Doğurganlık cağında kadın genital sistemi her ay yeni bir gebelik icin hazırlanır
Ergenlik doneminden itibaren kadın genital sistemi her ay yeniden hamilelik icin hazırlanır. Gebelik gercekleşirse bu dongu doğuma ve sonrasındaki loğusalık ve emzirme doneminin bir aşamasına kadar duraklar. Gebelik oluşmazsa bir sonraki ay aynı olaylar yeniden tekrarlanır.Bu nedenle erkek genital sisteminin aksine kadınlarda tipik bir ‘dongu’ sozkonusudur. Ortalama olarak 28 gun suren bu dongu henuz tum detayları cozulmemiş olan oldukca karmaşık mekanizmalar barındırır. Burada genel hatlarıyla bu adet dongusu (menstruel siklus) hakkında bilgi vermeye calışacağız.
Adet dongusu belli mekanizmalarla birbirini etkileyen 4 kompartmanda incelenebilir .


1.Uterus ve Endometrium ( Rahim ve Rahim ic zarı) : 1. kompartmanda adet dongusunde başlıca rolu endometrium(rahim ic zarı) ustlenir. Endometrium her ay yeni oluşan bir gebeliğin yerleşmesi icin hazırlanır.Gebelik oluşmazsa adet kanamasıyla onemli bir kısmı atılır ve yeniden aynı hazırlık başlar.
Endometrium 2.kompartman olan overlerden (yumurtalık) salgılanan ostrojen ve progesteron hormonlarına duyarlıdır.Adet kanamasının başlamasından itibaren bir sonraki ayda oluşabilecek bir gebeliğin endometriuma yerleşebilmesi icin uygun ortam hazırlanmaya başlar.Once ostrojen (Estradiol= E2) etkisiyle endometrium kalınlaşır. Ovulasyonun (yumurtlama) gercekleşmesinden sonra progesteron salgılanmaya başlar ve bu hormonun etkisiyle endometrium gebelik urununun yerleşmesi icin uygun hale gelir. Gebelik gercekleşirse overlerden progesteron salgısı devam eder. Gercekleşmezse 14 gunluk bir sure sonunda overlerden hem ostrojen hem de progesteron salgılanması azalır ve endometriumun yuzeyel tabakası adet kanamasıyla dokulur.Overlerden ostrojen ve progesteron salgılanması3.Kompartman olan Hipofiz Bezi tarafından kontrol edilir. Hipofiz bezi beyinin alt kısmında yeralır ve vucuttaki ic salgı bezlerinin calışmalarını kontrol eden bir merkezdir .Overlerin calışması da Hipofizden salgılanan FSH ve LH hormonlarının denetimindedir.
En ustte yeralan 4.Kompartman beyninin Hipotalamus adı verilen kısmıdır. Bu bolgeden Gonadotroin Salgılatıcı Hormon (Gonadotropine Releasing Hormone = GnRH) salgılanır.GnRH ,ikinci kompartman olan Hipofiz bezinde ortak isimleri Gonadotropin olan FSH ve LH hormonlarının salgılanmasını duzenler.
Overler (Yumurtalıklar):
Bir kız bebek dunyaya geldiğinde yumurtalıklarındaki toplam oosit(yumurta hucresi) sayısı sabittir ve daha sonra hayat boyunca yeni oosit oluşmaz.Ergenlik cağından itibaren her ay gelişimlerinin bir safhasında duraklamış halde primordial follikul adı verilen yapı icinde bulunan bu oositlerden bir grubu (yaklaşık 8-10 adedi) gelişimlerinin sonraki aşamalarına geciş gosterir. Bu follikuller icinde

ki hucrelerden ostrojen salgısı hipofizden salgılanan FSH ve LH hormonunun etkisi ile giderek artar Bir sure sonra bu bir grup follikulden biri diğerlerinden daha fazla buyur ve adet dongusunun 12-13. gunu yaklaşık 2 cm capında ici sıvı dolu bir kistcik haline gelir bu buyuklukteyken ultrasonografide rahatlıkla gorulebilir. Dominant follikul adı verilen bu ufak kistcik icinde o ay dollenmeye hazır duruma gelen olgunlaşmış oosit(yumurta hucresi) bulunur.
Adet dongusunun ortalama 14 gununde dominant folikul catlar ve yumurta hucresi fallop tuplerinin uc kısmında ‘fimbria’ adı verilen parmaksı cıkıntılar tarafından kavranarak tup icine alınır.
Overde duvarı yırtılan ve icindeki oositi kaybeden folikulun yapısı değişmeye başlar ve bu donemden sonra corpus luteum (sarı cisim) olarak isimlendirilir. Sarı cismin gorevi progesteron hormonu salgılayarak olası bir gebelikte endometriumu(rahim ic zarı) gebelik urununun yerleşmesine uygun hale getirmektir. Gebelik oluşmazsa yaklaşık 14 gun sonunda sarı cismin hormon salgılama kapasitesi azalır ve adet kanaması başlar.Gebelik oluşursa gebelik hormonu olarak bilinen HCG etkisiyle sarı cismin omru uzar ve gebelik corpus luteumu (corpus luteum gravidarum) na donuşur. Gebeliğin devamı icin yaklaşık 10. haftaya dek hayati onem taşır.
[h=3]Fallop Tupleri:[/h]Fallop tuplerinde adet dongusu boyunca overler ve endometriuma gore buyuk bir değişiklik izlenmesede bu tuplerin gebeliğin oluşmasında cok onemli bir rol oynadığını biliyoruz.
[h=3]Endometrium (Rahim İc Zarı)[/h]Endometriumun gorevinin her ay oluşması muhtemel bir gebelikte erken donemde gebelik urununu korumak ve gelişimini sağlamaktır. Her ay ostrojen ve progesteron hormonlarının etkisiyle dollenme sonrası Fallop tuplerinden gecerek rahime ulaşan gebelik urununun yerleşmesi icin hazırlanır.Gebelik gercekleşirse ilk donemlerde korunması ve gelişmesinde rol oynar.Gebelik oluşmazsa fonksiyonel tabaka adı verilen ust ucteikilik bolumu adet kanamasıyla cimenlerin bicilmesine benzer şekilde adet kanamasıyla dokulur.Altta kalan ve bazal tabaka olarak adlandırılan bolumde yeni bir dongunun ilk hazırlıkları başlar.
[h=3]Cervix[/h]Rahim ağzı olarak adlandırdığımız cervixte de her adet dongusunde belli değişiklikler izlenir.Rahim ağzı kanalında sumuksu bir salgı oluşturan bezler vardır. Adet doneminde bu salgının kıvamı ve miktarı değişir .Yumurtlama zamanında daha akışkan ve berrak bir hal alır ve spermlerin kadın genital sisteminde tuplere doğru seyahatini kolaylaştırır. Rahim ağzındaki bu tabakanın (servikal mukus) akışkanlığı ve bazı kimyasal ozellikleri vucuttaki ostrojen duzeyi hakkında fikir verir ve yumurtlamanın zamanının belirlenmesinde yardımcı olabilir.

[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]