Bir insanın yaşamında doğurganlığı olumsuz etkileyebilecek potansiyel bircok patoloji gorulebilir. Orneğin; bazı genetik ve kan hastalıkları, oto-immun hastalıklar, metabolik hastalıklar, ozellikle ureme organlarına yapılan tekrarlayan operasyon uygulamaları ve ozellikle de kanser bu patolojilere verilebilecek ornekdir.

Kanser varlığında her ne kadar geliştirilen modern tedavi yontemleri ile sağ kalım oranları yukseltilmiş olsa da, bu tedavilerdeki en onemli sorunlardan biri belki de en onemlisi, kişinin doğurganlığının olumsuz etkilenmesi belki de toptan yok olması olasılığıdır. Verilecek kemoterapi, radyoterapi veya cerrahi tedavinin ureme hucrelerine değişik oranlarda olumsuz etkisi olmaktadır.
Ozellikle kanser olgularında, kişilerin doğurganlığının korunmasının nasıl sağlanabileceği iyi duşunulmelidir. Tanının konması sonrası sure kaybetmeden, hastaya uygun doğurganlığı koruyucu tedavi seceneğinin secilmelidir.

Kanser olgularında doğurganlığı sağlama amaclı yapılacak tup bebek tedavisi ile verilen ilaclar ve sağlanan yuksek hormon duzeylerinin, kanserin seyri uzerinde olumsuz bir etkisi olup olmayacağı da irdelenmesi gerekli bir diğer onemli konudur.

Kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ajanları, kanserli habis hucreleri yok ederken, sperm ve yumurta-oosit gibi ureme hucrelerini de oldururler. Yine kullanılan radyoterapi-ışın tedavisi ile de, yumurtalık ve testis hucrelerine kalıcı hasar verilmesi cok yuksek oranlarda gorulmektedir. Aynı hasarın geniş radikal cerrahi tedavi ile de verilmesi mumkundur.

Ailesinde erken menopoz olan kadınlarda yumurtalık-over rezervinin erken donemde tukenme olasılığı vardır. Coğunlukla genetik kaynaklı olan bu durum orneğin metabolik bir hastalık olan galaktozemi veya genetik gecişli Turner sendromunda gorulebilir. Bazen genetik veya metabolik bir neden olmadan da, edinsel olarak yumurtalıklara erken yaşlarda zarar vermek mumkun olabilmektedir. Orneğin endometrioma-cikolata kisti gibi iyi huylu bir hastalık nedeniyle yapılan tekrarlayan operasyonlar sonrası da, yumurtalıklara aynı derecede hasar verelebilir.

Yine yetişkin yaşa ulaşmadan gorulen ve hastalığın kendisi veya tedavisinin yumurtalık veya testislerdeki ureme hucrelerine zarar verebileceği bazı hastalıklar vardır. Bu durumda da kişinin ureme fonksiyonlarının korunması onem kazanır.

Şimdi doğurganlığın korunmasının yapılmasını gerektirecek patolojileri inceleyelim:

Her iki cinste de gorulebilen cocukluk cağı kanserleri; Hodgkin ve Non-Hodgkin lenfoma, her tur losemiler, osteosarkom, genital rabdomyosarkom, Wilm's tumoru, Ewing sarkomu.

Otoimmun ve kan hastalıkları; sistemik sklerozis, Behcet hastalığı, sistemik lupus eritematozis (SLE), Wegener granulomatozisi, multipl skleroz (MS), otoimmun trombositopeni, aplastik anemi, inflamatuvar barsak hastalıkları, pemfigus vulgaris.
Serviks-rahim ağzı kanserleri, meme kanseri, pelvise radyoterapi yapılmasını gerektiren organlardaki tumorler, kemik iliği transplantasyonu gerektiren kanser, kan ve otoimmun hastalıklar.

Bazı ailelerde gorulen orneğin BRCA-I ve II genlerinin taşıyıcılığı ile artan meme ve over kanseri riski ve korunma amaclı overlerin alınmasının gerekebileceği durumlar.

Tekrarlayan operasyonlar nedeniyle yumurtalığa hasar verilme potansiyeli olan iyi huylu lezyonlar (endometrioma, iyi huylu kistler), galaktozemi, ailede erken menopoz oykusu.

Ozellikle kanser olguları, tedavi oncesi doğurganlığı koruyucu onlemlerin ve uygulamaların yapılmasını gerektirir en onemli alanı oluşturmaktadırlar.

Kanser tedavileri oncesi, kişinin ureme fonksiyonlarının korunması amaclı bazı operasyonlar yapmaktayız. Bunları kısaca ozetlersek;

Ovaryan transpozisyon: Kadın genital organlarını bulunduğu pelvis-alt karın bolgesine yapılacak radyoterapi yumurtalıklara zarar verir. Bu tedavi sonrası coğunlukla kişi menopoz duzeyine inecek derecede yumurtalık rezervini kaybeder. İşte buna engel olmak icin, yumurtalıkların laparoskopi ile radyoterapi verilecek bolgenin dışına alınması
işlemidir.

Radikal trakelektomi: Serviks-rahim ağzı kanserli genc kadınlarda doğurganlığı korumak icin, rahmi almaksızın rahim boynu ve lenflerin alınması ile kanserin tedavisine olanak sağlayan bir operasyondur.
Kanser olgularında ureme fonksiyonlarının tup bebek teknolojileri ile korunabilmesi amacıyla; hastanın cinsine, yaşına ve evli olup olmamasına gore değişen yaklaşımlar uygulamaktayız. Şimdi bunları inceleyelim:

KADIN HASTALARDA

Ergenlik oncesi; yumurtalık- over dokusu dondurulur.
Ergenlik sonrası; Yumurta-oosit veya yumurtalık-over dokusu dondurulabilir.

Eğer kişi evli ise, değişik olasılıklar vardır:
Kemoterapinin geciktirilemeyeceği acil tedavi gerektiğinde veya tedavide verilecek hormonların kanserin seyri uzerinde zararlı olma olasılığı varsa; yumurtalık dondurulur, veya yumurtalıklardan olgunlaşmamış yumurtalar alınarak sonradan in-vitro maturasyon-IVM yapılması amacıyla dondurulur.

Kemoterapi acil değilse ve tup bebek teknolojilerinde kullandığımız ilacların kanserin seyri uzerinde olumsuz etkisi yoksa; hastaya tup bebek tedavisi uygulanır. Hastadan elde edilen embryolar dondurulur. Hastanın tedavisinin bitmesi sonrası bir donemde, bu embryolar cozulerek kullanılır.

Eğer kişi evli değilse;
Kemoterapinin geciktirilemeyeceği acil tedavi gerektiğinde veya tedavide verilecek hormonların kanserin seyri uzerinde zararlı olma olasılığı varsa; yumurtalık dondurulur, veya yumurtalıklardan olgunlaşmamış yumurtalar alınarak sonradan in-vitro maturasyon-IVM yapılması amacıyla dondurulur. Kemoterapi acil değilse ve tup bebek teknolojilerinde kullandığımız ilacların kanserin seyri uzerinde olumsuz etkisi yoksa; yumurta dondurulur.

ERKEK HASTALARDA:

Ergenlik oncesi: Testis dokusu dondurulur.
Ergenlik sonrası: Sperm dondurulur.
Evli: Cifte tup bebek tedavisi uygulanır. Hastadan alınan spermlerle eşinden elde edilen embryolar dondurulur. Bu embryolar daha sonraki bir donemde cozulerek eşine transfer edilir.

[h=2]Ankara Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]