Kadına ait kısırlık nedenleri ve tedavisiYumurtlama bozuklukları: Yumurtlama bozukluklarını 3 grup ta inceleyebiliriz. Bunlardan ilki hipogonadtropik hipogonadism adı verilen ve beyinden salgılanıp yumurtalıkları idare eden hormonların yetersiz olmasından kaynaklanan bir durumdur.
Tedavisinde beyinden salgılanan hormonların enjeksiyonlar ile yerine konması gerekir. Bu kadınlarda tedavi oncesinde bir beyin MR'ı cekilmesi ve prolaktin olcumleri yapılması gereklidir. Bir diğer grup yumurtlama bozukluğu hipergonadotropik hipogonadism olarak adlandırılan ve yumurtalık icindeki yumurtaların erken tukenmesine bağlı olan durumdur. Halk arasında erken menopoz olarak da bilinir. Cocuk sahibi olabilmek icin bilinen bir tedavisi yoktur. Ancak yumurta bağışı ile gebe kalınabilir.
Kadınlarda en sık rastlanan hormon bozukluğu polikistik over sendromudur. Nedeni tam olarak bilinmez. Yumurtalıklarda gelişmeye başlamış ama gelişme potansiyelini tamamlayamamış preantral folikul dediğimiz yapıların cevresel dizilimi ve aşırı erkeklik hormonu salgılayan stroma adı verilen tabakanın kalınlaşması ile karakterizedir.
Polikistik over sendromunun, kız cocuğunun anne karnında olduğu donemden itibaren beyindeki hormonların birtakım faktorler nedeni ile yanlış programlanması sonucunda ortaya cıkabileceği soylenirken, yanlış beslenme, aşırı kilo alma gibi problemlerinde hastalığı tetikleyebileceği ifade edilmiştir. Ancak hastalık tipik olarak genc kızlarda ve genellikle ergenlik doneminde ortaya cıkar. Polikistik over sendromlu kızlar genellikle şişmandır, tuylenme ve saclarda dokulme ve sivilceleşme soz konusudur. Menopoza kadar duzelmeyen bir hastalıktır. Hastalığı ortadan kaldıracak bir tedavi yontemi yoktur. Tedavi belirtilere yoneliktir. Bir kadının polikistik over sendromu hastalığından kurtulabilmesi icin yumurtalıkların ikisini de alınması gerekir. Bu durum soz konusu olamayacağından, hastalığın semptomları tedavi edilmelidir. Hastanın tedavisindeki en onemli ve birinci basamak kilonun kontrol altına alınması ve kilo verdirilmesidir. Polikistik over sendromlu kadınlar biraz daha zor kilo verirler.
Bir hormon bozukluğunun neden olduğu kilo alımı soz konusu ise diyetlerin buna yonelik olarak programlaması gerekir. Ozellikle kadınlarda polikistik over sendromu aşırı kilo alımı ile ilgili olduğu icin, spesifik olarak araştırılması ve buna yonelik olarak bir takım tedavilerin uygulanması onemlidir.
Kadınlardaki kilo alımı ve yağlanmayı biz ikiye ayırabiliriz. Bunlardan ilki elma tipi olarak tabir edilen kilo alımının karın cevresi ve ust govdede olması, bacakların ve kalcaların ise ince olması durumudur. İkinci tur kilo alımı tipi ise armut tipi olarak tabir edilen kalcalarda ve bacaklarda olan şişmanlıktır, govde incedir. Kozmetik olarak bakıldığı zaman elma tipi obezitenin gizlenmesi daha basit olmasına rağmen, beraberinde getirdiği sağlık sorunları acısından daha kotudur. Cunku erkek tipi olan bu yağlanma yuksek kolesterol oranları ile seyreder. Polikistik over sendromlu kadınlarda kilo alımı elma tipindedir.
Polikistik over sendromunun bulgularından biri de cilt değişlikleridir. Yani sac dokulmesi, yağlanma, sivilceleşme gibi şikayetlerdir. Bu cilt değişikliklerinin tedavisinde anti-adrojenler (erkeklik hormonlarını baskılayan ilaclar) kullanılması gerekir. Polikistik over sendromunun diğer bir bulgusu ise yumurtlamanın seyrek veya hic olmamasına bağlı adet duzensizliği ve gebe kalmanın engellenmesidir. Henuz evlenmemiş veya cocuk sahibi olmak istemeyen kadınlarda bu adetler doğum kontrol hapları ile duzenlenebilir. Ancak cocuk sahibi olmak isteyen kadınlarda, yumurtlamayı uyarıcı ilacların kullanılması gerekir.
Polikistik over sendromlu kadınlar uzun vadede birkac yonden risk altındadırlar. Bunlardan bir tanesi kan yağlarının yuksek olmasına bağlı olarak bu kadınlarda ilerleyen yaşlarda koroner damar hastalıklarına yakalanma riskinin normal populasyona gore cok daha yuksek olmasıdır. Ayrıca polikistik over sendromlu kadınlarda memede ve rahim ici tabakasında kanser oluşumu daha fazla gorulmektedir. Ayrıca gebe kaldıklarında yuksek tansiyon ve gebelikteki gizli şekerin ortaya cıkma olasılığı daha yuksektir. Polikistik over sendromlu kadınlarda aynı zamanda menopozdan sonraki donemlerde şeker hastası olma riski daha yuksektir. Dolayısıyla hastalığın uzun vadeli etkilerinin de goz onune alınması onemlidir. Butun bu uzun vadeli riskler kilonun kontrol altına alınması, kilo kaybı ve doğru beslenme ile en aza indirgenebilir.
Tup Tıkanıklıkları: Tupler genellikle enfeksiyonlara bağlı olarak tıkanır. Bu enfeksiyonların neredeyse tamamı ise cinsel yolla bulaşan mikroplar ile olur. Bu mikroplardan en onemlileri gonore (bel soğukluğu) ve klamidyadır. Turkiye de diğer bir onemli etken ise tuberkulozdur (verem hastalığı). Tuberkuloz mikrobu solunum yolu ile alındıktan sonra akciğerlere yerleşir ve buradan kan yolu ile tuplere gelerek tupleri tahrip eder. Bunların dışında gecirilmiş cerrahi mudahaleler (myom veya kist alınması veya endometriosis cerrahisi) sonucunda da tupler tıkanabilir veya tup-yumurtalık ilişkisi bozulabilir. cocuk sahibi olan kadınların aile planlaması yontemi olarak tup bağlanmasını sectiği durumlarda da tupler tıkalıdır. Tuplerin tıkalı olduğu genlikle HSG adı verilen bir rahim-tup filmi ile anlaşılır. Tuplerin tıkalı olduğu anlaşıldıktan sonra tıkanıklık rahime bitişik bolgede ise doğrudan tup bebek yapılması en uygunudur. Mikro cerrahi ile tupler acılabilse bile bu işlem daha zahmetli olup deneyimli cerrah gerektirir. Tupler eğer yumurtalığa yakın olan uclarından tıkalı ise (hidrosalpinks) laparoskopi yapılması gerekir. Laparoskopide tupler acılmalı acılamıyorsa da alınmalıdır. Hidrosalpinks şeklinde tıkalı tuplerin mevcudiyeti tup bebek başarısını azaltmaktadır. Bazı calışmalarda hidrosalpinksi olan kadınlarda tup bebek ile gebelik oranları yarı yarıya daha az bulunmuştur.
Endometriosis: Rahim icini doşeyen endometrial hucrelerin rahim dışında yerleşerek uremesidir. Genellikle 35 yaşın uzerindeki kadınlarda gorulur. Nedeni tam olarak belli değildir. En fazla rağbet goren teori retrograd menstruasyon teorisidir. Kadınlarda adet kanaması rahim ic tabakasını doşeyen hucrelerin dokulmesi ile olur. Bu hucrelerin bir kısmı da geriye doğru giderek tuplerden karın boşluğuna dokulur. Genelde bu hucreler vucudun defans mekanizmaları tarafından yok edilir. Ancak bazı kadınlarda bu mekanizmalar iyi calışmaz ve endometrial hucreler karın zarı uzerine yerleşerek uremeye başlarlar. Endometriosis hastalığı en cok karın zarını ve yumurtalıkları tutar. Bunun dışında rahim ve kalın barsağın son bolumu olan rektum arasına yerleşerek rektovajinal septum endometriosisini oluşturur. Hastalık genelde ilerleyici bir karakter gosterir ve yaygınlığı ancak laparoskopi ile anlaşılır. Bulguları ağrı, kitle ve kısırlıktır.
Yumurtalık icindeki endometriosis kistlerine endometrioma adı verilir. Endometriomalar kısırlık ile beraber olduğunda laparoskopik olarak alınmaları gerekir. Laparoskopik endometrioma alınmasını takiben ilk 6 ay icinde kadınların yarısının gebe kalması beklenir. Gebe kalamayanlarda ise kadının yaşına bakılarak bir 6 aylık bekleme daha onerilebilir. Yaşın 35'in uzerinde olduğu durumlarda ise cok zaman kaybetmeden tup bebeğe yonlendirilmelidir. Bazı durumlarda ise ileri derecede anatomi bozulmuş olabilir ve buna bağlı kendiliğinden gebelik şansı verilemez. Endometriosisin ileri derecede yaygın olduğu ve tup ve yumurtalık ilişkisini bozduğu durumlarda zaman gecirmeden tup bebek yapmak en uygunudur.
Peritoneal endometriosis diye tabir edilen ve karın zarı uzerindeki endometriosis odaklarının ise tedavisinde laparoskopi ile koterizasyon veya lazer vaporizasyonu işlemleri uygulanabilir. Her iki tekniğin sonuclar acısından farkı yoktur. Rektovajinal septum endometriosisinde genellikle bu bolgeye yerleşmiş bir nodul bulunur. Ağrılı adet gorme, ağrılı ilişki ve ağrılı dışarı cıkma en sık rastlanılan belirtilerdir. Laparoskopi ile nodulun alınması gerekir. Bu ameliyat yuksek teknik deneyim gerektiren ve oldukca zor bir işlemdir. Endometriosis tekrarlayabilen bir hastalıktır. Olguların yarısında cerrahi işlemi takiben hastalık tekrarlayabilir.
Diğer kısırlık nedenleri ve tedavisi: Yukarıda sayılan durumların dışında kısırlık ile ilişkilendirilen ancak kesin olarak kısırlık nedeni sayılmayan hastalıklar vardır. Bunlardan en onemlileri rahimin doğuştan olan anormallikleri ve miyomlardır.

[h=2]Ankara Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]