Muayene kısırlık araştırmalarının en onemli bolumudur. Kadının jinekolojik muayenesi ile başlamak gerekir. Ardından smear( rahim ağzından ornek) alınarak patolojik inceleme yapıldıktan sonra, vaginal yoldan yapılan ultrasonografi ile yumurtalıklar ve rahim ici değerlendirilir. Daha sonra adetin 2. veya 3. gunu hormon tahlilleri yapılır . Adet bitiminde ise rahim filmi dediğimiz kanalların değerlendirilmesinde bize yardımcı olan film cekilir.
Tum bu işlemler sonucunda kadında saptanan kısırlık nedenleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
Yumurtlama ile ilgili problemler
Tuplerle ilgili problemler
Rahimle ilgili problemler
Daha az gorulen nedenler:, ciftlerin kendi istekleri ile daha once tuplerinin veya sperm kanallarının bağlanmış olması
YUMURTALIK VE YUMURTLAMA İLE İLGİLİ PROBLEMLER
Yumurtlama ile ilgili problemlerin başında polikistik over sendromu gelmektedir.Daha once yazmış olduğum makalelerde bu sendroma genişce yer verilmiş ve anlatılmıştır. Adet duzensizliği ve hormon bozukluğu ile birlikte seyreden yanında ek bulguları da olan bir sendromdur. İnfertil ciftlerin yaklaşık %20 de sebep olarak gorulebilir. (Bakınız Polikistik over sendromu)
2. neden Endometrioma ya da cikolata kisti olarak bilinen yapılar yumurtalıklarda yer alan ve yumurtalık kapasitesini yani yumurta sayısını ve gelişimini etkileyebilen yapılardır. Endometriozis hastalığı kadınların yaklaşık yuzde 10’unu etkileyen aslında oldukca yaygın bir sağlık sorunudur. Endometriozis, normal olarak rahim ic boşluğunda olması gereken dokuların vucudun başka yerlerine taşınarak oralarda yerleşmesi sonucu ortaya cıkan bir problemdir. Bu doku karın icindeki organlarda (yumurtalık, rahim kanalı , karın ic zarı, bağırsaklar, idrar kesesi) bulunabildiği gibi karın dışında da bulunabilir. Adet zamanında rahim iczarında meydana gelen kanama ile beraber bu endometriosis odaklarının bulunduğu bolgelerde de kanama benzeri belirtiler olur ve bircok şikayetlere neden olur. En sık rastlanan şikayet ağrılı adet gormedir. Endometriozis en yaygın olarak karın boşluğunda oluşmaktadır. Rahim dışında biriken dokular, ileri donemlerde surekli kasık ağrısı ve kısırlık gibi bazı problemlere neden olabilir.

Endometriozisin kesin nedeni halen bilinmemektedir. Kadının yumurtalıklarında endometriosis oluşması durumunda bazen kistler (cikolata kistleri) oluşabilir ve bunlar eğer cok buyurlerse ciddi problemlere yol acabilirler. Cikolata kistleri her zaman kesin olmamakla birlikte ultrasonografi ile gorulebilir. Kesin tanı ise yalnızca laparoskopi işlemi ya da acık ameliyatla konulabilir. Laparoskopi, hastalığa tanı konulmasında yararlı bir işlem olup, ayrıca hastalığın ciddiyetine ilişkin fikir de vermektedir.

Endometriozisin en sık gorulen belirtileri, ağrılı adet gorme, ağrılı cinsel ilişki, adet oncesinde karın ağrısı, sırt ağrısı dır
Hamile kalmakta gucluk ceken kadınlarda endometriozis hastalığı gorulme olasılığı artmaktadır. Bu kadınların bir kısmında, ozellikle de ileri evre endometriosis hastalığı olanlarda, kanallarda tıkanıklığa yol acmaktadır.
Endometriosisin sebep olduğu kanal tıkanıklığı bazen tam bir tıkanıklık olmayıp sperm gecişine izin verebilir.. ancak kısmen tahrip olan kanallarda embriyolar takılarak dış gebelik de ortaya cıkabilir.

Uygulanan tedavilerin temelde amacı ağrıyı gidermek ve kısırlığı ortadan kaldırıp gebe kalmayı sağlamaktır. Bu amacla değişik tıbbi ve cerrahi tedaviler uygulanabilir. Tıbbi tedaviler ağrı kesmenin dışında, yanlış yerde yerleşmiş olan endometrial dokunun da baskılanması amaclanır. Elbette oncelikle tıbbi tedavilerle sorunlar giderilmeye calışılmalı ancak eğer buyuk cikolata kistleri ya da tıbbi tedaviyle giderilemeyen ağrı gibi sorunlar varsa cerrahi tedavi duşunulmelidir.

Bu yapıların boyutu onem arz etmektedir. Genellikle 3 cm. altındaki endometrioma kistleri ameliyat gerektirmemektedir. Daha buyuk olanlarda ise hastanın yaşına, kısırlık suresine, daha onceden denenmiş tup bebek sayısına ve yumurtalıklardaki yumurta rezervi dediğimiz yumurta sayısına gore ameliyat olup olmamasına karar verilir. Ameliyat acık ya da kapalı ameliyat şeklinde yapılır. Laparoskopi dediğimiz kapalı ameliyat tercih edilir.Ancak daha onceden gecirilmiş ciddi bir karın ameliyatı varsa ya da ciddi karın zarı iltihabı oykusu varsa laparoskopi yapılamayacak ise acık ameliyat uygulanır.
Laparoskopi, gobekten bir iğne ile girilerek karın icinin gozlenebildiği bir ameliyattır. Bu yontemle cerrahi işlem yapılması yanında, tuplerdeki hasarı ve problemi ortaya koymada altın standart denilen en iyi yontemdir. Anestezi altında yapılır. Hastanede 12-24 saat kalındıktan sonra hasta eve gidebilir.
TUPLERLE İLGİLİ PROBLEMLER
Gecirilmiş enfeksiyonlar, gecirilmiş ameliyatlar tuplerde tıkanıklığa ve tup hareketlerinde bozukluğa yol ocabilir. Boyle durumlarda ilaclı rahim filmi (Histerosalpingografi ) denilen radyolojik inceleme yapılır. Bu işlem rahim ağzından verilen boyalı ilacın tuplerden (yumurtalık kanallarından) gecişini gormek amacı ile uygulanır. Rahim filmi rahim icine verilen bir sıvının tuplerden gecişi sırasında cekilen bir tur rontgen filmidir. Rahim filminde verilen sıvı yağlı veya su bazlı olabilmektedir. Bu teknik bir konu olup filmi ceken kişinin kararıdır. Rahim filmi cekimi sırasında ciddi bir ağrı ve acı olmamaktadır Rahim filmi ile tuplerin gecirgenliğinde, yapısında problem olup olmadığı anlaşılabildiği gibi rahim ic duvarı kaynaklı problemler de tespit edilebilmektedir. Genellikle adet bitimi sonrasındaki ilk 3–4 gun film cekimi icin en uygun gunlerdir. Tuplerde tıkanıklık varsa ilac tuplerden gecmez

Hidrosalpenks, tuplerin tıkanıklığı sonucu oluşan, tupun ici sıvı dolu şişkin olan kısımlarına verilen isimdir. Hidrosalpenks genellikle rahim filmi ile ve bazen de ultrason muayenesi sırasında tespit edilebilmektedir. Hidrosalpenks varsa tup bebek tedavisi uygulamak bir takım riskler taşımaktadır. Tupun icindeki sıvı rahim icine gecerek tup bebek tedavisi sonunda rahime transfer edilen embryoların tutunmalarını zorlaştırabilmektedir. Bu sebeple ozellikle buyuk captaki ve ultrason ile de gozlenebilen hidrosalpenkslerin tedavi oncesi cıkarılması onerilmektedir.
RAHİM İLE İLGİLİ PROBLEMLER
Rahim icinde var olan polipler myomlar(urlar) ve yapışıklıklar bu grupta yer almaktadır. Myom rahimin kas tabakasından kaynaklanan genellikle iyi huylu bir tumordur. Myom varlığında oncelikle myomun yeri cok onemlidir. Ozellikle rahim ic zarına yakın olanlar bizim icin onem arzetmektedir. Eğer rahim ic zarında ise ve embryonun yerleşimini engelleyecek yerde ise mutlaka tedavi oncesi cıkarılmalıdır. Rahim ic zarına zarar vermeyen myomların boyutu onemlidir ve genellikle 5-6 cm. uzeri myomların cıkarılması duşunulebilir. Bu boyuttaki myomlar gebelikte buyume yaparlarsa sorun oluşturabileceği icin cerrahi gerekmektedir ancak kadın yaşı ileri ise, yani 38 yaş uzerinde ise, yine zaman kaybetmemek icin ameliyat oncelikli olmayıp hemen tedaviye gecilebilir. Ozetle, myom varlığında myomun yeri, buyukluğu, kadın yaşı ve varsa onceki tedavileri goz onune alınarak ameliyat kararı verilmektedir. Genellikle myom ameliyatlarından 4–6 ay sonra tedaviye gecilmelidir.
Rahim icindeki problemleri teşhis atmak amacı ile rahim filmi, SIS (rahim icine sıvı verilmesi) ya da Histeroskopi denilen alet kullanılır.
SIS (salin infusion sonografi), ultrason ile yapılan muayene sırasında rahim ic duvarı dediğimiz endometrium ile ilgili şupheli bir gorunum, polip ya da myom goruntusu olduğunda, ultrasonografi eşliğinde rahim icine sıvı verilerek yapılan bir işlemdir. İnce bir kateter yardımıyla verilen sıvının etkisi ile rahim ic duvarı kaynaklı myom, polip ve yapışıklıklar hakkında bilgi edinilebilmektedir. Bu işlem anestezi gerektirmez ve ciddi bir ağrı oluşturmaz. Genellikle adet bittikten sonraki bir hafta icinde yapılması onerilmektedir..
Histeroskopi ise, ucunda ışık kaynağı olan bir cihaz ile rahim ağzında gecilerek rahim ici gozle goruntulenmektedir. Anestezi eşliğinde veya lokal anestezi ile muayenehane şartlarında yapılabilen kucuk bir operasyondur. Fakat buyuk bir polip veya myom varlığında ameliyathane şartları gerekebilir. Rahim ici sıvı ile doldurularak gorulur. Ozellikle rahim ici yapışıklıkların, poliplerin veya rahim ici kaynaklı myomların teşhis ve de aynı anda tedavisinde yani cıkarılmasında tek yontem histeroskopidir.. Genellikle işlemden 2–4 saat sonra hasta klinikten ayrılıp evine donebilmektedir. Bu işlem icin de en uygun zaman adet bittikten sonraki bir haftalık donemdir

[h=2]Bursa Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]