aşar vergisinin kaldırılması aşar vergisi aşer vergisinin kaldırılması aşer vergisi kaldırılmasının sonucları
Osmanlı'da tarım urunleri uzerinden alınan onda bir oranındaki vergi. Aşar, Arapca'da onda bir anlamına gelmektedir. Tanzimat'tan once tımar ve zeamet sahipleri icin sahipleri tarafından tahsil edilen aşar, yerel gereksinimlerin karşılanması ve asker beslemesi icin kullanıldı.

Vergi, esasen ve genel olarak onda bir oranı uzerinden tahsil edilmekle beraber bolgeye, vergi yukumluluğune ve urun turune gore değişen oranların uygulandığı da olmuş, yuzde elliye varan oranların uygulandığı gorulmuştur. Verginin ayni olarak, diğer bir ifadeyle urunun belirli bir kısmını almak suretiyle tahsil edilmesi, imparatorluk donemindeki ekonomik ve sosyal yapıya uygun duşmuştur, cunku pazarın gelişmediği kapalı bir ekonomide, urunun fiyatının tespiti ve nakde cevrilmesi, dolayısıyla verginin para olarak tahsili cok zor olacaktı. Bu bakımdan aşar, uzun donem başarılı bir vergi yapısı gostermiştir.

Daha sonraları uygulanmasında ve tahsilinde bir takım haksızlıklar yapılmış, vergi halk uzerinde bir baskı ve zulum aracı haline gelmiştir. Yapılan değişiklikler ve ıslahatlar da bir sonuc vermemiş, verginin uygulamadaki sakıncalarını gidermek mumkun olmamıştır.

İlkel bir vergi niteliğinde olmasına rağmen aşar, kalkınmanın ilk aşamalarında ve tarımın milli hasıla icindeki payının cok yuksek olduğu donemde, bu sektor uzerindeki en onemli vergiydi. Sermaye birikimi olgusu acısından dunya uygulamasına bir goz atıldığında, ilk birikim aşamalarında tarım kesiminin rolunun cok onemli olduğu gorulur. Gerek kapitalist Batı Avrupa ulkelerinde, gerek Sovyet Rusya'da tarımdan sanayi kesimine kaynak aktarımı, sermaye birikiminde hayati bir rol oynamıştır.

Cumhuriyet doneminde de bir sure uygulamada kalan aşar, 17 Şubat 1925'te kaldırıldı. Kaldırılmadan bir yıl once, 1924 yılında, 27.5 milyon lira ile butcenin dortte birini oluşturuyordu. Aşarın bu onemli katkısına rağmen kaldırılmasının nedeni, verginin koylu ve tarım urunleri uzerinde yoğunlaşan aşırı yukunu azaltmak ve tahsilinden doğan bir takım haksızlıkları engellemekti.

Aşarın kaldırılması ile sermaye birikimi ve ekonomik kalkınma aşamasında ciddi sonuclar yaratılmıştır. 1925 yılında yapılmış olan bu değişiklik, uzun donemde sadece tarım dışı sektorleri değil, aynı zamanda tarım sektorunu de olumsuz yonde etkilemiştir