Kanserin patolojik erken tanısında onemli organımız: meme"Meme Kanseri"
Meme kanseri, pek cok ulkede olduğu gibi, ulkemizde de, kadınlarda sık gorulen kanserlerden biridir. Kadınlarda kanser nedeniyle olan olumlerin onemli bir kısmının da nedeni meme kanseridir.
Amerika Birleşik Devletlerinde yapılan istatistiklere gore, 1994 yılında, Amerika'da 46 bin kadının bu kanser nedeniyle olduğu bildirilmektedir. Her sekiz-on kadından birinde meme kanseri goruleceği ve bunların da yaklaşık ucte birinin meme kanserinden oleceği hesaplanmaktadır. Ulkemiz icin gorulme sıklığının biraz daha duşuk olduğu tahmin edilmektedir.
Erken tanı
Meme kanserinin bazı tipleri, erken tanındıklarında cok iyi bicimde tedavi edilebilmektedir. Dolayısıyla, hem hastaların hem doktorların bu kanseri olabildiğince erken tanımak icin elden gelen gayreti gostermeleri gerekir.
Meme kanserinin değişik turleri vardır. Bunların tedavileri ve hasta uzerindeki etkileri de farklı olabilmektedir. En iyi sonuclar, kucuk ve cevreye yayılmamış kanserlerde alınmaktadır.
Meme kanseri acısından riskler
Annenizde, kızkardeşinizde veya teyzenizde meme kanseri varsa, sizin icin de risk yuksektir. Bunlardan birinde kanser olması, sizin meme kanseri olma riskinizi iki kat artırır. İki yakınınızda meme kanseri varsa, risk 3 katına cıkar.
Diğer risk faktorleri şunlardır: Adetlerin kucuk yaşta başlaması, cocuksuz olma veya ileri yaşlarda cocuk doğurma, Ayrıca, daha az da olsa; sigara kullanımının, aşırı yağlı yemekler ve şişmanlığın da riski artırdığı duşunulmektedir.
Kanserlerin kucukken yakalanmalarını sağlayan uc onemli yontem vardır:
Kişinin kendi memesini muayene etmesi.
Doktor muayenesi
Mamografi ve ultrasonografi
Memelerde yumrular olması
Pek cok kadın memesini muayene ettiğinde yumrularla karşılaşır. Bu nedenle telaşlanan, u zulenler de olabilir. Bu yuzden, her kadının kendi memesindeki bu "normal" sertliklerin yerlerini ve kıvamlarını iyi bilmesi gerekir. Eğer "her zamankinden farklı" bir sertlik hissederseniz, mutlaka bir uzman doktora gorunmelisiniz. Meme kanserlerinin onemli bir bolumu, ilk kez, kendi kendini muayene sırasında dikati ceker. Erken tanı, daha sonra ortaya cıkabilecek sorunları azaltabilir; hastanın yaşam suresine de katkıda bulunabilir. Bir kitlenin kucuk iken saptanması, tedavinin de daha kolay ve hasta acısından daha kolay kabul edilebilir nitelikte olmasını sağlayabilir.
Kendi kendine meme muayenesi
Coğu uzman, kadınların adet gormelerinden bir hafta sonra bu muayeneyi yapmalarını onermektedir. Doğum kontrol hapı kullananlar ise, hapa başladıktan sonraki ilk hafta icinde muayenelerini yapmalıdırlar. Diğer zamanlarda memelerdeki normal yapılar ve kistler daha irileşebilirler. Bu hem akıl karıştırıcı olur, hem de muayene ağrılı olabileceği icin rahatsız edici hale gelebilir. Ote yandan, memeleri hic muayene etmemektense, ayın her hangi bir gunu muayene etmek elbette cok daha iyidir.
Once, rahat ve ılık bir yerde sırtustu uzanın. Sol kolunuzu kaldırıp, sol elinizi başınızın altına koyun. Sağ elinizle sol memenizi aşağıdaki bicimde muayene etmeye başlayın.
Goğus kafesinizin on yuzunde, sağda ve solda iki dikdortgen olduğunu duşunun. Memeleriniz bu dikdortgenlerin ortasında olsunlar.Diktortgenlerin birer koşeleri koltukaltınızda olacaktır. (Memenin koltukaltına yakın kısımlarını muayene ederken ozellikle dikkatli olun; meme kanserleri en cok burada bulunmaktadır).
İki-uc parmağınızı birleştirerek, sol koltukaltınızdan aşağı doğru dikdortgenin dış kenarı boyunca inin. Alttaki koşeye ulaşınca, parmaklarınızı 2-3 cm kadar ice doğru cekip bu defa yukarı doğru cıkın. Koprucuk kemiğine (sağdaki dikdortgenin ust kenarına) geldiğinizde yine 2-3 cm ice gelip aşağı doğru inin. Tum memeyi muayene edene kadar bunu surdurun.
Sağ memeyi sol elle, sol memeyi sağ elle muayene etmeniz gerektiğini unutmayın. Muayene sırasında, parmaklarınızın ucuyla 1-2 cm capında daireler cizecek hareketler yapın. Elinizi değişik derecelerde bastırarak deriyi, memeyi ve alttaki goğus kafesi kemiklerini ayrı ayrı hissetmeye calışın.
Size şupheli gelen sertliklerin yerlerini unutmayın. Bunların coğunun "normal" olduğunu aklınızdan cıkarmayın. Şupheniz devam ediyorsa, uzman bir doktora danışın. Kendi kendinizi duzenli olarak muayene etmek sizi rahatlatacak ve bir guven duygusu sağlayacaktır.
Memenin doktor tarafından muayenesi
Bu muayenenin hic değilse yılda bir kez yapılması gerekmektedir. Muayene sırasında, kendi kendinizi nasıl daha iyi muayene edebileceğinizi de sorabilir ve şupheli bulduğunuz sertlikler konusunda doktorun değerlendirmesini oğrenebilirsiniz. Bu, coğu kez sizi rahatlatacaktır.
Memede kistler olduğunda doktor, adetinizden sonraki hafta icinde yeniden muayeneye gelmenizi isteyebilir. Bir sertliğin ne zamandır orada olduğu sorulabilir; bu yuzden, kendi kendinizi muayene ederken elinize gelen bir sertlik bulduğunuzda, tarihi bir yere kaydetmeniz yararlı olacaktır. Bazen, doktor, daha emin olmak icin sizi birkac hafta veya ay icinde yeniden muayene etmek isteyebilir veya mamografinin gerekli olduğunu soyleyebilir.
Mammografi ve ultrasonografi
Meme kanserinin erken yakalanmasında sizin ve doktorunuzun yaptığı muayenelere katkı sağlayan c ok değerli bir radyolojik inceleme yontemidir. Elli yaşın uzerindeki kadınlarda her yıl mammografi cekilmesinin gerekli olduğu duşunulmektedir.
Kırk-elli yaşlarında mammografinin ne derecede gerekli olduğu tartışmalı olmakla birlikte, bu donemde hic değilse iki yılda bir mammografi cekilmesinin yararlı olduğunu soyleyenler bulunmaktadır. Bu incelemelerin tum amacı, kanserleri bazen elle muayenede bile farkedilemeyecek kadar kucukken yakalayabilmektir. Mammografi, hasta veya doktorun eline "anormal" bir sertlik geldiğinde de istenir.
Mammografi ile tum kanserlerin mutlaka yakalanabileceği zannedilmemelidir. Kişinin kendi memesini muayenesi, doktor muayenesi ,mamografi ve ultrasonografi meme kanserini yakalamak icin hep birlikte başvurulması gereken yontemlerdir.
Meme biyopsisi
Memesinde sertlik bulunan pek cok kadında biyopsi gundeme gelir. En basit yontem, ince biriğne kullanılarak şuphe edilen sertlikten ornek almaktır.

Bu bir kist ise, işlem sırasında kist sıvısının gelmesi ile hem sertlik kaybolur hem de hasta rahatlar. Kanserlerin kist halinde olması olasılığı cok duşuktur. Alınan sıvı veya hucreler, patoloji uzmanı tarafından incelenir ve bu ornekte kanser olup olmadığını belirten bir rapor duzenlenir.
İğne ile ornek alma, genellikle acısız bir işlemdir; memenin veya hastanın uyuşturulmasına gerek duyulmaz.
Daha geniş kapsamlı bir işlem olan eksizyonel biyopside, ele gelen sertliğin tumu veya bir kısmı cerrah tarafından cıkartılır.
Bu işlem icin yalnızca memenin uyuşturulması yeterli olabileceği gibi, genel anesteziye de başvurulabilir. Cıkarılan dokunun patoloji uzmanı tarafında mikroskop altında incelenmesiyle en kesin tanının konulması mumkun olur.
Meme kanseri, hemen her 8 kadından birinde gorulecek denli sıktır. Kendi kendini muayene, doktor muayenesi ,mamografi ve ultrasonografi; sonucu onemli derecede etkileyebilir. Coğu durumda, bu hastalığın kokunu kazıyabilme olasılığı bulunmaktadır ve hem erken tanıyı hem erken tedaviyi sağlamak icin, caba gosterilmesi gereklidir.
"Daha sağlıklı bir yaşam biciminin benimsenmesi ile genel sağlık iyileştirebilir ve bazı kanserlerden korunulabilir".
Sigara icmeyin; iciyorsanız bırakın. Eğer bırakamıyorsanız, sigara icmeyenlerin yanında icmeyin.
Şişmanlıktan kacının.
Her gun biraz canlı egzersiz yapın.
Gunluk meyva-sebze alımınızı ve bunların ceşitlerini artırın; gunde en az 5 oğun yiyin. Hayvansal yağ alımınızı kısıtlayın.
Bira, şarap veya diğer alkollu ickileri iciyorsanız; erkekseniz gunde en cok 2, kadınsanız gunde en cok 1 olcu icin. (Olcu, bira icin şişe, şarap icin bardak, sert ickiler icin kadehtir).
Guneşe uzun sure maruz kalmaktan kacınılmalıdır. Cocukları ve genc erişkinleri korumak ozellikle onemlidir. Guneşte kolayca yanabilenler icin omur boyunca aktif koruyucu onlemler alınmalıdır.
Bilinen kanser yapıcı maddelere maruz kalmayı onlemek amacıyla katı kurallar uygulayın. Kanser oluşturan maddeler hakkındaki tum sağlık ve guvenlik talimatlarına uyun. Ulusal radyasyon guvenliği kurumlarının (Turkiye Atom Enerjisi Kurumu) onerilerine uyun.
Yirmibeş yaş ve uzeri kadınlar servikal taramalarakatılmalıdırlar. Bu katılım, "Servikal Taramada Kalite Guvencesi icin Avrupa Protokolu"ne uygun kalite kontrol işlemleri olan programlar dahilinde olmalıdır.
Elli yaş ve uzeri kadınlar meme taramalarına katılmalıdırlar. Bu katılım, "Mammografi Taramasında Kalite Guvencesi icin Avrupa Protokolu"ne uygun kalite kontrol işlemleri bulunan programlar dahilinde olmalıdır.
Elli yaş ve uzeri kadınlar ve erkekler kalın bağırsak ve rektumtaramalarına katılmalıdırlar. Bu katılım, kalite kontrol işlemleri iceren programlar dahilinde olmalıdır.
Hepatit B virusu enfeksiyonuna karşı aşılama programlarına katılın
Kaynaklar:
1-Prof.Dr.Bulent Celasun: www.patoloji.gen.tr
2-Hastalığın Patolojik Temeli(Robins &Cotran)

[h=2]İstanbul Patalog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]