Goz tembelliği ulkemizin kanayan yarasıdır. 20 li yaşlara gelince meslek seciminde, ehliyet alımında, işe girişte, akıl başa gelince “Goz tembelliği” tedavisin de yeniden değerlendirmek akla duşuyor. Yurt dışı firmaları gozlere o kadar cok onem veriyor ki biz bile “Neden bu kadar inceleme istiyorlar” diye isyan ediyoruz. Subay ve polislik isteği tembel gozler nedeniyle sonucsuz kalıyor.
Once goz tembelliğine doğru teşhis koyalım? Olayı sadece gozlukle gormemezlik olarak duşunmeyin.
*Gozluk takmasına rağmen gormuyorsa bu goz tembelliğidir.
*Gozluk gozun fonksiyonlarını ustlenmişse bu da goz tembelliği demektir.
*Gozluğe bağımlılık oluşmuşsa, cocuk gozluk takmadan duramıyorsa bu da goz tembelliğidir.
*Gozluk gosteriyor, ama goz gozluksuz gormuyorsa bu da goz tembelliğidir.
KARGADAN BAŞKA KUŞ BİLEMEMEK
Bu bizim kulturumuzun onemli ozdeyişidir. Goz tembelliği tedavisinde sağlam gozu kapatmaktan başka tedavi bilmeyenler var. Sağlam gozu kapatmak bu tedavinin en basiti ve alfabenin ilk harfi olarak duşunebilirsiniz. Gelişmekte olan goz fonksiyonları icin zararlı olduğunu ve kapatma dışı zamanlarda kazanılanın yeniden kaybedildiğini soylemiştik. Goz tembelliği tedavisinde cok sayıda yontem vardır.
Bates yaklaşımları: Batıdaki gorme geliştirme merkezlerinin Bates yaklaşımları goz tembelliği tedavisinde uygulanmaktadır..
1. Merkezleme (centralisation) : Goz tembelliği tedavisinde hedeflerden biri merkezi gormeyi geliştirmek olmalıdır. En mukemmel gorduğumuz alan goz dibinde bakışımızı merkezlediğimiz % 3 luk fovea cenralis alanıdır. Bakışımızı burada merkezlersek mukemmel goruruz. Yaygın bakış gormeyi bozar. Goz tembelliği olan kişiye yaygın bakış yerine merkezi bakış oğretilmelidir.
Gormenin bozulmaması veya daha mukemmel gorme icin Dr. William Bates’in merkezi veya periferik (cevresel) gormedeki onerilerini goz onunde tutmalısınız. Gozluklu ya da gozluksuz, sadece goruntunun merkezinde netlik vardır. Goruntu fovea centralis’ e duşer. Orada net gormemizi sağlayan konik hucreler vardır. Merkezi cukurdan uzaklaştıkca, bu hucreler azalır, cubuk hucreler yoğunluk kazanır. Cubuk hucreler, renk bilgisi ve netlik yerine, hareketi algılamamızı sağlar. Bu nedenle, net gormek istediğimiz nesneler, baktığımız goruntunun merkezinde olmalı. Baş, gozun hareketine uyum sağlamalıdır.
Merkezi ve diffuz (yaygın) gorme uygulamaları: Gunun değişik zamanlarında daha net gorme icin gorme alanının merkezini ve cevresini kullanma hastaya oğretilmelidir.
2. Hareket: Yaşam harekettir, tum yaşayan yaratıklar hareket icindedir. Hareket olmadan algılama olmaz. 5 duyunun gercekleşmesi icin de hareket gerekmektedir. Hareket olursa goruruz. Hareket olursa duyarız. Hareket olursa hissederiz. Hareket olursa tat alırız. Hareket olursa kokuyu alırız. Hareket olmadan algılama olmaz. Tum duyu algılamalarının temelinde hareket vardır. Hareket o duyguyu aktifleştirir. Hareket olursa duyarız. Hareket olursa kokuyu alırız. Tat alma bir hareket sonucudur. Dokunduktan sonra hareket ettirirsek hissederiz. Gorsel algılama bir hareket gerektirir.
Gozunuzu kapatın ve acın. Daha net goreceksiniz. Bu bir harekettir ve gormede atışı gozleyebilirsiniz.
Bu amacla Dr. Rika tekniğinde diğer goz kapatılarak goz onune getirilen 10-5-1 prizmalık kucuk, kısa ve hızlı gidip gelmeler yapılarak foveada hareket sağlanır. Prizma kullanmayacaksanız hareket alanında birbirine yakın hedefler secmelisiniz. Hareketin ani ve hızlı olması gerekmektedir. (Dr. Rikanın “ Mono Prism Saccades" tekniği)
Gorme duyusu ve hareket: Gormenin aktifleşmesi icin hareket gerekir. Sonradan Visual algılama devreye girer, gorduklerimize anlam veririz.
Vision perception (Gorsel algılama) nedir? Gorsel algılama, beyinlerin gozlerin gorduklerini anlaması demektir. Gorulen şeyi yorumlama, analiz etme, anlamlandırma yeteneğidir. 10/10 gorebilirsiniz ama algılama sorunlarınız olabilir.
3. Relexation / gevşeme: Şehirleşmenin etkisiyle, insan, doğadan ve de tabii kendi doğasından da uzaklaşmıştır, kendisinin yabancısı olmuştur. Bu, genel sağlığımızı bozduğu kadar, goz sağlımızı da bozmaktadır. Esin kaynağı doğa olan t’ai chi ch’uan uygulayanlar farkında olmadan doğal gormenin uc prensibini yaşamış oluyor: Hareket, merkezileştirme ve gevşeme. Sabit bakmak gorme sistemimizi zayıflatır.
Gevşe, gevşe, gevşe
4. Kontrast duyarlılığında azalma: Kontrast zemin ile obje arasındaki goruntu zıtlığıdır. Zıtlık arttıkca gorunurluk artar.
Kontrast duyarlılık: Kişinin arka plandan bir nesneyi gorsel olarak ayır etme ozelliğidir. Hasta bulanıklığı veya ayırt etme zorluğunu tanımlar. Orneğin yuzunu yeterince secemez. Aynı hastalar ışık artırılınca seciminin arttığını soyler. Kontrast gormede etkilidir. Kontrast %90 nın altına duşerse gorme keskinliği de iyice duşer. Aydınlatmayı artırmak goruşu etkilemez. Işık yetersizse gorme keskinliği duşer. Siyah beyaz arasındaki karşıtlık oranı tum ışık şartlarında değişmez. Zayıf ışık ufak harflerle yazılmış metnin okunmasını zorlaştırır.
Kontrast duyarlılık azlığında:
* Gece trafik ışıkları veya arabalar gormede sorun yaşanır.
*Giysiler, tezgÂhlar veya yemeklerdeki lekeleri gorememek
*Yuz secmede gece yetersizlik
* Bir ocağın uzerinde bir alev yakılıp yanmadığını gormemek
* Okumak icin cok miktarda ışığa ihtiyac duymak
* Televizyon izlerken goz yorgunluğu yaşamak…
* Birbirine cok yakın tonları ayırt etmekte zorlanma. renk, kontrast, ışık algılamalarında karar verememe.
Goz tembelliğinde kontrast duyarlılık azalır. Goz tembelliğinin duzelmesinin kontrolunde kontrast’a da bakılır.
Kontrast duyarlılığını geliştirmek: Bunun icin once kontrast eşeli ile kontrastınız değerlendirilmeli sonra egzersizler başlanmalıdır. Siyah beyaz goruntuler yarar sağlar ama yetmez, bunun icin cok sayıda uygulama vardır.
5. Gormeye derinlik kazandırmak: Bilincli hasta gorduğunu ama net gormediğinin farkındadır. Gormek, mukemmel gormek, dolu dolu gormek farklı kavramlardır. Gormeye derinlik kazandırmak oldukca geniş bir konudur, burada sadece gozbebeği ile ilgili durumu anlatacağız.
Gozbebeğinin genişlemesi gormeyi bozar. Ozellikle akşam gozbebeği genişler ve hasta daha net olmayan periferik (cevresel) gormeyi kullanmak zorunda kalır.
Gozbebeği egzersizleri: Gozbebeği egzersizleri ile gormeye derinlik kazandırılmalıdır. Bu gozbebeğini genişleten ve daraltan 2 ayrı kas grubuna yonelik egzersizleridir.
6. Yetersiz ışık gozu tembelleştirir. Goz tembelliği olanların %90 a varan kısmı zaten hipermetroptur. Hipermetroplarda akşam yetersiz ışık nedeniyle gorme duşer. Goz bebeği genişler, gormede net olmayan cevresel gorme kullanılır. Ya ışık artırılmalı veya akşam daha yuksek gozluk kullanılmalıdır.
Işığı yararlı kullanmak: Işık goz bebeğini daraltır, gormeye keskinlik kazandırır, pinholl etkisi sağlar. Goze ozel egzersizlerle her ışık şartlarında daha net gorme egzersizleri uygulanmalıdır.
Bu yazıdan ne anladık?
Bu konu cok geniş bir konudur, birkac ozel duruma dokunduk.
*Goz tembelliği tedavisinde merkezi gormeye ağırlık verilmeli, merkezi gorme geliştirilmeli, cevresel gorme zaten net olmayan bir gormedir.
*Sabit bakmak gorme sistemini zayıflatır, Hareket gormeyi artırır, tedaviye hafif hareketler eklenmelidir.
*Gerginlik gormeyi de bozar.
*Kontrast gorme ile gormede artış sağlanmalıdır.
*Gormeye derinlik kazandırılmalı, en kolayı gozbebeği egzersizleridir.
*Işığı kullanmayı bilmek gormeyi geliştirmede onemlidir.


[h=2]İstanbul Goz Doktoru uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]