ABD 2016 verilerine gore erkeklerde en sık gorulen kanser prostat kanseri, kadınlarda ise meme kanseridir. En sık olume sebep olan kanser ise hem erkeklerde hem kadınlarda akciğer kanseridir. Turkiye istatistiklerine gore tek fark, erkeklerde en sık akciğer kanseri gorulmektedir.
Peki en sık gorulen bu kanserlerin ve hatta diğer kanser alt tiplerinin risk faktorleri nelerdir? Hangi durumda hangi kanser riski artmaktadır? Bu yazımda size bu soruların cevaplarını aktaracağım.
AACR (American Association for Cancer Research)’nin 2015’de yayınladığı rapora gore kanser riskini artıran faktorler icerisinde sıklık sırasına gore
Sigara
Obezite
Bakteri ve virusler yer almaktadır.
AACR raporuna gore kanser riskini artıran diğer sebepler; fiziksel inaktivite (hareketsizlik), diyetsel faktorler, alkol tuketimi, endustriyel maruziyetler, hormonal faktorler, UV ışın (guneş ışığı), radyasyon maruziyeti, cevresel kirliliktir.
SİGARA
Gelişmiş ulkelerde tum kanserlerden olumlerin %21’inin, ABD’de ise %33’unun sebebi sigara kullanımıdır.
Sigara kullanımı sonucu gorulme riski artan kanserler: Akciğer kanseri, larinks (gırtlak) kanseri, ozefagus (yemek borusu) kanseri, ağız ici kanserler, mesane kanseri, bobrek kanseri, karaciğer kanseri, mide kanseri, kolon ve rektum (kalın barsak) kanseri, pankreas kanseri, akut losemi, serviks (rahim ağzı) kanseri
YAŞ
Bircok kanser icin onemli bir risk faktorudur. Tum kanserler icin ortalama tanı yaşı 66’dır. Meme kanseri, kolorektal kanserler, akciğer kanserini ileri yaşta gorurken, losemi – lenfoma gibi bazı maligniteleri daha genc yaşta gormekteyiz.
45 yaşından sonra kanser gorulme riski onemli olcude artmaktadır. Ozellikle meme kanseri ulkemizde diğer ulkelere gore daha genc yaşta gorulmektedir.
CEVRESEL (Endustriyel) MARUZİYET
Bazı kimyasal maddelere uzun sure maruziyet kansere sebep olmaktadır. Kansere sebep olan kimyasal maddeler ve sebep oldukları kanserler aşağıdaki tabloda verilmiştir.
KarsinojenKanser TipiArsenikAkciğer kanseriAsbestAkciğer kanseri ve mezotelyomaAromatik aminlerMesane kanseriBenzenLosemiDizel egzoz gazıAkciğer kanseriİyonize radyasyonLosemiNikelAkciğer ve nazal sinus kanserleriPestisidAkciğer kanseriRadonAkciğer kanseriUV radyasyonCilt kanseriVinyl cholorideKaraciğer kanseriGuneş ışığına maruziyet, cilt kanserine ozellikle melanom adı verilen cilt kanseri gelişme riskini artırmaktadır.
KRONİK İNFLAMASYON
Kronik inflamasyon (uzun sureli iltihap, yangı), DNA hasarına yol acarak kansere neden olabilmektedir. Bu sebeple kronik inflamasyon durumlarına dikkat edilmelidir.
Bu durumlara ornek olarak;
Guneş yanığı uzerinde cilt kanseri gelişebilir.
Reflu ozefajit dediğimiz reflunun ozefagusta inflamasyona sebep olması sonucu Barret’s ozefagus adı verilen bir tablo ortaya cıkar. Bu durum ozefagus kanser gelişme riskini artırır.
Karaciğer sirozu, karaciğer kanseri gelişme riskini artırır.
İnflamatuvar barsak hastalıkları (ulseratif kolit, Chron hastalığı) durumlarında kolon kanseri gorulme riski artar.
Uzun suren sistit ( idrar torbası iltihaplanması) mesane kanseri gelişme riskini artırır.
Yukarda bahsettiğim durumlarda panik yaşamaya veye tedirgin olmaya gerek yoktur, doktorunuz tarafınca bu durumlar takip edilmektedir.
DİYETSEL FAKTORLER
Alkol tuketimi, meyve – sebze tuketiminin az olması, kırmızı et tuketimi, işlenmiş et tuketimi (sucuk, salam, sosis) kanser riskini artıran faktorlerdendir.
Alkol tuketimi; karaciğer, ozefagus, farenks, oral kavite (ağız), larinks, meme ve kolorektal kansergelişme riskini artırmaktadır.
Duzenli kırmızı et ve işlenmiş et tuketimi kolorektal kanser gelişme riskini artırmaktadır.
Alkol tuketimi ile birlikte sigara kullanılması ağız, larinks (gırtlak) ve ozefagus (yemek borusu) kanseri riskini sadece sigara icenlere gore riski daha da fazla artırmaktadır
ENFEKSİYOZ ETKENLER (BAKTERİ ve VİRUSLER)
Enfeksiyonlara sebep olan bazı bakteri ve virusler kansere de sebep olabilmektedir. Ornek olarak onemli bazı virus ve bakterilerin ilişkili oldukları kanserler aşağıda verilmiştir.
Human Papilloma Virus (HPV): Serviks (rahim ağzı) kanseri, anal kanser, orofarengeal, vulvar, vajinal ve penil kanser
Hepatit B ve C virusu: Hepatoselluler kanser (karaciğer kanseri)
Human Immunodeficiency Virus (HIV): Kaposi sarkomu, lenfoma (lenf kanseri) ve serviks, karaciğer, akciğer ve anal kanser
Epstein-Barr virusu (EBV): Lenfoma, mide, nazofarenks
Helikobakter pylori (H. pylori): Mide kanseri

OBEZİTE (KİLO ALIMI)
Kilo artışı, obezite kanser riskini artıran en onemli faktorlerdendir. Obezite, aşağıda sıralanmış kanserlerin gelişme riskini artırmaktadır.
Kolon
Rektum
Endometrium
Ozefagus
Bobrek
Karaciğer
Pankreas
Safra kesesi
Meme kanseri (postmenapozal)
GENETİK MUTASYONLAR
Genetik mutasyonlar, ailesel geciş kanser nedenleri icerisinde %10’luk bir kısmı oluşturmaktadır. Ozellikle birinci ve ikinci derece yakınlarında meme ve kolon kanseri olanların mutlaka bu kanserler icin tarama yaptırması gerekmektedir.
Bu yazımda bahsettiğim onemli risk faktorlerinden uzak durmak ve erken tanı icin onerilen tarama testlerinin yapılması kanseri sorun olmaktan cıkartacaktır. Kanser gelişimini onlemek icin mutlaka sigara bırakılmalı, kilo alımından kacınılmalı ve sağlıklı beslenme mumkun olduğunca yaşam icerisinde uygulanmalıdır.

[h=2]Mersin Dahiliye uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]