“Kadın ve futbol” kavramını neredeyse “kadın ve erkek ve dışlanma duygusu” şeklinde de ifade edebiliriz.
Kadınlar futbolla ilgilenir mi? İlgi nedir? İlgi nasıl oluşur? Futbolla ilgilenen kadınlar nasıl gruplanabilir? Futbolla ilgilenmeyen kadınlar nasıl gruplanabilir?
Futbol neden bir erkek oyunudur? Bir erkek sporu mudur?
Kadınlar neden futbol oynamazlar?
Futbol oynayan kadınlar yok mudur?
Kadınlardan ve erkeklerden oluşan bir grup duşunelim ve futbol oynanacak olsun. Erkeklerin buyuk bir bolumu oyuna giderken kadınların coğunlukla hic birisi oyuna katılmazlar. Oyuna giden erkekler, bir grup olmanın bilincini paylaşırlar. Birlikte eğlenirler, spor yapmış olurlar, rekabet ve başarı duygusu gibi hazlar yaşarlar. Yaptıklarının gururunu taşırlar. Bu gurur oylesine uzar ki kendileri oynamasa bile tuttukları takımı kendilerinin uzantısı şeklinde algılayarak, başka sporcuların oyunda gostermiş olduğu başarıyı da kendi başarıları gibi algılarlar. Takımı kendisi gibi gorup, ait olma ve başarma duygularını yaşamaya devam ederler. Bu nedenle de bu aitlik duygusu tum hayatları boyunca devam eder.
Gunumuzde, ozellikle eğitim duzeyi duşuk toplumlarda hala gecerliliğini surduren, erkeğe ustun olduğu bilgisinin yuklendiği geri kalmış zihniyet icinde, erkeğin olduğu her yer yaptığı her iş onemli olarak tanımlandığından futbol da onemli olur.
Kadın, erkeklerin bulunduğu bircok alanda olduğu gibi bu “onemli konu” nun da dışında kalmıştır. Bu duruma kadınların tepkisi farklı şekillerde gorulmektedir.
- Futbolu ve futbolla ilgilenen erkekleri kucumsemek
- Futbolla cok ilgili olmak
- Futboldan nefret etmek
- Futbolla ilgilenmemek
- Futbola yapmadığı diğer sporlar kadar ilgi gostermek
Bunlardan ozellikle ilk uc madde dikkate almaya değer davranış kalıplarıdır. Futboldan nefret etmek ve futbolla ilgili olanları kucumsemek ozellikle entelektuel acıdan kendini geliştirme yolundaki bazı erkeklerde de gorduğumuz bir tutumdur. Cunku futbol neredeyse erkek egemen toplumun bir simgesi haline getirilmiştir.
Erkek egemen toplumdan uzaklaşıp, kadın bilincini de yaşama katma cabaları icinde olarak gelişen insanlar, baskıdan kurtulmaya calışırken doğal olarak sert tepkiler verirler. Bu sert tepkiler kendisini en cok aşağılama ve taklit ederek kendini ispat etme davranış kalıplarıyla gosterir. Erkek dunyasına girmeye calışan kadın erkek gibi davranmak ya da erkek davranışını aşağılamak gibi bir durum icine girebilir. En cok da futbol bundan nasibini alır.
Yalnızlıktan korkan, ne olursa olsun bir yere ait olmak isteyen, bir takım tutarak ona ait olmaya calışan ve bunu hayatının merkezine koyan bir erkeği, gucsuzluğu ile yuzleştirmek demek onu kaybetmek demek olabilir. Futbol aşağılanarak dolaylı yoldan aynı yuzleştirme yapılır. Ancak bu sefer bu yuzleştirmeyi anlamak istemeyen bir erkek, “kadın futboldan ne anlar” diyerek konuyu rahatca savuşturabilir. Boylece kadınla erkek arasındaki konu sadece futbol ile ilgili sacma bir cekişme olarak kalır.
Pek cok kadın futboldan gercekten de cok anlamaz. Cok ilgilenmez. Cunku “ilgi” bilgi ile oluşur. Kişi bilmediği bir şeye ilgi duyamaz. Bizim toplumumuzda genellikle kadının futbol hakkındaki bilgisi cok kucuk yaşlarda oluşur. Futbol hakkındaki bu bilgi oncelikle erkek cocukların sokakta top peşinde koşmasıdır. Bir kız cocuğu da o topun peşinde koşmak istediğinde dışlanır. Bazı kız cocukları savaşa cok kucuk yaşlarda başlayarak erkek cocuklarıyla o topun peşinde koşar. Bu ozellikle yonetebildiği, muhtemelen kendinden daha kucuk cocuklarla olur. Aile sesini cıkarmaz ya da ilgilenmezse o topun peşinde bir sure koşar ve yanındaki erkek cocuklar o kızın varlığına alışabilir. Ancak bu sefer de bu kız, topun peşinden koşmasına izin verilmeyen diğer kız cocukları tarafından ve onun varlığını kabul etmek istemeyen daha buyuk diğer erkek cocukları tarafından dışlanır. Sonucta kız, bu dışlanmayla uğraşarak vakit kaybettiğini duşunerek vazgecer.
Boylece cocuklukta bir kızın futbolla ilgili aldığı bilgi, “futbol erkeklerin alanı”, “kadının dışlandığı alan”, “erkek ustunluğunun simgesi” şeklinde olur. Sporla cok ilgili kızlar bile bu alana uzak durur. Bu durum bir ofke yaratır.
Bu ofke gunluk hayatta unutulur. Daha sonra genc bir kızın karşısına futbola cok zaman ayıran ve futbolla kendini yaşayan bir erkek cıktığında, bu ofke tekrar ortaya cıkar. Erkeğin futbolla cok ilgilenmesi sanki kadını aşağılaması ve kendi cinsinin ustunluğunu dayatması şeklinde alt bilincte yaşanır.
Bununla savaşmak ve bunun gercek olmadığını gosterme cabasına girmek gibi bir yaklaşıma giren kızlar da vardır. Erkeklerle aynı ilgi alanına sahip olduğunu gostermek isterler. Bazıları gercekten de kendi iclerinde yaşadığı bu savaşı futbolla ilgili bilgilerini artırarak ilgi oluşturma noktasına getirebilir. Ozellikle erkek egemenliğinin kadını ezmediği ailelerde yetişen kızlar, futbolu da diğer spor dalları gibi algılayabilir. Ancak cocukluğundan itibaren futbol oynayan, bu alanı yaşarak da hisseden bir erkek kadar ilgi oluşturabilmesi pek soz konusu olmaz.
Sonucta yaptığımız, yaşadığımız bir sporun maclarını daha keyifle izleriz. Kendimizi sporcunun yerine koyarak daha fazla keyif alırız. Kayak yapıyorsak, bir kayak yarışını, bale yapmışsak, bir bale gosterisini, basketbol oynamışsak bir basketbol macını daha bilincli ve keyif alarak seyrederiz.
Futbol ise kadınlara doğrudan ya da dolaylı olarak yasaklanmış bir alandır. Sadece yapmamış olmanın bilgisizliği değil aynı zamanda dışlanmış olmanın ofkesi de kadınlarda vardır. Erkekte ise yapmış olmanın bilgisinin yanında, erkek olarak ustun hissetmenin, dunyada insan olarak adlandırılan diğer cinsin kabul edilmediği bir alana kabul edilmenin gururu ile oluşan bir ilgi soz konusudur.
Bu nedenle bir kadının futboldan bir erkek gibi zevk almasının soz konusu olabileceğini duşunmek mumkun mudur?
Ulkemizde yetişen kızları goz onunde tutarsak, entelektuel acıdan gelişmiş, bilinc duzeyi yuksek ailelerde kadın, bir kız olarak doğduğu icin dışlanmaz. Eşit bir kabul vardır. Futbolla da ilgili ailede olumsuz bir duygu ve yaşantı soz konusu olmayabilir. Bu şekilde yetişmiş bir kadının futbola karşı belirgin bir ofkesi yoktur. Ancak toplumumuzda kadının durumuna bakıldığında bu kadınların sayısının cok az olduğunu ve “aşağılanan kadın” kavramını ailede almasa bile cevrede yaşadığını gozlememek mumkun değildir. Ayrıca bu kızların da buyuk coğunluğu sokakta kız erkek karışık bir grupta her hangi bir oyunu oynadığı gibi futbolu da oynayarak buyumemişlerdir. Bu nedenle derinlerde az da olsa benzer ofke onların icinde de vardır.
Futbolu aşağılanan bir spor olmaktan cıkarmak icin ya erkek sporu olarak gormekten vazgecmek gerekir ya da kadınların ve erkeklerin kadınları aşağılaması gerceğinin değişmesi gerekir.
Ancak gunumuz sahneleri hala erkek dunyasının hukum surduğu gerceğini bircok yerde karşımıza cıkardığı icin bu konu daha bir sorun haline de gelmemiştir. Coğunluk tarafından sorun olarak tanımlanmayan sosyal bir durum uzerine cozum uretme cabaları icin erken olduğunu duşunuyorum. Hatta belki gelişim devam ettikce ve kadın kendini, zekasını, duygu ve duşuncelerini hayata soktukca futbolla ilgili bu olumsuz algılar da doğal olarak değişecektir.
Aslında insanlar geliştikce kendilerini daha cok sevmeye başlarlar. Kendi ilgi alanlarını daha rahat tanımlayabilirler. Bir grubun icinde olma ihtiyacları azalır. Buldukları ilk grupta kalmak ve onun kurallarına uymak zorunda hissetmezler. Okumaya, dinlemeye, anlamaya başlarlar. Bir insanın diğerinden ustun olmadığı, herkesin biricik ve tek olduğunu, farklılıkların korkulacak ve savaşılacak bir şey olmadığını, aksine bir zenginlik olduğunu idrak etmeye başlarlar. Kaygılar azalır ve kabuller artar. Boylece bir erkek olarak futbol oynaması zorunluluğu da ortadan kalkar. Futbolun erkekler icin bir simge olduğu gerceği değişmeye başlar.
İnsanların bilinc duzeylerinin gelişmesiyle “sadece erkekler icin” gercekleri de değişmeye başladı. Sadece erkekler icin olan yerlere verilen değer de azalmaya başladı.
Kadının ve erkeğin farklılıklarıyla zenginleşen, insana ve yaşama değer veren, farklılıklardan korkmadan yaşayabildiğimiz, tum bireylerin zekasının eşit haklara sahip olduğu bir dunyaya doğru gitmekte olduğumuzu dilerim.

Uzm.Psk.Dan. Ruya Turna

[h=2]Ankara Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]