Kanser; genetik hasarlanma sonucu hucrelerin kontrolsuz veya anormal bir şekilde buyumesi ve coğalması ile ortaya cıkıyor. Genetik yapıda (DNA'da) her gun yaklaşık 10.000 değişiklik olmasına rağmen bağışıklık sistemi, her milisaniye vucudumuzu tarıyor ve genetik hasara uğramış hucreleri yok ediyor. Ancak değişime uğrayan hucrelerin cok kucuk bir kısmı bile kansere neden olabiliyor. Genellikle sebebi acıklanamayan kilo kaybı, iştahsızlık, ateş, deri bulguları ve ağrı gibi şikayetlerle ortaya cıkan kanser; bulunduğu yere gore de farklı bulgular gosterebiliyor.
Turkiye'de her yıl yaklaşık 175 bin kişiye kanser teşhisi konuluyor. Hayatın her alanında var olan kanserojen maddeler; insanları ister istemez korkutuyor ve tedbirli yaşamaya yoneltiyor. Ancak unutulmamalıdır ki, kanser; erken teşhis edildiğinde tedavi edilebilen bir hastalıktır. Kanserde erken tanı, yaşam kalitesi ve suresinin artması acısından onem taşıyor. Gercekten de son yıllarda gerek gorsel, gerekse yazılı basında cıkan haberler sayesinde toplumsal farkındalığın arttığını gozlemliyoruz. Buna paralel olarak da ozellikle taramaların etkili olduğu kanser tiplerinde ve sağlık hizmetlerine daha rahat erişebilen toplumlarda erken tanı şansının cok arttığını soyleyebiliriz. Bunun da tedavide başarı şansımızı yukselten en onemli değişken olarak gunluk pratiğimize yansıdığını memnuniyetle gozlemliyoruz.
Kadınlarda en sık gorulen kanser turleri meme, akciğer, kolorektal, rahim ve deri kanserleridir. Erkeklerde ise en sık gorulen kanser turleri prostat, akciğer, kolorektal, mesane ve deri kanserleridir.
En sık gorulen bu kanser turleri icin kullanılan başlıca kanser tarama yontemleri ise şunlardır:
SAĞLIKLI BİREYLERDE TARAMA ONERİLEN KANSERLER:
1.Meme kanseri
2.Serviks kanseri
3.Kolorektal kanseri
4.Prostat kanseri
5.Akciğer kanseri
6.Cilt kanseri
1.Meme Kanseri:
· Kendi Kendine Meme Muayenesi: Kişinin kendi kendine memelerini muayene etmesidir. 20 yaşından sonra ayda bir kere yapılmalıdır.
· Klinik Meme Muayenesi: Doktor tarafından memelerin ve koltuk altlarının muayene edilmesidir. 20-40 yaş arasında uc yılda bir kere 40 yaşından sonra ise yılda bir kere yapılmalıdır.
· Mammografi: Memelerin X ışını ile goruntulenmesidir. 40 yaşından sonra yılda bir kere uygulanmalıdır.
· Ultrason: Mammografi ile değerlendirilmesi uygun olmayan hastalarda meme ultrasonu yapılabilir.
· Manyetik Rezonans Goruntuleme (MRG): Meme MR rutin taramada kullanılmaz sadece gibi bazı genetik bozuklukları taşıyan ve meme kanserine yakalanma riski cok yuksek olan kişilerde kullanılabilir.
2.Prostat Kanseri:
· Parmakla Rektal Muayene: Doktor parmağıyla makattan prostatı muayene eder. 50 yaşından sonra yılda bir kere, eğer risk faktorleri varsa 40 yaşından itibaren yılda bir kere yapılmalıdır.
· Prostat Spesifik Antijen (PSA) Testi: Bu test ile kandaki prostat spesifik antijen miktarı olculur. Prostat spesifik antijenin kanda artmış miktarda bulunabileceği durumlar prostat kanseri, prostatın inflamasyonu ya da enfeksiyonu ve benign prostat hiperplazisidir (prostatın iyi huylu buyumesi). PSA testi 50 yaşından sonra yılda bir kere uygulanmalıdır. Eğer risk faktorleri varsa 40 yaşından itibaren yılda bir kere uygulanmalıdır. Serbest PSA’nın total PSA’ya oranı kanser ihtimali yonunden bilgi verebilmektedir.
3.Akciğer Kanseri:
· Goğus Grafisi: X ışını ile goğus kafesindeki organların ve kemiklerin goruntulenmesidir.
Balgam Sitolojisi: Balgam orneğinin mikroskop altında incelenmesiyle kanser hucrelerinin araştırılmasıdır.
Spiral Bilgisayarlı Tomografi Goruntulemesi: X ışını makinesine bağlanmış bir bilgisayar yardımıyla goruntuler elde edilmektedir.
4.Kolorektal Kanser ( Bağırsak Kanseri ):
Risk gruplarına girmeyen hastalara 50 yaşından başlayarak gaitada gizli kan taraması, 50 yaşın uzerinde ise en azından 5 yılda bir sigmoidoskopi, 10 yılda bir kolonoskopi onerilmektedir. Risk grubunda olan hastalardan, daha once polip cıkarılmış olan hastalar bu işlemden sonra 1-3 yıl icinde tekrar kolonoskopi yaptırmalıdır. Anne baba gibi yakın akrabalarında kalın bağırsak kanseri tanısı konmuş olanlar, 40 yaşından once veya akrabasına tanı konulduğu yaştan en gec 8-10 yıl once taramayı başlatmalıdır. Kalıtsal non-polipozis kolorektal kanser icin genetik test yaptırılmalıdır. Ailesel adenomatoz polipozis (FAP) olarak adlandırılan hastalık olan kişiler genetik danışmanlık almalı ve 10-15 yaşından itibaren kolonoskopi ile takip edilmelidir.
5.Serviks Kanseri (Rahim Ağzı Kanseri):
· Pap Test: Rahim ağzından ve vajenden hucreler toplanır. Alınan hucreler mikroskop altında incelenir. Vajinal ilişkiye başlandıktan uc sene sonra her kadın Pap test yaptırmaya başlamalıdır. Ama Pap test yaptırmaya başlama yaşı 21’i gecmemelidir. Yılda bir kere yapılır. 30 yaşından sonra peşpeşe uc normal Pap testi olanlar iki yılda bir yaptırmaya başlayabilir. Herhangi bir risk faktoru olanlar yılda bir yaptırmaya devam etmelidir. 65 yaşından sonra peşpeşe uc veya daha fazla normal Pap test sonucu olanlar ve son on yıl icerisinde anormal Pap test sonucu olmayanlar taramayı bırakabilirler. Risk faktoru bulunanlar taramalara devam etmelidir.
6.Deri Kanseri:
· Deri Muayenesi: Doktor veya kişinin kendisi tarafından cıplak gozle yapılan muayenedir. Şupheli bir alan varsa biopsi alınır ve mikroskop altında kanser hucreleri araştırılır.
Risk faktorleri bulunan kişilerin doktorlarına danışarak tarama yontemlerine belirtilen yaşlardan daha erken başlamaları gerekebilmektedir.
Kanserden korunmak icin dikkat edilmesi gereken hususlar;
Sigara ve alkol tuketmemek,Ultraviyole Işınlarına maruz kalmayı azaltmak,Enfeksiyonlardan korunmak,Sağlıklı beslenmek,Egzersiz yapmak,Kilo dengesini korumak,Kanserin erken belirti ve bulgularını bilmek,Kanser riskini bilmek ve kanser tarama programlarına girmek,Stresle başa cıkmak.Her şeyi kararında yapmak ve zararlı olanlardan kacınmak kanser riskimizi azaltır. Yine de vucudumuzdaki değişikiklere karşı uyanık olmak lazımdır.
Başarı ; tarama yontemlerinin ilerlemesi, erken tanı ve toplum farkındalığının artmasıyla paralel olarak artıyor. Ama kısmen de tedavideki ve sağlık hizmetlerindeki gelişmelere bağlı olduğunu da soylemek gerekir.

[h=2]Tekirdağ Dahiliye uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]