Karar anının rastlantısallığıYaşamınızın kontrolu kimde?
Yaşamınıza yon verirken iplerin ne kadarını kendi elinizde hissediyorsunuz?
Pek coğunuzun yaşamımın kontrolu benim elimde değil, kaderime razı oluyorum dediğini duyar gibiyim. Elbette haklı tarafları var bu soylemin. Yeryuzunde gidişatımızı belirleyen bazı kontrol dışı etmenler olduğu doğru iklim, doğa olayları, sağlık sorunları, genetik ozelliklerimiz gibi. Ote yandan ise pek cok etmen aslında tamamen kendi kontrolumuz altında. Kendi hayat senaryolarımızı kendimiz yazıyoruz. Senaryonun şimdiki sahnesinde neyi secip neyi secmediğimiz belirliyor bir sonraki sahneyi.
Yaşamımızın ilk yıllarından itibaren farkında olarak ya da olmaksızın surekli secimler yapıyoruz. Cocukluk yıllarımızda bile her ne kadar anne babamızın kontrolu uzerimizde olsa da, bilerek ya da bilmeden, icgudusel ya da bilincli kendi secimlerimizi yapıyoruz. Sut icmeyi ya da icmemeyi, uykuya peluş ayıcıkla ya da bez bebekle dalmayı, pembe pantolonu değil mavi eteği giymeyi farkında olmasak da kendimiz seciyoruz. Giderek secimlerimiz hayatımızın gidişatını daha fazla etkileyecek secimler haline gelmeye başlıyor. Okuldaki ilk arkadaşımız, mahalledeki oyun arkadaşlarımız, kalbimizi carptıran ilk cocukluk aşkımız tumuyle bizim secimlerimizin birer urunu, ve elbette bu kişilerle yaşadığımız ilişkiler ve deneyimler de ozenle oluşturduğumuz benliğimizin ilk onculleri.
Kim olduğumuzu akranlarımız arasından sectiğimiz en yakın arkadaşlarımıza gore tanımlayarak buyuyoruz. Kimi ozelliklerini secip kendimize mal ediyoruz arkadaşımızın, kimi ozelliklerini ise reddedip kendimizi ondan ayrıştıran yanlarımızı koruyoruz. Ergenlikte zirveye ulaşan bu akranla ozdeşim, benzer giyim tarzları, benzer ilgi alanları, benzer konuşma tarzı ve mimikler gibi kimliğimizi oluşturan en ince ayrıntılara kadar varıyor.
Yaşamımız boyunca her an secimlerle burun buruna kalıyoruz. En dikkat cekmeyecek secimlerimiz bazen yaşamımızdaki en beklenmedik sonucları ekliyor hayat senaryomuza. Diyelim ki bir on dakika daha uyumayı ya da evden daha gec cıkmayı seciyoruz, A otobusune değil B otobusune biniyoruz ya da hic istemediğimiz bir toplantıya bir uğrayayım diyoruz ve hayatımızın akışı değişiyor. Aradaki bağıntıyı bilmek de gerekmiyor hatta, hangi secimin hangi sonuca ulaştığını ilk bakışta kestirmek cok zor.
Yaşayıp giderken hayatı, herşeyin hoş bir rastlantılar zinciri olduğunu da duşunebilirsiniz, kader olduğunu da... Aslolan ise secimlerimizdir. Asıl rastlantı, sectiklerimizi secme anında olandır.
Karar almak icin uzun zamana yayılmış bir duşunme ve olgunlaştırma sureci gereklidir genellikle. Vereceğimiz karar rastlantılara bırakılmayacak kadar onemlidir bizim icin. Bence karar vermek karar almaktan farklı bir eylemdir. Karar alırken fikirler belli bir surecte olgunlaştırılır, ancak son karar o tek karar anında verilir. İşte rastlantılar sadece o karar verme anında soz konusu olabilir. Aylarca duşunup karar aldığınız bir konuda son anda fikir değiştirip aksi yonde karar verdiğiniz olmuştur sizin de. İşte bazen o tek anlık karar, yaşamın icerisinde biryerlerdeki o minik rastlantı sizi şimdiki siz yapandır.
Ote yandan o son andaki secimler rastlantılardan cok bilincdışı sureclerin etkisiyle veriliyor da olabilir. Dil surcmeleri nasıl ki bilincdışımızın bize farkettirmeden bilince acılan delikleriyse, belki bu anlık rastlantılar da bilincdışının kendini farkettirme gayretidir.
Belki de onun icindir kararlarınızda yureğinizin sesine kulak vermenizin ya da ilk aklınıza gelenin doğru olduğunun soylenegelmesi.
Karar alırken olgunlaştırma sureci ne uzunlukta olursa olsun, kararınızı verirken bu rastlantılar ya da bilincdışınız size oyunlar oynuyor olursa olsun ve bu karar anı secimleri sizi hangi sonlara olaştırırsa ulaştırsın, engellemeyin kendinizi. Secmek, secerken diğer seceneklerden ayrılabilmek olgunluktur. Karar vermek cesarettir. Tum bunlardan onemlisi, secimlerimiz ve kararlarımızın sorumluluğunu alıp, sonuclardan bir başkasını, kotu kaderi, kor talihi ya da kara kedicikleri sorumlu tutmamaktır.
Hepinize karar anlarında tatlı rastlantılar diliyorum.
Goruşmek uzere.



[h=2]İstanbul Psikiyatri uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]