Goz tembelliği tedavisinde sağlam gozu kapatmak goz sistemini alt ust eder.
Bebekte goz fonksiyonları gelişirken: Bir goze nasıl zarar verirsiniz? Hem de goz fonksiyonları gelişirken… Bebekte goz fonksiyonları 2-3 aydan itibaren gelişmeye başlar.
*Fiksasyon gozu bir noktaya tespit etme fonksiyonudur, 6-8 haftadan itibaren gelişmeye başlar.
*İzleme (Eye Tracking): Bebek 3 aydan itibaren annenin yuzunu tanımaya ve onu izlemeye başlar.
*Uyum: Bebekte 3-4 aydan itibaren uyum fonksiyonu gelişmeye başlar. Uyum gozlerin her mesafeyi netleştirmesi icin yaptığı zumun karşılığıdır.
*Fovea ( Sarı nokta) nın olgunlaşmaya başlaması: 4. Aydan itibaren gormede en hassas nokta fovea olgunlaşmaya başlar.
Fuzyon: Fuzyon sağ ve sol gozden gelen goruntulerin ust uste gelerek birleşmesidir. Fuzyon azlığı veya cokluğu ice veya dışa şaşılı nedenidir. 6. Aydan itibaren gelişmeye başlar.
3 boyutlu gorme: 3 boyutlu gorme 6. Aydan itibaren gelişmeye başlar. Tam olgunlaşma 7 yıldır.
Olgunlaşmış gorme: 3-5 yıl civarı gelişir.
Tercihli bakış: 3. Yıldan sonra başlar. Gozlerden biri daha iyi gorur, beyin onu tercih eder.
Goz tembelleşmesinin tehlikeli donemi: (8-12 yıl) 12 yaşına kadar gozde tembelleşme riski vardır. Ozellikle iki goz arası numara farkında, şaşılıkta ve goruntunun onundeki engellerde goz tembelleşebilir.
Tekerin onune taş koymak: Sağlam gozu kapatarak yapacağın goz tembelliği tekerin onune taş koymaya benzer. Gelişmekte olan goz fonksiyonlarını engellersiniz.
Tekere taş koymayınız: Gozu kapatarak gelişmekte olan onlarca goz fonksiyonunun gelişimini geciktirmekte ve buna bağlı hasarlar oluşturmaktasınız.
Okluzyon ampliopisi nedir? Kapatılan sağlam goz tembelleşmesidir. Goz tembelliği tedavisinde, bazı hastalıklarda gozun kapatılması gozde tembelleşmeye neden olmaktadır. Eskiden kapatma verilirken 2 gun sağlam goz kapatılır, bir gun de bozduğumuz sağlam gozun tekrar duzelmesi icin az goren goz kapatılırdı. Zararı nedeniyle bu uygulamadan da vazgecildi.
Unutmayın! Bebek hasarlara daha hassastır. Bebeğin her turlu hastalığı acildir ve hemen de tedaviye cevap verir. 2-3 gun ateşlerde kıvranan bebek 3 gun sonra gulerek karşınıza gelir.
SAĞLAM GOZU KAPATMANIN ZARARLARI
Sağlam gozu kapatmak retinada ve beyinde onemli bozulmalara neden olur. Kapatma ile gormeyi ve ceşitli goz fonksiyonlarını bozulur:
GORME: Goz tembelliği tedavisinde en buyuk risk kapatılan gozun tembelleşmesi beyinde olan hasardır.
KAZANC: Kapatmadan sağlanan kazanc sadece %10 civarıdır. Cunku kapatma dışındaki zamanda goz tembelliğine neden olan durum gormeyi bozmaya devam etmektedir.
SURE: Gunluk kapatma suresi icin goz hekimleri sure uzerinde fikir birliği icinde değildir. Cunku goz sistemine zarar vermekten korkmaktadırlar.
*Yararlı olması icin uyanık kalınan surenin %80-90 ının kapama ile gecirilmesi gerekmektedir. Bu gunde 10-12 saat kapatma demektir.
*Bu ise sağlam gozde hasar oluşturmaktadır.
*Kapatma dışı sure gozu tekrar bozmaktadır. Bu kazanılanın kaybedilmesi demektir.
*Tum gun: Uyanık saatlerin %80-90 ı surenin kapatılması daha yararlıdır ama cocuğun psikolojisini bozar, sağlam gozu tembelleştirir.
*Sure kısa duzelme az: 2-3 saatlik kapatma hastayı oyalamaktan ibarettir. Goz hekimi sağlam gozu tembelleştirme korkusu nedeniyle bu uygulamayı yapmaktadır. Bu da hastaya yarar sağlamamaktadır.
Kac yıl? Gozun ve gormenin bozulmama durumuna gelmesi 12 yaş civarındadır. Bu cocuğa 12 yaşına kadar surecek kotu bir macera demektir.
GOZUN ONLARCA FONKSİYONU
Goz saat gibi hassas calışan bir organdır. Calışmaması gozu tembelleştirir, calıştırmanız onu kurtarır. Goz o kadar hassas bir organdır ki bırakın milimetreleri mikronlar onemlidir. Goz o kadar hassas bir organdır ki saatler değil saniyeler bile gozun duzenini bozar. Bircok goz doktorunun terminolojisinden bile haberdar bile olmadığı “Shut off” gozlerle beyin arasındaki kısa sureli bağlantı kopmasında gozde onemli hasarlar gelişmektedir.
Uyum: Kameranın her mesafeyi netleştirmek icin yaptığı zumun karşılığı gozde uyum fonksiyonudur. Kapatmak uyum dengesini tum bozmaktadır. İki goz arasında şaşılık ve goz tembelliği olmaması icin
*İki gozde uyum normal ve İki gozde eşit duzeyde olmalıdır. Kapatarak bu duzeni bozmamalısınız. Şaşılığa neden olur veya artırırsınız.
*Farklı numara farklı uyum demektir. Gozun tembelleştiği gozde goz numarası da buyuktur, uyumu yetersizdir.
*Hatalı uygulamalarının uyumu guclendirerek ice, gevşeterek (Akomodatif lag) dışa şaşı yapar….
Akomodatif lag: Uyum gevşekliği ve gecikmesidir. Gozun uzun kapatma saatleri ve aylarca suren tedavi uyum yapmada gevşeme ve gecikmelere neden olur. Bu gozde tembelleşme ve gizli kaymalara neden olur…
Odaklama: Gozun goren noktaya goruntuyu duşurme ve netleştirme yeteneğidir. Kapattıkca işlevini azaltırsınız. Goz tembelliği ve şaşılığa neden olursunuz. Şaşılığı artırırsınız.
Deneysel olarak odaklamayı bozarak goz on arka capı uzatılabilmektedir. (Goze eksi mercek konursa odaklama goz arkasına kayar. Goz on arka capı uzayarak yeni odaklama alanı oluşturur. Mercek cıkarınca goz miyop olmuştur.)
Odaklama noktasının değişmesi: Civciv ve ağac faresi deneylerinde odaklama noktası 15 gunde değişecek kadar hızlıdır.
* 60 dakikalık tek gozde odaklama yetersizliğini takiben optik eksen imajın retinada netleşmesini sağlayacak şekilde iki yonune doğru uzar.
*Yani goz yetersiz odaklamadan doğan bulanık gormeyi telafi etmek icin aksiyal uzunlukta artma veya eksiltme şeklinde dakikalar icinde hızla cevap verir.
Fiksasyon: Gozu bir yerde tespit edebilme yeteneğini bozarsınız.
Konverjans: Konverjans her iki gozu bir noktada birleştirebilme fonksiyonudur. Konverjans yetmezliği, artı gozluk kullananlarda kapatma sonucu oluşan, gozleri tek tek kullanmaya neden olan onemli bir hasardır. İki gozu baktığı noktada toplayamaz. Uyum ve konverjans bir denge halinde calışır, kapatmak bu dengeyi bozmak demektir.
Goz kasları arasındaki denge: İki gozun kasları iş birliği ve bir denge icinde calışır. Kapattığının gozun kaslarının pasifleştirirken, acık goz kasları gereğinden fazla gelişmektedir. Kas dengesi bozulması şaşılık ve gozde yamulma sonucu astigmat oluşmasına neden olur. Oluşan veya duzeltilmeyen astigmat omur boyu gozluk takmayı gerektirir.
*Yani şaşılığı tedavi ederken şaşılığı artırmaktasınız.
*Yani gormeyi duzelteyim derken astigmat oluşturur, omur boyu gozluk takılmasına neden olursunuz.
İKİ GOZUN ORTAK KULLANIMINA HASARLAR:
Bebekte goz fonksiyonları henuz gelişmektedir. Gozun aşağıdaki fonksiyonlarını olumsuz etkilemektesiniz:
İki gozle tek gorme
(Binokuler vision)Fuzyon (Beyinde goruntu birleştirme)
Eş zamanlı algılama
Goruntu tamamlama
3 boyutlu gorme
Uyum: Her mesafeyi netleştirme.
Fiksasyon (Gozu bir noktaya sabitleme)
Konverjans (İki gozu aynı noktada toplama)
Eye tracking (İzleme)
Perception (Algılama)
Kaslar arası dengenin bozulması…
KAPATTIM BİR ŞEY OLMADI. Emin misiniz?
*Fare deneyleri: 3 hafta sureyle bir gozu kapatılan farenin retinada gormeyi keskinliğini sağlayan X hucrelerinin buyuk bolumunun tahrip olduğu gorulmuştur.
Kedi ornekleri: Kedilerde tahribat 1-2 gunde başlar ve en kritik donemi 14. Haftadır. Beyinde gorme korteksinde goren hucrelerde de hacim olarak kuculme ortaya cıkar.
Kapatmada hucre olumu: Cok sayıda araştırma sonucunda gozun retina hucrelerinde ve beyindeki gorme korteksinde tahribat kanıtlanmıştır. Retina gangliyon hucreleri 2 gruptur. Farklı hucreler gormede farklı kanalların oluşmasına neden olur.
X hucreleri yuksek ve orta adaptasyonu
Y hucreleri duşuk adaptasyondan sorumludur. Retinadaki X hucreleri gorme keskinliğinin temelini oluşturur.
X hucrelerinin yeterince uyarılmaması tembelliğe neden olur.
Retinadaki bulanık hayal x hucrelerinin yeterince fonksiyon kazanmamasına veya kaybetmesine neden olur. Gozde hic hayalin oluşmadığı doğumsal patolojilerde hem X hem de Y hucresi gelişmemektedir.
Beyinde durum: Beyinde gorme korteksinde hucre sayısı azalmakta ve hacimlerinde kuculmeler ortay cıkmaktadır.
TEDAVİDE UNUTULAN DURUMLAR
Bunlar o kadar onemlidir ki duzeltmedikce goz tembelliği de duzelmez. Tedaviye balıklama atlanmaktadır. Goruntunun kalitesi, uyumun duzene konması, supressiyon ve ekzantrik fiksasyonun (yan bakış) giderilmesi, yetersiz odaklama, merkezi gorme… Goz tembelliği olayını ”Gozluk ve kapatma ver, gonder” olarak duşunene zihniyet bu ulkedeki on binlerce az goren gozun sorumlularıdır. Bu ulkenin doktorları ne supressiyonu, ne ekzantrik fiksasyonu ne de tedavilerini bilirler. Goz fonksiyonlarını da nasıl geliştireceğinden de haberdar değillerdir.
“HERKES KAPAT DİYOR…“
“Herkes kapat diyor siz asla ve asla kapatma diyorsunuz” denilerek bir de suclanıyoruz.
Başka sermayeleri yok. Bu konuya ilgi de bilgi birikimi de yok, konuya iğreti yaklaşıyorlar. Size bir tedavi yontemi sunmaları gerekiyor, kapat da gel demek kolaylarına geliyor. Mahalle sihirbazları vardır, tek numara bilir, mesleğini de oyle surdurur gider.
SİZİN DAHA ONEMLİ SORUNLARINIZ VAR
Akıllı bir uygulama goz tembelliğini kolayca giderecek, tekrar da tembelleşmeyecektir. Aşağıdaki konular sizin hedefiniz olmalıdır. Cocuğun
*Gozluğe bağımlı kalamaması
*Omur boyu gozlukten kurtulması
*Astigmat oluşmaması, oluşan astigmatın giderilmesidir.
Unutmayın 5.00 numara hipermetrop gozluksuz gorur…
KAPATMAYALIM DA NE YAPALIM?
Gozu asla ve asla kapatma diyoruz, sonra da aktif goz tembelliği tedavisi diyoruz. Saat calışmıyor, calıştır diyoruz veya duzgun calışmıyor, duzgun calışmasını sağlayın diyoruz. Goz tembelliğinde onlarca fonksiyonu onlar işler hale getirilmelidir. Bunlar ozel egzersiz ve ozel gozluklerle iki gozu acık olarak gercekleştirilir. Hipermetropta gozluksuz gorme veya duşuk numara ile gorme sağlanmalı, en onemli goz tembelliği ve şaşılık nedeni olan astigmat egzersizle giderilmelidir.
Gozun biri hasarlı, iki gozu de hasarlı hale getirme!
Dr. Selim Husrevoğlu
[h=2]İstanbul Goz Doktoru uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]