Kadın ureme organları Muller kanalından ve sinus urogenitalisten oluşur. Embriyoner hayatın sekizinci haftasında Muller kanalı gelişip ust vagina, serviks ve corpusu (rahim) meydana getirir. Bu esnada kanalların ust kısmı birleşmemiş olarak kalır ve boylece tubalar teşekkul eder. Erkelerde ise Wolf kanalı ductus deferens'e donuşur. Muller kanalından kadın ic genital organlarının ortaya cıkışı her aşamada sapmalara uğrayabilir. Boylece ceşitli anomaliler ortaya cıkar. Embriyolojik gelişmede Muller ve Wolf kanalları cok yakın ilişkide bulunduğu icin genital organ anomalleri, bobrek ve idrar yolları (ureter) anomalileri de beraberdir. Genital organların anomalileri şunlardır:
A.GENİTAL KANAL YOKLUĞU YA DA GELİŞME BOZUKLUĞU
(APLAZİ ve AGENEZİ)
Gelişme bozukluklarının en ileri şekli aplasidir. Genital organların total aplazisi yani her iki Muller kanalının mevcut olmayışı (Muller agenesisi) yaşama elverişli fetuslerin hic birisinde tespit edilememiştir. Pek seyrek rastlanan bir diğer anomali. Muller kanallarından bir tekinin gelişememişidir. Bu durumda bir normal vagina ve serviks ile tek boynuzlu bir uterus kavitesi ve tek bir fallop tupu bulunur. Bu duruma uterus unikornis denir. Coğu defa uriner sistem anomalileri ile beraber bulunur. Uterus unikornis vakalarıda uterusun diğer tarafı ve adneksler (tuba ve over) tamamen mevcut olmayabilir veya rudimenter (tam gelişmemiş) olarak vardır. Bu takdirde uterus bicornus rudimentarius solidus adını alır. Rudimenter uterusta endometrim varsa hematometra ve nadiren ruptur tehlikesinin bahis konusu olduğu gebelik bile gorulebilir.
Uterus solidus rudimentarius ile beraber tam vagina agenezisi vardır. Bu durum Mayer Rokitansky- Kuster sendromu olarak bilinir. Bu durumda laparoskopide uterus yerinde iki solid doku uzantısı, uzun tubalar ve iğ biciminde overler gorulur, vagina yoktur. Bobrek ve ureter anomalisi (%50) vardır. Suni vagina plastiği ile hastaya yardım edilir.
B. GENİTAL KANALDA YAPIŞIKLIKLAR ( JİNATREZİ - GYNATRESİE)
Genital kanalın herhangi bir yerinde, kısa ve uzun devam eden bir kapanıklık demektir. Konjenital olarak meydana gelen jinatreziler Muller kanallarının birleşip bir kanal halini alamamasından oluşur. Daha cok vagina ve servikste gorulur. Puerperal enfeksiyon, yaralanma veya her tip travmada jinatrezi gorulebilir. Jinatrezilerin en onemlileri şunlardır:
a. Kızlık zarının tam olarak kapalı olması (atresia himenalis)
Himen ortasındaki deliğin olmaması, bir başka deyimle himenin tamamen kapalı olması haline atresia himenalis denir. Bu durum puberteye kadar fark edilmez ve vagen alt kısmında enine septus ile de sık olarak karıştırılabilmektedir.
İlk adetten itibaren meustruel kan dışarı akamadığından vagende toplanır. Buna hematokolpos denir. Fakat her siklusta kanama devam edeceğinden bu sefer kan uterus icinde ve tubalarda da toplanır. Uterus icinde kanın toplanmasına hematometra, tubalar icinde kanın toplanmasına ise hematosalpinks adı verilir.
Hematokolpos teşekkul ettikten sonra teşhis kolaydır. Labium minusler arasında bombe, mavimtrak renkli gergin hymen gorulur. Rektal tuşede vagende ve uterusta kitle ele gelir. İlk adetin olmaması ve aylık aralıklarla gelen pelvik ağrılar (molimina menstrualis) cok anlamlıdır.
Tedavi: Himenin en bombe yerinden hac şeklinde insizyon yapılmalıdır. İnsizyonu takiben kahverengi, yapışkan, bol miktarda kan aktığı gorulur. İnsizyon yerinin yeniden kaynanaması icin cok az himen parcası cıkarılmalıdır.
b. Vajinal kanalın kapalı olması (atresia vaginalis)
Atresi vaginalis, tam ya da kısmi olabilir. Atrezi tam ise vaginal kanal bir bağ dokusu uzantısı şeklindedir. Bazen atrezi hemen himenin arkasında veya vaginanın muhtelif kısımlarında olabilir. Bazı vakalarda ise vagen en ust kısmında halka şeklinde bir darlık gosterebilir. Vajinal atreziler doğuştan olabildiği gibi sonradan da olabilir. Embriyoner hayatta, Muller kanalının vaginayı oluşturan kısmının kanal haline gelememesi neticesinde oluşur.
Atresia vaginalis normal fonksiyon goren uterus ve overler ile birlikte ise, menarştan sonra molimina menstrualis oluşur.
Atresia vaginalisin tedavisi cerrahidir. Boylece yeni ve suni bir kanal meydana getirilir. Bunun icin uretra, mesane, rektum arasındaki gevşek bağ dokusu icinde bir tunel acılır. Bu tunelin kapanmaması icin, uzeri femur bolgesinden, vulvadan alınan deri grefti veya amnion zarı ile kaplı penis tarzında protez gecici bir sure icin bu yeni acılan tunel icine yerleştirilir.
c. Rahim ağzı kanalının doğuştan olmaması (servikal atrezi)
Servikal atrezi, uterin atrezi ve vulva atrezisi doğuştan olabileceği gibi sonradan da olabilir. Ozellikle vulva atrezisi nadir bir durumdur. Eğer vulva atrezisi sadece labium majus ve munislerin birbirleri ile yapışması sonucu meydana gelmişse, bu yapışkanlıklar kucuk bir mudahale sonrası duzeltilebilir.
C.GENİTAL ORGANLARDA CİFT TEŞEKKULLER
Embriyonel hayatın 16. haftalarında birleşmeleri gereken Muller kanalları, birleşmeden gelişmelerine devam edecek olursa, genital organlarda ceşitli derecelerde cift teşekkuller meydana gelir. Bunlar:
a. Vaginaya ait cift teşekkuller
b. Uterusa ait cift teşekkuller, olmak uzere iki grupta incelenir..
a. Vaginaya ait cift teşekkuller:
1- Hymen Septus: Cift teşekkullerin en basit şeklidir. Himenal acıklık yukardan aşağıya doğru uzanan bir doku uzantısı ile iki kısma ayrılmıştır. Eğer bu doku uzantısı ince ve zayıf ise cinsel ilişki sırasında yırtılır. Kalın ve sağlam olan ve cinsel birleşmeye mani olan durumun varlığında doktor tarafından bu septum kesilir ya da doğum sırasında operatif olarak ortadan kaldırılır.
2- Vagina Septa: Vagina bir septum vasıtasıyla ikiye ayrılmıştır. Vaginal septum mevcudiyetinde cok defa uterus ve himen de cift olarak bulunur. Vagina kısmen bir septumla ikiye ayrılmışsa vagina supsepta adını alır.
Vagina septa doğuma ya da cinsel ilişkiye engel oluyorsa septumun kesilmesi gerekir.
b. Uterusa ait cift teşekkuller:
Cift vagina, iki serviks ve iki ayrı hemiuterus varsa bu duruma uterus didelfis (uterus didelphys) denir. Muller kanalının birbirinden tamamen ayrı olarak gelişmesi soz konusudur. Bu durumda erken doğum eğilimi vardır.
Uterus kavitesinin ust bolumunde birleşme olmadığı halde collum bolgesinde birleşme kusursuzdur. Tek serviks tek vagina bulunur, buna uterus bicornis unicollis denir.
Collum ve corpus tamamen birbirinden ayrı olarak teşekkul ettiği halde, Muller kanalının iki koluna ait duvarlar birleşirse, uterus bicornis, bicollis oluşur. Vagina tek kanal halinde gorulur.
Muller kanalları birbirinden tamamen ayrı gelişir ve iki uterus, iki vagina yanyana bulunursa uterus duplex ve vagina duplex olarak adlandırılır.
Uterus arcuatus: Corpusun ust kenarı uterin kaviteye doğru biraz cokukluk gosterdiği halde bicornus bahis konusu değildir. Serviks, vagen tektir.
Uterus septus: Burada tek bir vagina ve serviks ile gorunurde normal tek bir uterus bulunur. Buna karşılık kaviteyi kısmen (uterus supseptus) veya tamamen (uterus septus) ikiye ayıran bir intrauterin septum vardır. Gunumuzde operatif histeroskopik insizyonla septum giderilir.
Uterus biforis: Uterusun dış gorunuşu normal olduğu halde, servikal kanalı ikiye ayıran bir septuım vardır. Cavum uteri tektir.
Uterus anomalileri gebelik uzerine, duşuk, erken doğum, geliş bozuklukları ve atoni kanaması gibi kotu tesir eder.
Teşhisinde HSG (histerosalpingografi), laparoskopi kullanılır. Anomaliler genellikle cerrahi olarak duzeltilir.
D. DIŞ GENİTAL ORGANLARDA YARIK TEŞEKKULLERİ
Dış genital organların yarık şekillerinde en onemli patoloji, klitorisin ust kısmının acık olması (epispadia) ve vajina on duvarının acık olması (hipospadia)'dır.
a. Epispadia:
Embriyonel gelişme esnasında sinus urogenitalisin on kısmında oluşan bir defekt sonucu epispadia ortaya cıkar. Epispadia'nın en hafif şeklinde klitoris ikiye ayrılır. Biraz daha ileri şeklinde uretra on duvarı yarık şeklinde acılır. Bazen sfinkteri de icine alarak mesaneye kadar uzanabilir. İleri derecelerde mesane mukozası toptan dışarı donebilir. Yanlış olarak mesane ektopisi ile karışabilir. Aslında burada kapalı bir mesanenin haricte bulunması değil, bilakis karın on duvarının yarık olan yerinden dışarı doğru taşan ve yarık olduğu icin mukozası meydana cıkan bir mesane anlaşılır. Bu durum inversio vesika urinaria veya ekstrofia vesika olarak da ifade edilir.
Epispadia'nın tedavisi cerrahidir. Operatif tamir imkan dahilinde değilse, cerrahi yolla ureterleri barsağa implante etmek gerekir.
b. Hipospadia:
Eğer uretra, vestibulum yerine, vagen on duvarının yukarı kısımlarına acılırsa hipospadiadan bahsedilir. Bu anomali uretra ile vaginayı birbirinden ayıran septumun mevcut olmaması veya tam olarak teşekkul etmemesinden ileri gelir. Uretra vagina icinde kalır. Beraberinde diğer genital organlarda da anomali vardır.
İleri derecede hipospadia durumlarında uretra hic mevcut olmayabilir, mesane doğrudan doğruya vagen ust kısmına acılabilir. Gerekirse operatif mudahale yapılır.



[h=2]Ankara Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]