ilkel toplumlar ilkel kabilelerde evlilik kabilelerde cinsellik
Antropologların basit kulturel oluşumları ‘ilkel’ olarak adlandırmaları, o toplumları kucuk duşurmek amacı taşımaz.’İlkel’ kelimesi,incelenen toplumun sosyo-ekonomik yapısının niteliği ile ilgilidir.Uretim sureclerinde ve yaşam ortamında basit teknoloji kullanan,nufusu az,kan bağlarına dayalı,eşitlikci ve kurumsal olarak uzmanlaşmamış kulturler icin kullanılır.İnsanlık tarihinin cok buyuk bir bolumu ilkel kulturlerin tarihidir.Tarihte o kadar uzun sayılmayacak bir sure oncesine kadar,yani yaklaşık beşyuz yıl oncesine kadar Afrika,Kuzey Avrasya,Avustralya,Pasifik Adaları ve Amerika’da yayılmış haldeydiler.
Ama 5.000 yıl oncesine gidilirse ilkel kabilelerin butun dunyada bulunduğunu goruruz.Uygarlık oluşmaya başladıkca kabile kulturu daha karmaşık orgutlenmelere girişti.Boylece etnik gruplara donuşum başladı Ancak bu gibi gelişmeler dunya geneli goz onune alındığında cok sınırlı bolgeleri kapsıyordu.Orneğin Romalılar Breton kabilelerinin bolgelerine girdikce onları Romalılaştırıyorlardı.
*
İlkel toplumlarda başlıca ekonomik uğraş yabani yiyecek toplamak,balıkcılık,tarım ve hayvancılık olup amac besin sağlamaktır.Erkek ve kadınların yaptıkları işler birbirinden farklıdır.Yani sosyal işbolumu aile icinde cinsiyete dayalı olarak gercekleşir.İlkel toplumların yaşamın cetin koşulları karşısında edindikleri bazı ozellikler vardır.Orneğin her aile,kendi başına yaşamını surdurmesi icin gerekli ustalığa,araclara ve kaynaklara sahiptir.Bazı işler icin diğer ailelerle işbirliğine gidilir,ama bu yeteneklerin ve aracların varlığı şarttır.
Topluluk sayısı birkac yuz kişiden oluşur.Ancak işbirliği gerektiren ekonomik faaliyetlerin surdurulmesi icin en az 30-40 kişiye gereksinim duyulacağı icin bu sayı ilkel toplum icin alt sınırdır.Ust sınır sayısının miktarını belirleyen en onemli etken yiyecek miktarıdır.Gene de bu tarz bir orgutlenmede birtakım baskı ve gerilimler er-gec oluşacağı icin ust sınırın cok fazla olması beklenemez.Bu sebeple barış icinde yaşamayı zorlayacak kadar genişleyen ilkel toplum,zorunlu olarak ikiye bolunur.
*
İlkel yoplumlar,aile kulturleridir.Ana,baba ve cocukların oluşturduğu cekirdek aile,daha buyuk birim olan iki veya uc kuşaklı ailenin bir parcasıdır.Orneğin cocukları kriter olarak ele alırsak,buyuk anneler,buyuk babalar,amcalar,teyzeler gibi bir kuşak birliği vardır.Bu durumda aile dışındaki toplumsal ilişkiler kan bağı sınırları icinde kalır.Zira toplumun tumu goz onunde tutulursa sonucta herkes birbiri ile akrabadır.Zaten bu tip toplumlar bir akraba toplamı olarak algılanır.
İlkel toplumlarda torensel eylemler cok onemlidir.Doğum,ergenlik,evlilik ve olum gibi olaylar bireysel yaşamın donum noktaları olduğu kadar sosyo-ekonomik yaşamdaki rolleri de belirler.Her kulturde toplumsal ayırımlar vardır.En başta, erkeklerin toplumdaki yeri kadınlardan daha ayrıcalıklıdır.Yaşlıların genclerden daha ustun olduğu kabul edilir.Başarılı bir avcı veya calışkan bir uretici toplumda saygı gorur.Ancak ekonomik faaliyeti oluşturan uretim veya avcılık-toplayıcılık eylemi icin yeterli insan sayısı vazgecilemez onemdedir.
*
İlkel toplumların temelinin aile olması,basit orgutlenme bicimine uygun bir cozumdur.Ekonomik yaşamın olduğu gibi daha geniş olan akrabalık gruplarının da merkezi olması ona toplumsal,siyasal ve torensel gorevler yukler.İlkel kulturlerin tanımında uzmanlaşma olmayan kurumlardan oluştuğu soylense de,butun kulturlerin fiziksel cevreye uyum sağlarken bir miktar uzmanlık kazanmaları gerektiği goz onunde tutulur.Sahip olunan teknolojik seviye cok duşuk olduğu icin fiziksel cevrenin sert koşulları ile başa cıkmak,ancak uyum sağlama ile kazanılan uzmanlıktır.Toplum birkac tane bazen de tek bir kaynağa bağimlıdır.Orneğin Sibiryalılar icin ren geyiği,Kuzey batı Amerika kıyısı yerlileri icin som balığı veya Amazon’daki kabileler icin manyok koku tek kaynaktır.
Her ne kadar cevredeki fiziksel değişme toplumu etkilese de bireyler arasındaki uzmanlaşma gene de sınırlıdır.Toplumu değişikliğe goturen en onemli etken,komşu toplumlarla kurulan yeni ilişkilerdir.
*
Tarımsal uretime geciş ileriki yıllarda daha da geniş caplı değişikliği doğurdu.Tarım toplumları,avcı ve toplayıcı toplumlardan hem daha kalabalık hem de daha gucludur.Uretimim hem niceliği hem de niteliği değiştiği icin doğadan daha fazla yarar sağlanır.Boylece yayılma başlar,bu aşamaya gelememiş olan diğer avcı ve toplayıcı kabileler col,tundra ve kutup gibi daha olumsuz bolgelere surulur.
16.yuzyılda Batı kulturlerinin yayılmaya başlaması, ilkel toplumlar icin sonun başlangıcı oldu.Avrupalılar topraklarına el koydukca ya goc ettiler ya hastalık veya silahla yok edildiler.Geriye kalmayı başaranlar şartları iyi olmayan alanlarda yaşamak zorunda kaldılar.Avrupalıların eline duşenler hayatta kalmışlarsa tarım alanlarında veya madenlerde calıştırıldılar.
*
Gunumuzde ilkel yaşamlarını surduren sayılı toplumlar bazen ilginc etkilenmeler altında kalmışlardır.Kuzey Amerika Eskimolarının bazılarına motorlu kızak verilince onların av bolgelerine ulaşmaları kolaylaşmış oldu.Boylece kopekli kızak sahipleri ile bunların arasında zenginlik-yoksulluk ayırımı doğmuş oldu.Boyle bir durum ilkel kabile kulturunde cok ender rastlanan bir olaydır.
Pueblo yerlileri Amerika’nın guney batısında tarım yapan toplumdu.Uzun sure İspanyolların egemenliğinde kalmalarına karşın geleneklerini surdurduler,şeflik gibi hiyerarşik yapıya gecmediler.
Avustralya yerlileri devletin resmi kaynaştırma politikasına karşın medeni toplum dışındaki yaşamlarını surdurmuşlerdir.Sayıları oldukca azalmasına rağmen beyaz yayılmacılığı surdukce kıtanın kurak ic bolgelerinde kulturlerine bağlı kalarak varlıklarını devam ettirdiler.
Afrika’da hala yaşamlarını surduren ilkel kabileler vardır.Ancak dunyanın her tarafında gunumuz teknolojisi etkisini arttırdıkca bu tip toplumlar artık turistik birimler haline donuşmektedirler.