Karabasan Nedir?

Cocuklarda Karabasan:

Karabasan gece yarısı uyku esnasında yaşanan bir gerilim sonucunda aniden uyanma gibi fiziksel sonuclara neden olan bir durumdur. Karabasan yaşayan bir cocuk cığlık atabilir, kacmaya calışabilir ve yerinden kalmak isteyebilir. Hissedilen korku ve panik birkac dakika surebilir. Bu durumlarda cocuğunuzu yatıştırmanız ve teskin etmeniz gerekmektedir. Karabasan goren bir cocuk sabah uyandığında gece yaşadıklarını hatırlamaz. Tıpkı uyurgezerlik gibi karabasan da cocuklar arasında sıklıkla gorulur ve ergenlik cağında bile devam edebilir. Cocuğunuz istediği halde yataktan kalkamaz, bir guc tarafından hareketlerinin engellendiğini hisseder, kıpırdayamaz ya da konuşamaz, bağırmaya calıştığı halde sesi tum cabalamalarına rağmen cıkmaz. Bu sure zarfında ceşitli halusinasyonlar gorulebilir. Karabasan genellikle 4-12 yaşları arasında gorulmeye başlanır ve uykunun en derin olduğu anda hissedilir.

Bazı cocuklar ayda 1-2 kere karabasan gorur. Bazı cocuklar ise bu durumu daha sık yaşar ve korkudan kendilerine ya da cevrelerine zarar verir. Bu cocuklar yaptıkları şeylerin farkında bile değildir. Ergenlik cağında yaşanan uyurgezerlik durumu karabasana eşlik edebilir. Bazı cocuklar evin etrafında koşmaya başlayabilir, uzun bir sure konuşmak istemeyebilir. Uyandıklarında kafaları karışmış ve ne yapacaklarını şaşırmış gibi gorunen bu cocuklar, tekrar uykuya dalar. Sabah uyandıklarında ise hicbir şey hatırlamazlar.

Karabasan genellikle sinir krizi olarak duşunulmektedir. Bazı cocuklar gerilim filmi izledikten sonra ya da korkunc bir hikÂye dinledikten sonra karabasan gorur.Bazı cocuklar ise daha onceden yaşadıkları ve kokleşmiş hale geleri korkuları nedeniyle karabasan gorur.

Her iki durumda da anne ve babaların yapabileceği en onemli şey sakin olmak ve cocuğu rahatlatmaktır. Cocuğunuzun yaşadığı gerilime ya da strese neden olan durumun kaynağına inin.

Cocuğunuzun karabasan gorme sıklığı artmışsa, mutlaka doğal sağlık uzmanınıza başvurun. Doğal sağlık uzmanları cocuğunuzun ruhsal, duygusal ve fiziksel dunyasına girerek sorunlarını cozmeye calışır. Uyku bozuklukları başlığı altında sizlere tavsiye ettiğimiz tedaviler cocuğunuzu yatıştırıp sakinleştireceğinden, bu tedavileri ozenle uygulamanız gerekmektedir. Cocuğunuzla sohbet etmeye calışın, endişelerini ve korkularını gidermek icin elinizden geleni yapın. Cocuğunuz, cevresinde oyuncak, televizyon ve arkadaş gibi dikkatini dağıtan dış etkenler olmadığında, sizinle daha rahat konuşur. Bu nedenle cocuğunuzla başbaşa konuşmaya calışın. Onu dikkatle dinleyin ve sorunlarına cozumler uretmeye calışın. Cocuğunuz yatmadan once moralini bozacak herhangi bir davranıştan, hikÂyeden, filmden ve oyundan kacının.

Cocuğunuz uyanmadan hemen once karabasan goruyorsa, kendisini normal uyanma saatinden 15 dakika once uyandırmanız tavsiye edilmektedir. Bu şekilde cocuğunuzu rahatlatabilir ve tekrar uykuya dalmasını sağlayabilirsiniz. Cocuğunuzu karabasan gorduğu saatlerde uyandırarak rahatlatırsanız, yaşadığı olumsuzluğun tekrar etmesini onleyebilirsiniz. Bu şekilde yaşadığı kısır donguyu de kırarak karabasanı onlemiş olursunuz

Karabasan Nedir?

Karabasan, Uyku felcidir. Derin uyku ve uyku uyuşukluğunun anormal bir şeklidir. İnsanlar, ruya gordukleri REM uykusu sırasında, goz ve solunum kasları dışında tamamen fizyolojik bir felc durumundadırlar. Hicbir kasları calışmaz. Hasta, birkac dakika hareket edemez. Umûmiyetle uykuya dalarken veya uykudan kalkarken bu uykulu hÂli ile birtakım sesler duyduğunu veya şekiller gorduğunu sanır. Kestirme yaparken veya uykuya başlarken… Bu durum, başka sebeplerle de ortaya cıkabilir. Ses duyma ve şekil gormeler, aynı anda olabilir.

Boyle olmasaydı, biz ruyalarımızı oynar hale gelirdik. Ruyamızda ne yapıyorsak, yatakta da onu yapmaya başlardık. Bazen ruyadan uyandığımızda beynimiz uyanık ve etrafın farkında olduğumuz halde, hareket edemez, ses cıkaramaz ve goğsumuzun uzerinde bir ağırlık varmış gibi hissederiz.

Bunu herkes, hayatının bir doneminde en az bir kez yaşamıştır. Korku verici bir durumdur. Ama saniyeler icinde kendiliğinden duzelir. Karabasanın olma nedeni; uykudan uyanmamıza rağmen REM uykusundaki fizyolojik felc halinin, uyanır uyanmaz cozulmemesine bağlıdır. Cok basit acıklamak gerekirse, “Uykudan uyandığın anda beyin uyanıyor; ama vucut uyanmıyor…” İkisi arasında bir bağlantı vardır. Vucut, bu sinyali alıp gercekleştiremiyor hemen. Bu, genelde stresten, yorgunluktan vs. olarak acıklanıyor.
Fizyolojik olarak, REM atonia olarak da bilinen, REM uykusu sırasında oluşan normal felc ile yakından ilgilidir. Buna gore bazı bilim adamları ve fizikciler bunun uyku dongusunun “doğal” bir etkisi olduğuna inanır. Uyku felci, beyin REM durumundan tamamen uyanık duruma gecse de, beden felcinin devam etmesi durumunda oluşur. Bu durum, kişinin bilincinin tamamen acık olmasına rağmen hareket edememesine sebep olur. Ayrıca bu durum ile birlikte hypnagogic halusinasyonlar olabilir.

Ruyada gorduğumuz aktivitelerin fizyolojik etkisi, tıpkı gunluk hayatta acık bilincle yaşadıklarımızın aynısıdır. Ruyamızda, koşmak, şarkı soylemek, kacmak aktivitelerinde bulunuyorsak beyinden kaslara bu fonksiyonlar icin emirler gider. REM uykusu sırasında oluşan bu hareket emirlerini “Locus Coeruleus” noktası durdurur. Bu nedenle, kişi, hareket etmek istediği halde hareket edemez. Uyku esnasında kişileri korumaya yonelik oluşmuş bu guvenlik sistemi, ozellikle heyecanlı ruyalarda kişiye felc olmuşluk duygusu verir. İnsan, ruyasında da kacmak istediği halde kacamadığı, koşmak istediği halde koşamadığı ruyalar gorur. Bu felc olmuşluk hissi, korkunc ruyalarda kabusa donuşur ve abartılı korku tepkileri (hızlı kalp carpıntısı, ter icinde kalmak, ağız kuruluğu vb.) hissederek uyanan kabus sahipleri KARABASAN sanrısı ile kalkarlar.

Coğu zaman, uyku felcine uğraya kişi tarafından, bunun bir ruya sebebiyle oluştuğuna inanılır. Bu yuzden, insanların hareket etmek istese de hareket edemediği ruya sayısı bu kadar fazladır. Uyku felcinin sebep olduğu halisunasyonlar bazen durumun normal bir ruya olarak algılanmasına, bazen de oda icerisinde hayali şeyler gorulmesine sebep olur

Karabasanın, insanın uyanışı esnasında fiziksel, eterik ve astral bedeninin aynı zamanda bir araya gelmediklerini ve birinin dışarıdayken (tam olarak bedene girmemiş halde) diğerinin bedene donmuş olduğunu biliyorum. Odayı hisseder, gorursunuz, hatta dokunduğunuzu da hissedersiniz, yatakta olduğunuzu da… Fakat bağırsanız sesiniz cıkmaz,cunku astral bedeninizle bağırıyorsunuz, fiziksel bedeninize aynı uyarıyı gonderemiyorsunuz. Aynı şekilde bu sebepten oturu fiziksel bedeninizi hareket ettiremezsiniz.

Karabasanın iki temel nedeni var:
1. Kan dolaşımındaki duzensizlikler.
2. Psikolojik gerginlikler.

Eski bir Avrupa şampiyonu gureşci, bu durumun sebebini şoyle acıklıyor: “İnsanın gece yatış pozisyonu onemli. Sırtustu yatarsan, vucuttaki kan dolaşımı cok kısa suren bir an, ayni seviyede kalır veya durur. Bu anda vucut, bahsedilen sıkıntıları yaşar. Ama sen bu durumdayken, ufak bir hareket yapsan -bir parmak bile oynatsan mesela- kan, yeniden vucutta dolaşmaya başlar ve sıkıntı dağılır.”

Bu anlattığımız olayın bilimsel adı, “Rapid Eye Movement”tir (REM). İnsanın uykusu, birkac evreden oluşur. REM doneminde, hızlı goz hareketleri vardır ve beyin aktivasyonu durur. Ama bazı insanlarda beyin aktivasyonu, zaman zaman ya da surekli durmaz. Vucudu kontrol edemezsiniz; ama bilincli ya da bilincsiz cevreyi gorebilirsiniz. Bu korkutucu bir durum. Cocukluktan beri “karabasan, karabasan” diye anlatılan hikÂyeler, bilincaltında daha da buyuk korkular yaratıyor. Bir daha yaşarsanız, bilinciniz yerinizde ise bu bir sağlık problemi ve uyanmalıyım diye duşunun ve odaklanın. Uyanacaksınız.

Karabasan’ın Belirtileri

Uyku felcinin başlıca belirtisi uyanma oncesi veya uyuma oncesi gorulen kısmı veya gecici iskelet kası felcidir. Diğer bir deyişle, bir kişinin uykuya dalarken veya uyanırken hareket edememesi veya konuşamaması hissidir. Uyku felci ile birlikte hypnagogic halisunasyonlar olabilir. Bu halisunasyonlar işitsel, dokunsal ve/veya gorsel olabilir. Uyku felci kişi tekrar REM uykusuna donmeden once veya tamamen uyanmadan once birkac saniye veya birkac dakika surebilir. Cok uc durumlarda, 4-5 saat surduğu de bilinmektedir:

1. Uyumaya başladıktan birkac saat sonra cığlık atmaya ve ağlamaya başlayabilirsiniz.
2. Kalbiniz carpıntınız ve soluk alıp vermeniz sıklaşır.
3. İnsanlar sizi gorduklerinde rahat olmadığınızı fark ederler.
4. Ruyayı kesinlikle hatırlamazsınız.
5. Başkaları size bahsetmedikce olayı hic hatırlayamazsınız.

Karabasan’ın Olası Sebepleri

Uyku felci, ruya goren bir kişinin ruyasında yaptığı hareketleri aynen yapmasını engellemek icin REM uykusu suresince oluşur. Uyku felcinin fizyolojisi hakkında cok az şey bilinir. Bununla birlikte, uyku felcinin beynin pons bolgesindeki motor noronların post-sinaptik inhibisyonu ile bağlantılı olduğu onerilmektedir. Ozellikle, duşuk seviye melatonin kasların uyarılmasını engelleyecek şekilde sinirlerdeki depolarizasyon akımı durdurabilir, ve ruyada yaşanan fiilin gercekte yaşanmamasını sağlayabilir (mesela, ruyasında koştuğunu goren bir kişinin gercekte koşmasını engellemek gibi).
Ayrıca, bu duzensizliği yaşayanlar ve narkolepsiden muzdarip olanlar arasında belirgin bir ilişki vardır. Fakat değişik calışmalar, coğu insanın hayatlarında en az bir kez uyku felci yaşadığını gostermektedir.

Bazıları, değişik faktorlerin uyku felci ve halusinasyonların yaşanma olasılığını arttırdığını rapor etmişlerdir. Bunlar:
1. Sırt ustu yatmak
2. Duzensiz uyuma saatleri; şekerlemeler, cok veya az uyumak
3. Fazla stres
4. Ani cevre/yaşam tarzı değişiklikleri
5. Olaydan hemen once gorulen berrak ruya. Ayrıca berrak ruya durumuna girebilmek icin kullanılan bilincli induksiyon yaygın bir yontemdir. WILD olarak da bilinir.
6. Yapay uyku yardımcıları ve antihistaminikler.

[h=2]Eskişehir Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]