Kalcanın yapısal sorunları nedeniyle kalca eklemi hareketleri sırasında kalca eklemini oluşturan iki ana parcanın birbirine anormal teması ile ortaya cıkan bir hastalıktır.

Aşağıdaki anatomik goruntulerde gorulen eklem yuvasının ust ucu ile uyluk kemiği başının kenarının kalca karına doğru bukulduğunde belli bir acıdan sonra temas eder. Normal kalca ekleminde kalca ekleminin karına doğru en fazla cekildiğinde bile bu temas yumuşaktır ve bu temas noktasında kalca eklemini cepecevre saran kıkırdak halka (labrum) vardır ve teması yumuşatır.

Fakat kalca ekleminin yapısında bir yapısal sorun varsa kalcanın bukulmesi sırasında bu temas anormaldir, aşırı temas sıkışmaya (impingement) neden olur , ağrı ve zaman icinde eklemde bozulmaya neden olur.

Yukarıda gorulen resimlerde 2 ana sıkışma nedeni gorulmektedir.

1- Cam impingement ; Bu tip sıkışmada neden uyluk kemiğinin başı yuvarlaklığını yapısal olarak kaybetmiş ve mantarımsı bir bicim almıştır. Yukarıdaki resimde gorulen taralı kısım kalca bukulduğunde yuvanın kenarına dayanır. Dayanma noktasında once destek yapısı olan labrum denen kıkırdak halka bozulur ve yırtılır. Zaman icinde bu mantarımsı alanın yuva icine giren kısmı zaman icinde yuvanın kıkırdağını aşındırmaya başlar, yuvanın aşınan kısmı başın normal alanlarını bozmaya başlar ve bu kısır dongu kireclenme ile sonuclanır.

2- Pincer impingement ; Bu tip sıkışmada kalca yuvası nispeten derin ve kalca yuvası normalden daha arkaya donuktur. Kalca bukulduğunde başın kenarı yukarıda resimde taralı yuva kenarına carpar ve yukarıdaki kısır dongu başlar.

3- Karma tip ; Yukarıdaki iki bicimin birlikte olmasıdır.

Hasta ne hisseder?

İlk yakınmalar kasık orta hatta bazı hareketlerle ani ağrılardır. Zaman icinde ağrılar daha uzun surer hal alır. Bazı hastalarda ağrı ile birlikte kasıkta bir atlama ve klik hissi-sesi olabilir. Ağrı ozellikle spor, yoğun-ağır işler sonrası artar ve istirahat anında da bir sure devam edebilir. Kireclenme gelişmeye başladığında hareket kısıtlanır, ağrılar yıllar icinde devamlı bir hal alır ve gece ağrısı da olabilir.
Başlangıcta ağrılı bir donemin ardından tamamen ağrısız bir donem yaşanabilir.

Neden tanı koymak zordur?

Tanı koyabilmek icin once bu hastalığı bilmek gerekir. Bu hastalığın bilinirliliği son 5 yılda artmıştır. Bu nedenle ozellikle bu konuyla ilgilenmeyen ortopedistler bile bu hastalığı tanımayabilirler.
Normal rontgen filmlerinde “cam” ve “pincer” deformiteleri alışık olmayan ortopedistlerin ve radyologların gozunden kacabilir veya sıklıkla kireclenme başlangıcı gibi bir tanı koyularak tedavi icin cok değerli zamanların harcanmasına neden olur.

Kasık bolgesi fıtık, kadın hastalıkları, adale sorunları gibi cok sayıda probleme ait ağrıların gorulduğu bir yerdir. Kalca sıkışma hastalığı olup kasık fıtığı- yumurtalık operasyonu olan hastalar vardır.

Nasıl tanı konulur?

Bu konuda deneyimli bir ortopedist hastayı dinleyerek ve muayene ederek kalca sıkışma hastalığı olduğunu buyuk oranında tanır. Daha sonra direkt rontgen filmleri istenir. Direkt filmler “cam” ve “pincer” deformitelerini buyuk oranda ortaya konur.

Daha sonra MR gorulur. Burada MR ın iyi makinelerde ve ekstra bazı soft ware (programlar) kullanılarak yapılamazsa yanlış sonuc verebileceği unutulmamalıdır. MR uygun koşullarda bile yapılsa bile tanıda cok onemli bir kriter olan labrum yırtığının %20 oranında atlanabileceği unutulmamaktır. Bu tur durumlarda eklem icine ilac verilerek yapılan “artro MR” tetkiki de %20 oranında sağlam labrumu yırtık olarak gosterebildiği icin populerliği azalmıştır.

Kalca icine enjeksiyon

Tomografi veya ultrason veya skopi goruntuleri altında eklem icine lokal anestezik ve kortizon enjekte edilir. Bu enjeksiyon hem tanı hem de tedavide cok değerli bir yontemdir. Kullanılan kortizonun yan etkisi yok denecek kadar azdır.

Bu enjeksiyondan sonra 3 sonuc beklenebilir;

1- Ağrıda bir değişiklik olmaması; hastanın yakınmalarının kalca ekleminden kaynaklanmadığını gosterir. Bu rontgen ve muayenede sıkışma hastalığı net olmayan vakalarda başka kasık ağrısı nedenleri aranması gerektiğini işaret eder.

2- Ağrının 24-48 saat gectikten sonra yeniden başlaması; enjeksiyon sırasında kullanılan lokal anestezik madde kalca eklemini uyuşturur. Bu kalca ekleminden kaynaklanan tum ağrıları ortadan kaldırır (diş işlemleri sırasında olduğu gibi). Boylece hastanın sorununun kesinlikle kalca ekleminden kaynaklandığı anlaşılır. Kısa sureli etki mekanik sorun olduğunu gosterir ve genellikle operasyon onerilir.

3- Ağrının uzun sureli veya tamamen gecmesi; Bu etki enjeksiyonun icindeki kortizon maddesine bağlıdır ve ağrının odeme bağlı olduğunu kanıtlar. Kalca sıkışma hastalığının hafif tiplerinde ağrılar mekanik nedenlerden daha cok odem nedeniyle ağrı yapabilir ki bu durumda operasyon dışı tedaviler oncelikle denenip işe yaramazsa operasyon onerilir.

Operasyon dışı tedavi

Kalca sıkışma hastalığı tesbit edilen ve hafif yakımaları olan hastalarda “pelvis stabilizatorleri” denen adale grupları sportif rehabilitasyonda deneyimli merkezlerde kuvvetlendirilmelidir. Buna ek olarak verilen ağızdan odem giderici non-steroid anti enflamatuar grubundan ilaclarla vakaların onemli kısmında yakınmalar kalıcı veya gecici olarak gecebilir.

Yakınmaları devam eden veya tanıda şuphe olan vakalarda eklem ici enjeksiyon yapılır. Bu da yukarıda anlatıldığı gibi kalıcı veya gecici bir iyileşme sağlanır.Bu tedavilerde başarı sağlanamazsa operasyon sağlanır.

Acık cerrahi tedavi

Dr.Ganz tarafından tanımlanan bu cerrahi kalca ekleminin yerinden cıkarılarak kalca sıkışma hastalığı yapan yapısal anomalinin tamiri prensibine dayanır. Uzun donemli sonucları cok iyidir ancak operasyon sonrası erken donem oldukca zor, buyuk kesi nedeniyle ağrılıdır. Hastanın 6 hafta koltuk değneği kullanması gerekir. Bu konuda deneyimli ellerde yapılmazsa uyluk kemiği başının canlılığını yitirmesi gibi cok ciddi sorunlara neden olabilir.

Kalca artroskopisi

Artroskobik cerrahi de eklem icine kucuk bir delikten bir kamera yerleştirilerek goruntu monitore aktarılır. Sonrasında da operator yine kucuk bir veya birkac delikten eklem icine sokulan değişik cerrahi aletlerle monitorden izleyerek operasyonu gercekleştirir.
Avantajları;

Eklem icindeki labrum, kıkırdak, ağrı duyusu olmayan dokulardır. Artroskobik cerrahi cevre dokulara zarar vermeden ve yaralamadan direkt eklem icine girilmesine ve sadece hasta olan dokulara mudahale edilmesine olanak sağlar. Boylece operasyon sonrası son derece rahattır.

Artroskobik cerrahi sırasında eklem ici yapıları cok yakın ve buyutulmuş olarak gorulur. Bu sayede hastalıklı dokular cok daha iyi teşhis ve tedavi edilebilirler.

Artroskobik cerrahide eklem hareketlerini sağlayan iyileşmesi zor ve ağrılı adele, kapsul gibi dokulara hic dokunulmamaktadır. Bu ozellikle kalcada cok daha onemlidir. Boylece ameliyat sonrası eklem hareketleri ağrısız ve rahattır. Ayrıca ameliyat yarası, kanama olmadığından pansuman ihtiyacıda yoktur. Enfeksiyon riski de acık cerrahilere gore cok duşuktur.

Kalca artroskobik cerrahisi 1 santimlik 2-3 kucuk delik aracılığıyla gercekleştirilir.

Kalca artroskopisinin kullanım alanları;
· Kalca eklemi kaynaklı olduğu kanıtlanmış fakat klinik ve radyolojik olarak nedeni aydınlatılamayan sorunlarda tanı ve tedavi amacıyla,
· Kalca ici cisimler; eklem icine duşmuş olan kıkırdak parcaları, eklem icinde oluşmuş normal olmayan dokular, kalca protezlerinde eklem aralığındaki kemik-cimento parcaları
· Sinovit dediğimiz eklem ici yağlayıcı sıvı ureten zarının romatizmal veya diğer nedenlerle olan iltahapları
· Labrum denilen kıkırdak halkanın yırtıkları
· Kalca sıkışma hastalığında yapısal sorunların ortadan kaldırılması,
· Kalca eklemi enfeksiyonu,
· Erken donem kireclenmeler
· İliopsoas tendonu iltihabı ve bursiti

Kalca vucudun en derin eklemidir. Top-yuva bicimi de eklem icine girmeyi zorlaştırır. Bu nedenlerle klasik diğer eklem artroskopilerinden farklı olarak ileri ameliyathane koşulları, “traksiyon masası” ve “skopi” kullanılmadan yapılamaz.

Hasta oncelikli olarak traksiyon masasına alınarak operasyon yapılacak bacağa kontrollu cekme uygulanarak kalca eklemi 1 cm kadar aralanır. Sonra skopi denilen ekranda anında goruntu veren rontgen cihazı yardımıyla ekleme 1 cm lik bir kesiden kamera sistemi yerleştirlir. Sonrası 1 veya 2 ek delikten eklem icine girilen cerrahi aletlerle operasyon gercekleştirilir.


[h=2]İstanbul Ortopedi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]