Beyin yerleşim olarak sıvı bir boşluk icerisinde etrafında oldukca guclu ve sağlam bir zar tabakasıyla cevrilidir. Bu guclu ve sağlam zar tabakasının dışında yine kafa kemikleriyle daha korunaklı halde bulunur. Yani beyin kapalı bir kutunun icerisinde sabit basınclı dengeli halde bulunur. Gunluk her insanda beyin omurilik sıvısı dediğimiz bu sıvı ortalama 400-500 cc. yapılır ve emilir. Yani bu sıvı kendi icerisinde devir-daim yapar. Bu dengeli boşlukta beyin beyincik beyin sapı omurilik organlarımız birbiriyle ilişkili olarak sabit durur. Kafa travmalarında her ne şekilde olursa olsun orneğin sert bir cisimle vurma, carpışma, duşme, trafik kazası, kesici delici aletle yaralanma, ateşli silahla yaralanma gibi durumlarda kafa icerisinde beyin ve ilişkili organlarda ve beyin omurilik sıvısındaki bu denge bozulur. Bu denge travmanın şekline şiddetine travmanın yerine gore farklılıklar gosterir. Orneğin basit bir kafa travmasından sonra sadece birkac gun devam eden başağrısı dışında bulgu gorulmezken ciddi bir kafa travmasından sonra olumler olabilir.
1. Kafa travmalarını uc şekilde basit orta ve ağır duzeyde olmak uzere sınıflandırabiliriz. Bize başvuran kafa travmalı her hastaya mutlaka goruntuleme yontemlerine başvuruyoruz. İlk etapta bilgisayarlı beyin tomografi cekip sonucunu hemen değerlendirebiliyoruz. Tomografi sonucuna gore normal olarak gorduğumuz durumlarda onerilerde bulunarak hastalarımızın ilk mudahalelerini yaptıktan sonra evlerine yollayabiliriz. Ozellikle cocuklarda ve yaşlılarda kafa travmalarından sonra daha tedbirli olmak gerekir. Takipleri hastanede olması daha uygun olur. Kafa kemiklerinde kırık catlak olduğu durumlarda eğer beyine bası yapan parcalı yoksa yine takip ediyoruz. Bazı kucuk kanamalar eğer kişinin norolojik durumu iyiyse ve beyine bası yapmıyorsa yine takip ediyoruz.Cerrahi mudahale yaptığımız durumlar; kafa icerisinde beyine bası oluşturan parcalı kırıklar, beyin zarının ustunde kafa kemiği ile beyin zarı arasındaki bası yapan kanamalar, beyin zarı altındaki kanamalar beyin icerisindeki kanamalar ve delici kesici alet yaralanmalarındaki beyin hasarları ,ateşli silahla oluşan yaralanmalardır.
Ameliyat etmemizin birinci amacı beyin uzerindeki ve icerideki basıncı azaltmak, baskıyı kaldırmak ve oluşan hasarı en aza indirgemeye calışmaktır. Ozellikle ateşli silahla yaralanmalarda travma şekli cok farklı olabilir. Yakın atış, uzak atış, silahın cinsi, kafatasına giriş yeri cıkışı varsa cıkış yeri cok onemlidir. Oluşturduğu hasar bunlara gore değişir. Tanjansiyel değimiz carplazlayan ateşli silah yaralanmalarında yaşam şansı yok denecek kadar azdır. Merminin beyin tabanındaki damar yapısını parcalaması durumunda beyin sapı dediğimiz hayati organı hasara uğratması durumunda yaşamla bağdaşmaz. Diğer durumlarda mermi aynı taraftan girip cıktıysa orneğin kafatasının sağ yarısından girip aynı yerden yakın bir yerden cıktıysa yaşam şansı daha yuksektir. Beynin sol yarımkuresi baskın yarımkuredir. Sol yarımkure konuşma ve anlama merkezinin kontrolunu sağ kol ve bacağımızın kontrolunu sağlar. Bu yuzden sol yarımkurede oluşan hasarlarda daha ciddi sekeller bırakır. Beynin sağ yarımkuresi de sol kol ve bacağımızın kontrolunu sağlar. Bu bolgede oluşan hasarlarda konuşma ve anlama genelde etkilenmez ama sol kol ve bacak felc olabilir.
Hasarın şiddetine yerine gore yaptığımız cerrahi mudahale değişir.Ateşli silahla yaralanmalarda oluşan beyin hasarı merminin trasesi boyunca oluşan kanamadır. Genelde girişi deliğindeki tum kemik parcaları beyinin icerisine suruklenir beyin zarı yırtılır ve bir yanma etkisiyle birlikte parcalıyıcı etki oluşturarak hasar oluşturur. Oncelikle mermi giriş deliğinin etrafı geniş bir şekilde kemiklerle beraber acılır. Basıncı duşurmek icin coğu zaman hayati tehdit eden durumlarda bu kemiği yerine koymadan karın boşluğuna ciltaltına koyup hayati tehlikeyi atlattıktan sonra tekrar kemiği yerine koyabiliyoruz. Beyin zarı acıldıktan sonra hasarlı beyin dokusu kanama ile birlikte temizlenir. Basıncı azaltmak icin bazen beyin zarı da acık bırakılabilinir veya sentetik yamalarla geniş kapatılır. Oluşan hasarı normal beyin dokusuna zarar vermeden onardıktan sonra kafa icerisindeki basıncı duşurmeye yonelik işlemler yaparız.
2. Ateşli silah yaralanması veya başka sebeplerle oluşan travmalarda hasarın şiddetine gore farklı bulgular ortaya cıkabilir. Hekimler arasında bu norolojik durumlarda kullanılan ceşitli skalalar vardır. Derecelendirmeler yapılır. Muayene sırasında hastanın goz acmasına konuşup konuşmamasına ve komutlara uyup uymamasına gore ağır koma durumundan normal her işlevi yapan hastaya kadar sınıflandırılır. Hastanın hastaneye başvurduğu sıradaki durumu ilerisi icin yol gostericidir. Ağır komadaki ve solunumu yeterli olmayan, koma halinde olup kısmen solunumu olan, orta ağır durumda olan hastalar yoğun bakım unitelerinde takip edilir. Hastaya ameliyat yapılsın veya yapılmasın norolojik tablo ile birlikte bilgisayarlı beyin tomografisi beyin MRG ile birlikte kafa ici basıncı normal seviyelerde tutmak onemlidir. Bu basıncı duşurmek icin cerrahi dışı yollarla ilaclarla kontrol sağlanmaya calışılır. Beyin fonksiyonlarını en aza indirmek icin uyutucu ilaclar vermek de bu basıncı duşurmeye yoneliktir. Cunku dışarıdan uyarı alan beyin daha fazla enerjiye ihtiyac duyar ve kafa ici basıncı yuksebilir. Bu yuzden kontrollu uyutup kontrollu uyandırarak basınc dengesi sağlanmaya calışılır. Bu surecte ağır komadaki hastalar zaten dışarıya tepki veremeyeceği icin uyutucu ilaclar verilmez. Ama hafif komadaki hastalar kademeli olarak uyandırılırlar.
3.Ameliyatın başarısını etkileyen faktorlerin ilki travmanın beyin uzerinde yaratmış olduğu tahribatın şiddeti ve yeridir. Tahribat cok yuksekse cerrahi mudahale yapılsa bile hastanın fayda gormesi zordur.Hafif ve orta şiddetteki yaralanmalar ameliyattan ciddi fayda gorurler. Beyinde hasar oluşturduğu yer de cok onemlidir. Biz cerrahların ilk yaptığı işlem beyin uzerindeki baskıyı kaldırmaktır. Hasarlı beyin dokusunu duzeltme gibi bir şansımız yoktur. Bazı yaralanmalarda kalıcı veya gecici felcler, konuşma bozuklukları, anlama bozuklukları, duyusal kusurlar(gorme, işitme,tat alma vb.) ortaya cıkabilir. Ozellikle ateşli silah yaralanmlarında bu tahribatlar cok yuksek duzeyde olabilir. Orneğin mermi kol ve bacak kontrolunu sağlayan beyin dokusundan gecmişse ve hasara uğratmışsa bizim ameliyatla bu beyin dokusunu canlandırma gibi şansımız yoktur.
4- Ateşli silahla veya travmalarla oluşan beyin hasarlarında ilk mudahale yaşamsal fonksiyonları geri getirmeye yoneliktir. Yoğun bakım surecinde enfeksiyon, araya giren başka sebebler ek hastalıklar da hastayı tehdit edebilir. Kafa ici basıncı normal seviyelere donen hasta hayati tehlikeyi atlattıktan sonra ek sorunlar cıkmaz ise yoğun bakımdan cıkabilir. Bu surec hastadan hastaya travmadan travmaya gore değişir. Bazı hastalar 3-5 gun bazı hastalar aylarca hatta yıllarca yoğun bakımda takip edilirler. Hastanın bilinci acık komutlara uyuyorsa bundan sonraki norolojik tablonun durumuna gore tedavi yonlendirilir. Orneğin kol ve bacak kuvvetsizliği felc gelişen kişilerde bu surec fizik tedavi rehabilitasyon surecidir.
5- Felc bazı kişilerde kalıcı olabilir bazı kişilerde duzelmesi aylar yıllar surebilir. İki yıllık surecte duzelme olmazsa artık duzelmeyeceği anlamına gelir. Konuşma ve anlamanın bozulması da aynı şekilde destek tedavisi ile kontrol altına almaya calışılır. Ancak coğu hastada kalıcı sekeller maalesef omur boyu devam eder.

[h=2]İstanbul Beyin Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]