KararsızlıkYetişkin olmak karar almak ve bu kararların sonuclarına katlanmak hatta bedelini odemektir; yetişkinleri cocuklardan ayıran en onemli şeydir. Kararsızlık: bireyi etkileyen coğunlukla karşıt; duygu, duşunce,durum,kişiler ya da istekler arsında secim yapabilmegucluğudur.
Kararsızlık ise hem doğuştan getirilen bir eğilim hem de bir oğrenmedir. Donem donem yaşanması normaldir, ozellikle de soz konusu hayatı ve geleceği etkileyecek bir konuysa. Ancak surekli kararsız kalma zamanla bir alışkanlığa donuşur. Kararsızlığa alışmak kolaydır Cunku kararsızlık beraberinde bir konformizmi de getirir ve bedel odemeyi geciktir. Karasızlık yaşantınıza bir kara bulut gibi cokebilir. Eğer sık sık kararsız kalıyorsanız yaşamınızda yolunda gitmeyen bişeyler var demektir. Kararsızlığın artık kronik bir rahatsızlık halini almasına “abulia” denir. Bu noktada artık karasızlık gundelik yaşamı aşarak bir yaşam tarzı haline gelir ve kişi en basit şeylerin kararını bile veremez.
Kararsız kalmak korkularımızla yuzleşememektir. Psikolojinin sağlıklı insan modeline gore insan surekli kararsız kalmaz. Yaşadıklarının sorumluluğunu ustlenmeye hazırdır. Vereceği karar hatalı da olsa sonuclarını yaşar ve gorur, en onemlisi de bunlardan ders alır. Surekli karszı olan kişilerin beyin şemaları yanlış bilgi uretir. Beyin şemaları yaşamımızı bicimlendiren bakış acımızdaki her şeyin tayin edicisidirler. Bu kişilerin şemaları “hatalı olanı secme”,”hatalıyı secersen kendini affetme”, “hatalıyı secersen yalnız kalırsın” gibi bir suru yanlış mesajla doludur.
Cocuklar en cok anneyle zaman gecirdikleri icin onu model alırlar. Kararsız annelerin cocuklarının da ileriki yaşamlarında kararsız kimseler oldukları bilinmektedir. Kararsız kişilerin obsesyonları da fazladır. Coğunlukla obsesif kompulsif bozukluğu sahip olanlarda kararsızlık, başat bir ozelliktir. Depresyonda da kararsızlık artabilir bazen de surekli kararsız kalma depresyona sokabilir. Bazı ameliyatlardan sonra, felc ve beyin kanamalarında, bunamalarda ve beyin hasarlarında kararsızlık halinin arttığı bildirilmiştir.
Karasız kişilerin cocukluklarına bakıldıklarında ya tutumlarında kararlı olmayan ebveynler ya da onay ihtiyacının hic doyurulmamış olması vardır. bazı ailelerde anneler once doverler sonra da cocuğa sarılıp ağlarlar. bu kararsız ve yanlış bir tutumdur. Cocuk annesinin duygularındaki kararsızlığı gorur ve oğrenir. Bazı ailelerde cocuğun yaptığı hicbir şeye onem verilmez. Bir kere bile olumlu geri bildirim duymamış olan cocuk hep nerede yanlış nerede doğru yaptığını duşunur ve karar veremez. Yine bazı aileler “sen cocuksun şunu yapma bunu deme” diyerek cocuğun ozguvenini kırarlar ve cocuk onay alamamaktan korktuğu icin karar almaz. Bazen de ebeveynlerin cok baskın olmaları cocukta katı bir superego yani Ustbenlik(kuralcılık,millet ne der diye yaşamak vs.) gelişimine yol acar. Ustbenlik kişiyi hata yapmaması adına zorladıkca, kişi karasız kalır.
İnsanlar neden kararsız kalırlar
Ozguven eksikliği
Gelecekten korkma
Bedel odemekten korkma
Sorumluk taşımak istememe
Hayır diyememe
Başkaları ne der korkusu
Boyle yetişmiş olmaları
Oğrenmiş olanlar
Kararsızlık iş ve okul yaşamında da kotu sonuclar doğurur. Kararsız kişi genelde yeniliklerden korkar. Orneğin işini bir turlu değiştiremez. Daha iyi bir iş bulsa bile karasız kalır. Okulda kararsız olan oğrenci bilse de bildiğini gosteremez. Bu kişiler genelde silik kalırlar.
Karasızlık insanda bir ceşit ruhsal engelleme durumudur. Karar vermek ne kadar gucleşirse, bireydeki anksiyete ve gerilimde o kadar artar. Sonunda bu gerilim ve anksiyete sağlıklı goruş acısını bulandırıp yanlış kararlara sebep olabilir. Kişi yanlışı secmemek uğruna karasız kalmasına rağmen karasızlık oyle bir boyuta getirir ki doğru değerlendirme yeteneği kaybolur ve en yanlışı secer.
Karasızlığa en fazla neden olan bazı durumlar
Yaklaşma-Yaklaşma catışması (+, +) : Aynı anda, aynı şiddette istenen iki gududen bir tanesini secememenin verdiği kararsızlık halidir. Hem elbise hem etek almak isteyipte sadece birine parası yeten kişinin elbise y ada etekten şeyden birini bırakmak zorunda olması ya da iki renk arasında kararsız kalma yaklaşma-yaklaşma catışmasına ornektir.
Yaklaşma-Kacınma catışması (+, -) : Hem hoşa giden hem gitmeyen olay bir arada yaşanır. Orneğin evlenmek isteyen bir erkeğin , evliliğin getireceği sorumluluklardan korkması ; abur cubur yemek isteyen kişinin şişmanlıktan korkması, yaklaşma-kacınma catışmasına ornek olarak verilebilir.
Kacınma-Kacınma catışması (-, -) : Aynı anda iki istenmeyen durumdan bir tanesini secmek zorunda kalan kişinin yaşadığı kararsızlık halidir.kısacası iki kotuden birini secmektir. Ne okumak ne da calışmak isteyen kişini durumu ornek verilebilir. Yine dilimizde “kırk satır mı kırk katır mı” deyişi de kacınma kacınma catışmasına ornektir.
Neler yapabilirsiniz
Yine her şeyin temeli kendini sevmekle başlıyor. Kendinizi sevin. Kendinizi sevdikce kararlarınızı sevmeniz de kolaylaşır.
Bir yetişkin olduğunuzu ve bunun anlamının sayısız kere karar vermek olduğunu hatırlayın
Kotu ve yanlış kararlarınızı değil sizi o kararlara almayı iten sebepleri duşunun. Bunların kacında gercekten sizin payınız kacında başkalarının kacında da hem sizin hem başkalarının payı vardı, bir muhasebe yapın
Karar verirken cok zorlanıyorsanız bir kağıda o olay,durum,kişi ya da neyse; artılarını ve eksilerini yazın. Listeniz size yardımcı olacaktır.
Hatalı kararlarınızdan ders almayı oğrenin. Kotu kararlar kadar kararsızlıklarınızın da size neler kaybettirdiğini unutmayın.
Şu da bir ana kuraldır ki; neyin kotu karar neyin iyi karar olduğu cok hassas bir cizgidedir ve ummadığınız zamanda durumlar değişebilir. O nedenle bazen kotu kararlarınızı da sevin
Psikolojik destek almaktan cekinmeyin
Cocuklara kucuk yaşlardan itibaren secim yapmaya alıştırın. Bazen yanlışı secmesine ve yaşayarak oğrenmesine fırsat tanıyın. Verdiği kararların sorumluluğu ustlenmesi gerektiği deneyimlerle oğrenmelidir.
Son soz; bir parca karasızlık, bazen iyidir. Karasız kalmayan kişi yok gibidir onemli olan dozajıdır. Bazı durumlarda beklemek, sakinleşmek daha doğrudur. Hayatımız adına onemli bir kararı cok kolay veremeyebiliriz ama bir meyva icin bile kararsız kalıyorsak,saatlerce duşunuyorsak işte orda bir sorun teşkil ediyor demektir karasızlık.
Zaman gozlerimizin onundeki cam sileceğidir. Fazla yağmur ıslatsa da o gide gele camlarımızı temizler. Acele karar vermeyin ama karasız da kalmayın. Yaptığınız şeyler icin duyduğunuz pişmanlık zamanla gecebilir ama yapmadığınız şeyler icin duyduğunuz pişmanlık hic gecmez. Bol kararlı gunler dilerim…..




[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]