok yazarı etkilemiştir.

Menandros oyunlarını, Aristophanes’le karşılaştırdığımızda 4 onemli fark ortaya cıkar.
1. Eski komedyada izlenen parabasis bolumu tamamen ortadan kalktı.
2. Koronun gorevi hemen hemen yok oldu.
3. Konuşma orgusu yine manzum olmakla beraber araya curcunabazların şarkıları ve dansları eklendi.
4. Euripides’in başlattığı prologs ( on oyun) ya ilk başa ya da 1. sahneden sonra kullanılmak uzere komedyaya sokuldu.
Herşeyden cok kadın ile erkek arasındaki aşk temasını işledi. Oyunlarında, para ve saygıdeğerlilik mutlu son icin yeterli şartlardı. Yeni komedyanın ahlakcı olduğu soylenemez. ESERLERİNDEN BAZILARI:
Kahraman,Adamcıl, Samoslu Kız Kırık Saclı Kız, Yargı