Guatr nedir?
Boyun on kısımda bulunan tiroid (kalkan) bezinin iltihap ve kanser dışındaki bir sebeble buyumesine guatr denir.
Tiroid bezinin gorevi nedir?
Tiroid bezi boynumuzun on kısmında yerleşik, iki parcalı, kucuk bir icsalgı bezidir. Salgıladığı hormon ile vucudumuzun calışma hızını belirler. Urettiği hormon azalırsa vucudumuzun calışma hızı duşer, fazla hormon salgılarsa vucudumuzun calışma hızı artar.
Guatr nasıl bir hastalıktır? ‘Ben guatr hastasıyım’ denilince ne anlamak gerekir?
Guatr tek bir hastalık değildir. Belirtileri ve tedavileri birbirinden farklı hastalıklar grubudur. Bu sebeble guatr hastasıyım demek, biz hekimler icin yetersiz bir tanımlamadır. Tiroid bezinin iltihaplarını ve kanserlerini bir kenara bırakırsak, guatr hastalıklarını uc ana gruba ayırabiliriz. Bu gruplar da kendi icinde alt gruplara ayrılır.
Bunlar:
1. Tiroid bezinin az hormon salgıladığı durumlar; hipotiroidi hastalığı. Daha cok ic hastalıkları veya endokrinoloji uzmanlarının tedavi ettiği hastalıklardır. Bezin salgıladığı hormon yetersiz olduğu icin vucudun hızı yavaşlar, hareketler ağırlaşır, duygular kuntleşir. Bu hastalara gereken hormon ilac şeklinde verilerek tedavi edilir.
2 . Hormon dengesizliği olmayan guatr hastaları. Bu grupta uc ceşit guatr bulunur. Birincisi tiroid bezinin dengeli şekilde tamamının buyuduğu (diffuz guatr); ikincisi, tiroid bezinde tek bir yumrunun (nodul) olduğu (soliter tiroid nodulu) ve ucuncusu tiroidde cok sayıda yumrunun olduğu (multinoduler guatr) hastalıklar.
3 . Tiroidin fazla hormon salgıladığı hastalıklar. Bu gruba zehirli guatr da denilir. Vucutta fazla tiroid hormonu bulunması sebebiyle vucudun calışma hızı artmıştır. Ellerde titreme, kalp carpıntısı gorulur. Bu grupta da uc tip guatr vardır. Birincisi bezin tamamının buyuduğu (Basedow Hastalığı), ikincisi fazla hormon salgılayan tek bir yumrunun olduğu (Toksik Adenom), ucuncusu irili ufaklı cok sayıda yumrunun olduğu (Plummer Hastalığı) hastalıklar.
Hastalığın belirtileri nelerdir?
Yukarıda saydığımız hastalık ceşitlerine gore guatr hastasının şikayetleri de değişir. Hormonların fazla uretildiği (zehirli guatr) tiplerde, ellerde titreme-terleme, kalp carpıntısı, sinirlilik, gozlerin yuvalarından taşması, ishal, iştah artması ama kilo alamama, adet duzensizlikleri gorulur. Hormonların az uretildiği durumlarda ise hareketlerde ve duygularda yavaşlama, ellerde kuruma, saclarda kuruma-dokulme, adet duzensizlikleri gorulur. Hormonal dengesizliğin olmadığı tiplerde sadece tiroid bezinde buyume veya nodul oluşumu . Bu hastalıkların hepsinde tiroid bezi buyuyebilir, nodul oluşabilir.
İc/dış guatr, dişi/erkek guatr, zehirli guatr nedir?
Tıbbi olarak boyle bir sınıflama olmamasına rağmen hastalara durumunu acıklarken kullanılan terimlerdir. Tiroid bezinin buyumediği, muayenesinin normal olduğu, sadece hormon dengesizliği olduğu durumda guatr hastalığı ic guatr olarak acıklanmış olabilir. Fazla hormon salgılayan guatr hastalığını “zehirli” guatr olarak adlandırıyoruz. Ameliyat sonrası nuks eden guatr hastalığını acıklamak icin de “dişi guatr” terimi kullanılmış. Yine de bu terimler tıbbi bir ayırımı ifade etmezler.
Guatr hastalıklarının iyot ile ilgisi nedir? İyot alsak hastalığı engeller miyiz?
Tiroid bezi İyot elementini kullanarak hormon uretir. Bu elementin eksik olduğu yerlerde guatr cok gorulur. İyot eksikliğinin giderilmesiyle guatr hastalığı engellenir.
Guatr hastalığı olduğundan şuphelenen kişiye hangi testler yapılıyor?
Basitce kandaki hormon miktarlarını kontrol etmek ve tiroid bezinin yapısını gormek icin ultrason yaptırmak genellikle teşhiste yeterlidir. Bu iki testten sonra gerekli gorulurse sintigrafi ve iğne biopsisi gibi başka testler de yapılır.
Guatr hastalıkları teşhis edildikten sonra nasıl tedavi ediliyor?
Tedavide uc durum soz konusudur.
1.Hormon yetersizliği olan guatr hastalarına bu hormon ilac şeklinde verilir.
2.Hormon fazlalığı olan hastalara hormon yapımını engelleyecek ilaclar verilir. Hormon seviyesi normale inince ameliyat veya radyoaktif iyot ile nihaî tedavi yapılır.
3. Hormon dengesizliği olmadığı ama tiroid bezinde nodullerin olduğu durumda da genellikle ameliyat gerekir.
Her guatr hastalığı ameliyat gerektiriyor mu?
Tiroid bezinin tamamen buyuduğu ya da icinde nodullerin olduğu durumda ameliyat bir tedavi seceneğidir. Her guatr hastalığı ameliyat gerektirmez. Bir guatr hastasını ameliyat etmek icin dort sebeb vardır:
1.Boynunda buyumuş guatrın oluşturduğu estetik problem
2. Buyumuş guatrın ya da nodullerin yemek borusunu ve soluk borusunu sıkıştırmalarından kaynaklanan şikayetler olması
3. Buyumuş guatrın hormon dengesizliği yapması
4. Guatrda kanser tesbit edilmesi veya kanser şuphesi
Guatr hastalığında kanser olur mu?
‘Guatr, tiroid bezinin kanser harici buyumeleridir’ diye tarif etmiştik. Ama bu buyumelerin kanser olup olmadığı ancak bazı incelemelerden hatta ameliyattan sonra belli olur. Dolayısıyla butun guatrlı hastalar duşunulduğunde %15 oranında kanser gelişme ihtimali vardır.
Ameliyattan başka tedavi yontemleri var mı?
Her guatr ameliyat ile tedavi edilmez. Yukarıda saydığımız hastalıkların bazı tiplerinde ilac tedavisi, bazısında radyoaktif iyot tedavisi (radyasyon ile tiroid bezinin tahrip edilmesi), bazısında da ameliyat gerekir.
Guatr ameliyatında ne yapılıyor?
Guatrın hastalıkları ceşitli olduğu gibi ameliyatları da ceşitlidir. Tiroid bezinin iki parcalı olduğunu belirtmiştik. Ameliyatta bu parcalardan biri tamamen cıkarılabilir, her iki parcası cıkarılabilir veya her iki parcasından bir miktar cıkarılabilir. Ne kadar tiroid bezi cıkarılacağı, yani bu ameliyat seceneklerinden hangisinin uygulanacağı hastalığın ceşidine gore planlanır.
Ameliyatta ne gibi riskler var? Ses telleri zarar gorebilir mi?
Guatr ameliyatları gunumuzde oldukca guvenle yapılan ameliyatlardır. Her ameliyatta olduğu gibi guatr ameliyatında da istenmeyen durumlar olabilir. Bunların en başında da ses tellerinin zarar gormesi riski vardır. Ancak bu durum %3-5 (yuz guatr ameliyatından 3 ile 5’inde) oranında gorulur. Ameliyat sahasında kanama ve paratiroid bezlerinin zarar gormesi (vucut kalsiyum dengesini ayarlayan bezlerin hasarı) diğer risklerdir.
Ameliyat veya ilac tedavisi sonrası guatr tekrar eder mi?
Evet edebilir. Hormon eksikliği ilaclarla giderildikten sonra hastalık tekrar edebilir. Bazen noduller ilaclarla geriledikten sonra tekrar buyuyebilirler. Bu durumda hasta tekrar değerlendirmeye ve tedaviye alınır.
Ameliyat edildikten sonra da guatr tekrar edebilir. Ozellikle cok sayıda nodulu olan guatr hastalığında geride bırakılan tiroid dokusunda da nodul kalmışsa zamanla bu noduller buyuyup guatrın tekrar etmesine yol acabilir. Bu sebeble ilk başta ameliyatı, hastalığa uygun planlamak onemlidir.
Ameliyat olan hastaların kontrolleri var mı?
Hastalığının ceşidine gore ameliyat sonrası hic ilac kullanmadan omur boyu yaşayabileceği gibi, omrunun geri kalanında ilac kullanmak zorunda olan hastalar da vardır. Ancak butun guatr hastaları hastalıklarına bağlı olmak uzere belirli aralıklarla kontrol edilmelidirler ki hem hastalığın tekrarından korunsunlar hem de oluşabilecek istenmeyen durumlar erkenden tedavi edilebilsin.


[h=2]İstanbul Genel Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]