GOZLUK
Gozluk, gozun kırılma kusurlarının duzeltilmesinde bilinen en eski ve etkin yontemdir. Gunumuzde belli koşullar dahilinde yetişkinler icin kontakt lens ve refraktif cerrahi gibi alternatifler olsa da cocuklarda hala tek gecerli yontem olma ozelliğini korumaktadır.
Gozluk kullanımı birkac farklı nedene dayanabilir. Bunların en yaygın ve basit olanı, kırılma kusurlarının duzeltilmesi amacıyla gozluk kullanımıdır. Bu tur gozluk kullanımının tedavi edici değil, duzeltici olduğu unutulmamalıdır. Yani gozluk belli bir sure kullanıldıktan sonra gozdeki kusuru duzeltecek ve sonrasında terkedilecek bir tedavi gereci değildir. Gozluk, sadece kullanıldığı surece var olan kusuru optik olarak duzelten, cıkartıldığı anda etkisi kalmayan bir gerectir. Kırılma kusurlarında bugunun koşullarında kalıcı bir duzelme sağlayacak yegane alternatif ancak erişkin yaşlarda uygulanabilen refraktif cerrahi ve laser uygulamalarıdır.
Kırılma kusurunun olcusunun gozluk derecelerine doğrudan yansıyan sabit ve değişmez bir değer olması gerektiği gibi yaygın ve yanlış inanış vardır. Bir insanın gozunun kırıcılık ozelliği, aynı insanın boyu, ayakkabı numarası vb gibi sabit ve değişmez bir olcu değildir. Tam tersine, gozun kırıcılık ozelliği son derece dinamik ve değişken bir ozellik arzeder. Bu değişkenlik oncelikle akomodasyon (gozun uyum refleksi) adı verilen mekanizmaya bağlıdır. Bu mekanizma ozellikle cocuk ve genclerde cok aktif ve canlıdır. Yaşla birlikte kapasitesi azalarak 60 yaşından sonra cok duşuk seviyelere iner. Ancak aktif olduğu yaş donemlerinde ozellikle hipermetropik goz kusurlarının duzeyinde ciddi değişimlere neden olabilir. Kişi hipermetrop olduğu halde akomodasyon rezervi ile bunu telafi edebilir. Bu durum hicbir şikayete yol acmayabileceği gibi, ciddi sorunlar da yaratabilir. Bu tur gizli hipermetropilerde kişinin oznel durumu cok farklı olabildiği olcude gozluk ihtiyacı da farklı olacaktır. Hicbir şikayeti olmayan duşuk dereceli bir hipermetrop, uzun yıllar gozluksuz olarak yaşamını surdurebileceği gibi, goz yorgunluğu şikayetleri yaşayan veya kayma sorunu olan aynı duzeydeki bir başka hipermetropun gozluk kullanması şart olabilir. Burada kullanılan gozluğun derecesi de, kişinin goz bozukluğunun tam karşılığı olabileceği gibi, daha duşuk duzeyde bir duzeltme ile daha rahat ediyorsa bu da tercih edilebilir. Ozellikle hipermetropik ve astigmatik kusurların tam derecesinin gozluğe yansıtılması alışma problemleri yaratabildiği icin kısmi bir duzeltme coğu zaman yeterli olacaktır. Ozellikle ilk defa gozluğe başlayacak olan kişilerde bu durum neredeyse kacınılmazdır. Ancak zaman icinde goz duzeltmeye adapte oldukca gozluğun derecesi de tedrici olarak gercek değerine yaklaşabilir. Bu "kısmi" duzeltmenin olcusu ise tamamen kişinin muayene sırasında verdiği subjektif reaksiyonlarla belirlendiği icin boyle durumlarda farklı hekimlerce farklı dereceli gozlukler recete edilebilir ve bu son derece olağan bir durumdur. Boyle durumlarda hasta icin gecerli ve doğru tek bir gozluk numarasından soz etmek doğru değildir, ancak belirli bir aralık icindeki derecelerin hepsinin gecerli olması sozkonusudur. Bu farklı derecelere alışmak icin gerekecek zaman farklı olsa da bunların hepsi aynı kişi icin doğru gozluk olabilir.
Gozluk kullanımı kırılma kusurlarının yanısıra ozellikle şaşılık tedavisinde de onemli bir yer tutmaktadır. Goz kusuru olan bir kimsede şaşılık da mevcutsa gozluğun anlam ve onemi daha da artar. Boyle durumlarda hastanın subjektif konforundan cok mevcut kaymanın gozluk ile kontrol edilebilmesini sağlayan değerler on plana cıkar. Ozellikle akomodatif ozelliği olan şaşılıklar başta olmak uzere pek cok şaşılık turunde, gozluk kaymanın kontrolunu kolaylaştırmak amacıyla başvurulan bir tedavi aracıdır. Şaşılık tedavisi kapsamı icinde verilen gozlukler ise, salt goz kusuru nedeniyle verilebilecek derecelerden daha farklı derecelendirilebilir. Orneğin şaşılık tedavisi amacıyla kişinin gozunun kendi numarasından daha duşuk veya daha yuksek bir gozluk kullanması gerekebilir, kişiye miyop olmadığı halde miyopik dereceli veya mevcut hipermetropisinin daha ustunde veya altında dereceli gozlukler verilebilir. Burada gozluğun ilk başta yaratacağı rahatsızlığın tıpkı tadı hoş olmayan bir ilacın icilmesi zorunluluğu gibi duşunulmesi gerekir. Bu gibi tedavi amaclı gozluk uygulamalarına coğu zaman gecici bir sure başvurulur. Bazen ozellikle goz tembelliği tedavisi sırasında gozlerden biri icin o gozun gormesini zorlaştırıp, diğer gozun gormesini kolaylaştıracak şekilde gozluk dereceleri farklılaştırılabilir. Bu teknikler, tamamen hekimin deneyimi ve tercihine bağlıdır. Bu nedenle gozluk numarasını kişi icin sabit ve değişmez bir değer gibi algılamak ve bu yanlış duşunceden yola cıkarak farklı hekimlerce recete edilmiş farklı numaralı gozluklerden tereddut etmek coğu zaman gereksizdir.
Gozluk kullanımında bilinmesi ve dikkat edilmesi gereken başlıca hususlar şunlardır:
1. Gozluk hekim tarafından hemen daima surekli kullanmak uzere verilir. Gozluğun bazen kullanılıp, bazen kullanılmaması veya mesela sadece uzağa bakarken kullanılıp yakına bakarken cıkarılması gibi bir durum sozkonusu olmaz. Bu şekilde gozluk kullanmanın fazlaca bir yararı da yoktur.
2. Cerceve secimi cocuklarda ve ozellikle de bebeklerde cok onemlidir. Gozluk takabilmek icin cocuğun belli bir yaşa gelmesi gerektiği duşuncesi yanlıştır. Eğer tedavisi icin gerekliyse 4-5 aylıktan itibaren bebekler dahi gozluk takabilir. Ancak secilecek cercevenin yaşına uygun olmasına dikkat etmek gerekir.
3. Ozellikle cocuklarda tedavi amaclı verilen gozluklerde merceğin gozu her yonden eşit olcude kapsayacak konumda durmasını sağlayacak bir cerceve kullanılmalıdır. Burun ustunden one sarkan ve boylece cocuğun gozluğun ustunden bakmasına olanak veren cercevelerden kacınmak gerekir. Aşağıda şaşılık tedavisi kapsamında gozluk kullanımı gereken cocuklarda uygun olan ve olmayan cercevelere ornekler gorebilirsiniz.
4. Cocuklarda gozluğun mumkun olduğunca hafif olmasını sağlamak gerekir. Bu nedenle organik ve inceltilmiş camlar ile esnek, yaylı menteşeli, plastik bir cerceve veya cercevesiz dizayn gozlukler tercih edilmelidir. Cercevelerin kulak arkası kıvrımları uzun ve elastik olmalı, burun dayanağı cocuğun burun yapısına ve yaşına uygun olculerde hazırlanmalıdır.
5. Ozel bir takım şaşılık turlerinde, cocuklarda da ileri yaştaki presbiyop yetişkinlere benzer şekilde bifokal (cift-odaklı) gozluk kullanımı gerekli olabilir.
Ancak cocuklarda boyle durumlarda kullanılması gereken bifokal gozluk camı, presbiyop yetişkinlerinkinden farklıdır. Bu tip camlara "executive tip" bifokal denir. Burada onemli olan, gozluk cocuğun gozune takıldığında odakları farklı olan iki merceğin kesişme hatlarının goz bebeğinin tam altından gecmesidir.

[h=2]İstanbul Goz Doktoru uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]