Kanser Neden Olur?
Kadında erkekden farklı olan organlarında gelişen kanserler kadınlara ozgu kanserlerdir. Bu organlar uterus, meme, yumurtalık ve vajinadır. Kanserin temel nedeni, bir hucrenin kontrol altına alınamıyan uremesidir. Her organda organın ozelliğine gore hucrelerin işlev ve coğalma hızları farklı farklıdır. Yani bazı organlarda hucreler aynı birim zaman icinde cok daha hızlı urerler. Diğer bir deyişle hızlı bir yaşam icindedir. Yine aynı organda farklı bolgelerindeki hucreler birbirlerinden farklı bir işlev icindedir. Ornek olarak uterusu ele alalım. Uterus tek bir organ olmasına rağmen farklı bolumleri vardır. Bu farklı bolumlenme hem enine hem de boyuna olabilir. Boyuna olarak uterus govde ve boyun ve ağız kısımlarından yapılmıştır. Uterusu bir armut gibi duşunurseniz sap bolumune uyan ince kısmı baş aşağı durur ve vajen icine gomuludur. Muayene sırasında vajenin sonunda yuvarlak bir goruntu olarak belirir. Serviks denilen bu kısımdaki hucreler son derece hareketlidir. Surekli ve hızlı bir coğalma mevcuttur.
Kanser; Kontrolden Cıkmış Coğalma
İşte kanser coğalan hucrelerin hastalığıdır. Bir organda veya bolumunde ne kadar hızlı ve fazla coğalma varsa kanser gelişme riski de o kadar yuksektir. Normalde hucreler organlarda yenlenme amacıyla coğalır. Her hucrenin bir omru vardır. Olen hucrelerin yerine daha genc yeni hucreler oluşur. Ama bu coğalan hucrelerden biri bir gun kontrolden cıkabilir ve hızla ve durmaksızın coğalmaya başlar. Aslında vucutta bir cok kontrol mekanizmaları,bu yoldan cıkan hucreleri hizaya sokar. Bu hizaya sokma işlemi olmasa tum insanlar cok kısa surede kanserden olurlerdi.
Kadına Ozgu Kanserler Neden Yuksek Oranda?
Kadının cinsel organlarının bir cok bolumu bu nedenle kanser gelişmesine son derece elverişlidir. Orneğin uterusun ic tabakası olan endometrium kadın vucudunun en hareketli bolumlerinden biridir. Bu bolum bir adet boyunca 0 cm den 1 cm ye varan kalınlıklara ulaşır. Bu şekilde hareket olan bir organda da kanser gelişme olasılığı diğer organlara gore cok daha fazladır.
Yumurtalıklardaki hucre coğalması ve hereketi de oldukca yoğundur. Ozellikle yumurtalıkların etrafını ceviren hucreler son derece yoğun bir coğalma icindedir. Hucre coğalması ve yumurtalıkların surekli bir gelişme icinde olması nedeniyle yumurtalık kanserlerine de cok sık rastlanmaktadır.
Diğer onemli ve kanser acısından riskli olan kadın organı memelerdir. Memelerdeki hucreler hareketli olması ve surekli hormon değişimlerine bağlı olması nedeniyle kansere yolacabilecek hastalıklara sık rastlanır. Bu konu geniş bir şekilde meme bolumunde incelenmiştir. Bu bolumde daha cok cinsel organlardaki kanser uzerinde durmak istiyorum...
Kanserden Korunmak icin Duzenli Kontrol...
Kanser cok korkutucu bir terimdir, hepimiz icin. Gercekten gunumuzde hala kanser korkutucu bir hastalıktır. Eskiden beri bilinen kanserden korkma, gec kalkmaktan kork deyişi gercekten de kadına ozgu kanserler icin cok yerindedir. Ilerlemiş hastalık icin yapılacak işler son derece kısıtlıdır. Ama erken yakalanmış kanserlerde tedavi son derce basit ve etkilidir. Hatta bazı kanserlerin oncu belirtileri mevcuttur.
Kadının kanserden korunması veya kansere erken yakalanması icin bu konuda cok bilgili olması gerekmektedir. O kadar bilgili olmalıdırki hekimini bile bazı yapılması gerekenkler konusunda zorlayabilsin.
Kansere karşı silahlı olmanın ilk şartı duzenli kontrol yaptırmaktır. Kanser başlangıcta cok yavaş gelişir. Belli bir gorunume gelmesi uzun zaman alır. Orneğin 1 er yıllık aralarla yapılan kontroller dahi kanseri cok erken safhada yakalamak icin yeterlidir. Son kontrolunuzden hemen sonra kanser gelişmeye başlamış olsa dahi, bu kanserin 1 yıl sonraki kontrole kadar zararlı olabilecek boyutlara gelmesi son derece nadir bir olaydır.Ozetle birer yıllık aralarla kontrollerinizi yaptırmanız yeterlidir.
Diğer bir nokta da her organa ozgu kanserlerin riski arttıran ve azaltan ozelliklerini bilmek ve ona gore onlem almaktır. Bu durumlar ilgili bolumlerde teker teker anlatılmıştır.
Yumurtalık Kanserleri
Yumurtalık kanserleri kadınlardaki kanserler arasında olum nedenleri arasında 5. sıradadır.
Ilk dort sırada akciğer, meme, bağırsak, ve pankreas kanserleri gelmektedir. Bir kanserin sık rastlanması ile olume neden olması farklı olaylardır. Sık rastlanan bir kanser daha az olume neden olurken seyrek rastlanan bir kanser daha cok olume neden olabilir. Nitekim yumurtalık kanserleri serviks ve endometrium kanserlerinden daha az sıklıkta rastlanmasına rağmen daha fazla olume neden olmaktadır.
40 yaşın ustundeki kadınların olumlerinin %2 sine yumurtalık kanseri neden olmaktadır.
Yumurtalık kanserlerine en cok 50-60 yaş arasında rastlanmaktadır.
Tum karın ici organlar arasında hastalığı teşhisi en zor olan organ yumurtalıklardır. Erken donemde ya da kanser oncesi donemde bu organın kanserlerini tanıyabilecek cok az ilerleme olmuştur.
Erken Tanı Son Derece Guc..
Yumurtalık kanserlerini erken teşhis edebilmek icin neler neler denenmiyor bir bilseniz. Vajinal yolla yumurtalığa giden kan akımı olcumleri yapılıyor mesela. Acaba kanserli hucrelerle kansersiz hucreler arasında kan akımı farkı varmı diye?.. Ancak henuz yuzguldurucu sonuc yok ortada.
Ya da kanda bircok ozel maddeler aranıyor. Bazı tip kanser hucrelerine karşı vucudumuz ozel maddeler geliştiriyor. Bir tur bağışıklık bu. Işte bu maddeleri saptayarak vucudumuzda o kanserin varlığını anlayabiliyoruz. Ancak bircok sorun var. Kanser olmıyan bir cok durumda da bu maddeler cok yuksek cıkabiliyor.
Bunlardan en meşhuru CA-125 denilen bir madde. Bu madde bazı over kanserlerinde gercekten kanda artar. Ancak coğu durumda da artmayabilir. Ayrıca kanser dışı bircok hastalıkta da artışlara rastlanır. Yani tam anlamıyla yararlı bir test değildir. Ama hic yoktan iyidir.
Sonuc olarak yumurtalık kanserleri genellikle sessiz kalırlar ve ancak cevreye yayılınca farkedilirler.
Erken farkedilmeleri kadının duzenli sağlık muayeneleri yaptırması ile mumkun olabilmektedir.
Riskli Durumlar...
Cocuk doğurmamış, cok sık duşuk yapmış, ya da gec doğum yapmış kadınlarda yumurtalık kanserleri daha sık rastlanmaktadır. Daha once meme kanseri gecirmiş kadınlarda iki kat sık rastlanmaktadır. Bazı ailelerde de aile bireylerinde yumurtalık kanserlerine sık rastlanmaktadır.
Hatta bu tip kişiler yurt dışında kanser gelişme korkusu ile yumurtalıklarını aldırmakta.
Rahim Ağzı Kanseri
Vucudumuzun her yerinde hucreler aynı hızla veya aynı duzenle coğalmaz.
Bazı bolgelerde cok fazla duzensizlik vardır.
Bu duzensiz yerlerin ozelliği nedir? Vucudumuzun dışını orten hucre tabakası cok katlıdır. Halbuki ic organlarımızın yuzeyini orten hucre tabakaları tek katlıdır. Bir cok boşluktan ic organlara geciş vardır. Işte bu geciş bolgelerinde hucre coğalmasında bir duzensizlik vardır. Cunku cok katlı epitelden tek katlı epitele geciş okadar kesin sınırlı değildir. Birbirinin icine gecmiştir. Surekli bir mucadele vardır hucreler arasında. Serviks bolgeside bu geciş yerlerininin en genişlerinden biridir. Vajen icinden gelen cok katlı epitel dokusu uterus icindeki tek katlı epitele serviksde gecmektedir. Serviks bu nedenle en fazla hucre coğalması duzensizlikleri olan bolgelerdendir. Bir bolgede ne kadar fazla duzensizlik varsa o bolgede kanser gelişme şansı o kadar fazladır...
Sadece tek başına duzensiz coğalma da yeterli değildir. Dışarıdan bazı uyarıcı etkenlerin bu hucre coğalmasını arttırması onemli bir noktadır. İşte bu coğalmayı arttıran etkenlere risk faktorleri diyoruz.
Rahim Ağzı Kanseri İcin Risk etkenleri:
Erken yaşta cinsel ilişkiye başlamış olma,
Fazla sayıda erkekle ilişkide bulunma,
Erken yaºta gebelik,
Cok Doğurmuş Olma
Duşuk gelir duzeyi,
Sigara.
Gorulduğu gibi cinsel ilişki suresi, sıklığı ve eş ceşitliliği arttığı oranda rahim ağzı kanseri riski artmaktadır. Ozellikle genelevlerde ya da benzeri şekilde calışan kadınlar buyuk risk altındadır.
Erkeğin sunnetli olması riski azaltmaktadır.
En onemli etken seksuel bulaşan hastalıklardır. Virus denilen mikroplar bu zayıf epitel icine yerleşerek onun normal duzenini bozarlar.
Rahim ağzı Yarası; Kanserin İlk Belirtisi Olabilir..
Dış etkenlere karşı korunması icin derimiz cok katlı hucre ile cevrili iken aynı dış etkenlere karşı ince ic hucre tabakası karşı koyamaz.
Serviksde değişik nedenlerle bu iceriyi doşeyen tek tabakalı hucre tabakası dışarı doğru taşar. Bu taşma muayene sırasında kırmızı renkte bir leke şeklinde gorulur. işte halk arasında rahim ağzında yara olarak bilinen olay budur. Aslında ortada yara falan yoktur. Işguzar bir hucre dokusu sınırlarının dışına taşmıştır. Burada birden kendisinin alışık olmadığı bir ortamla karşılaşır ve sapıtır. Sapıtması sonucunda hucreler anormal şekilde coğalmaya başlar.
Bu aynen bir afrikalının eskimolar ulkesine gidip onların giysisini giymeye benzer. Eskimoları koruyan giysi Afrikalıyı koruyamaz, hemen uşutur ciddi hastalıklara yakalanır.
Kanser Uzun Sure Yakalanmayı Bekler...
Bu bozuk hucreler hemen kansere donmez kansere donmesi 7 ila 10 yıl kadar uzun bir zaman alır. Işte bu zaman zarfında bu anormal hucreler saptanırsa cok basit tedavilerle rahim ici kanseri onlenir. Nedir bu anormal hucreleri saptamanın yolu?
Yayma diğer adıyla smear. Muayene bolumunde ayrıntılı olarak anlattığımız smear'i yılda bir kez yaptırmakla ileride serviks kanserine yakalanmaktan kurtulursunuz.
Smear bozukluğunun kadınlar arasında herhangi bir anda yakalanma sıklığı %1-4 arasındadır. Yani yoldan gecen 100 kadına o anda smear yapsak en az bir tanesinde bozuk hucre yakalayacağız demektir. Her yakalanan 3 kişiden birinde kanser gelişmesi kacınılmazdır. Bu rakamı azımsamamak gerekir.
Bu anormal hucreleri anlayabilecek baºka belirtiler yok mu?... Ne yazık ki yok. Tek yol smear. Sadece orta yaş kadınlar değil adet gormeye ve aktif cinsel yaşama başlamış her kadın yılda bir kez bu işlemi yaptırmalıdır.
Diğer onemli ama biraz daha uzun zaman ve masraf gerektiren teşhis yontemi Kolposkopidir. Kolposkopi rahim ağzının goruntusunun ozel bir mikroskopla buyutulerek gizli olan veya cok erken donemde olan rahim kanserlerinin incelemesi yapılabilmektedir...
Işte tedavi edilemiyen bu anormal hucreler sonunda kansere doner. 40 yaşını gecen her yuz kadından 2 si ne yazıkki bu rahim ağzı kanserine yakalanmaktadır. Ancak 20 yaşında bile rastlanmaktadır. Erken yakalanan kanserlerin iyileşme şansı %95 in uzerindedir.
Op.Dr.Orhan Doğan

[h=2]Antalya Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]